Thỏa Thuận Giữa
Vatican và Trung Quốc Về Việc Bổ Nhiệm Các Giám Mục Được Gia Hạn
Roma - Thỏa thuận hai năm gây tranh cãi
của Vatican với Trung Quốc về việc bổ nhiệm các giám mục Công giáo ở nước cộng
sản dường như sẽ được gia hạn sau khi hết hạn vào tháng 9, một số chuyên gia
quen thuộc với mối quan hệ phức tạp giữa hai bên cho biết.
Các chuyên gia nói với NCR, mặc dù các
vấn đề khó khăn có thể sẽ được đưa ra thảo luận - bao gồm tình trạng của cộng
đồng Công giáo ở Hồng Kông và quan hệ của Vatican với Đài Loan - cả hai bên
dường như muốn tiếp tục hiệp ước ít nhất trên cơ sở tạm thời.
Francesco Sisci, phóng viên nước ngoài
lâu năm tại Bắc Kinh của một số tờ báo lớn của Ý và là cơ quan có thẩm quyền
được công nhận về quan hệ Trung Quốc - Vatican, cho biết ông đã nhận thấy
"một loạt các dấu hiệu tích cực" cho thấy hiệp định đang hướng tới sự
đổi mới.
Sisci nhấn mạnh rằng cách mà cả hai bên
đã cố gắng hòa giải những khác biệt trong cộng đồng Công giáo của Trung Quốc,
vốn đã bị chia rẽ trong nhiều thập kỷ giữa một nhóm chấp nhận sự tham gia của
chính phủ trong việc lựa chọn các giám mục Công giáo và một tổ chức được gọi là
"ngầm" chỉ công nhận thẩm quyền của Đức Giáo hoàng trên vấn đề
đó.
Mặc dù các chi tiết của thỏa thuận ban đầu chưa được
công bố rộng rãi, nhưng ai cũng biết rằng nó liên quan đến việc chính phủ Trung
Quốc đề xuất tên cho các giám mục mới cho Vatican với sự giúp đỡ của một nhóm
do nhà nước điều hành có tên là “Hiệp hội Công giáo Yêu nước. "
Đức Giáo hoàng sau đó đưa ra quyết định
cuối cùng về việc bổ nhiệm ai làm giám mục, trao cho Ngài quyền phủ quyết về
vấn đề này một cách hiệu quả.
Chỉ ra việc Trung Quốc chính thức công
nhận 3 cựu giám mục "ngầm" vào mùa hè này, Sisci cho biết Vatican và
Bắc Kinh "đang bắt đầu cùng nhau chọn các giám mục mới, đang bắt đầu lấp
đầy những vết nứt của giáo hội Trung Quốc."
Trước đó, Đức Giáo hoàng Phanxicô đã đệ
trình cho "sự hiệp thông đầy đủ của giáo hội" bảy giám mục Trung Quốc
còn sống, những người đã được tấn phong trước thỏa thuận mà không có sự chấp
thuận của Vatican, và do đó đã phát sinh thông báo tự động, hoặc latae
sententiae, thông báo miễn phí.
Lawrence Reardon, giáo sư khoa học chính
trị tại Đại học New Hampshire, người đã viết một số cuốn sách khám phá các hoạt
động của Đảng Cộng sản Trung Quốc, cũng chỉ ra những nỗ lực của Bắc Kinh và
Vatican nhằm tạo điều kiện hòa giải giữa hai cộng đồng Công giáo của Trung Quốc.
Reardon cho biết cả hai bên “đang cố
gắng tìm cách để họ có thể làm cầu nối giữa các Giáo hội Công giáo chính thức
và không chính thức ở Trung Quốc”. Thỏa thuận giữa Vatican-Trung Quốc đã
bị một số người Công giáo chỉ trích dữ dội, những người nói rằng Đức Giáo hoàng
Phanxicô lẽ ra không nên chấp nhận yêu cầu của chính phủ về việc tham gia vào
các cuộc bổ nhiệm giám mục, và người cũng chỉ trích hồ sơ nhân quyền của Trung
Quốc.
Đức Hồng y Hồng Kông đã nghỉ hưu Joseph
Zen là nhà phê bình nổi bật nhất, công khai cáo buộc Đức Giáo hoàng Phanxicô
vào năm 2018 là "đặt bầy sói
trước bầy của mình." Tháng 3 này, ĐHY Zen cáo buộc
Ngoại trưởng Vatican, Hồng y Pietro Parolin "thao túng" trong việc
Đức Giáo hoàng chấp nhận thỏa thuận. Hồng y Myanmar Charles Bo, người đã
lãnh đạo giáo hội ở Yangon từ năm 2003 nhưng chỉ được Đức Phanxicô phong làm
hồng y vào năm 2015, gần đây cũng nổi lên
như một người chỉ trích mạnh mẽ chính phủ Trung Quốc.
Vào tháng 4, Đức Hồng y Bo đã viết một chuyên mục cho Liên
minh Tin tức Công giáo Châu Á đổ lỗi cho chính quyền Trung Quốc về việc xử lý
"vô nhân đạo và vô trách nhiệm" đối với đợt bùng phát coronavirus ban đầu ở Vũ
Hán. ĐHY Bo cũng tuyên bố rằng Trung Quốc đã hành động với "sự cẩu
thả hình sự", khiến virus lây lan ra toàn thế giới.
Trung Quốc bị chỉ trích nhiều hơn vào
cuối tháng 7, khi nhóm giám sát dữ liệu Recorded Future của Mỹ cáo buộc rằng một nhóm do nhà
nước tài trợ đã xâm nhập máy vi tính tại Vatican và ở Giáo phận Hồng Kông để
giành lợi thế trong các cuộc đàm phán.
Mặc dù một số nhà quan sát thắc mắc liệu
nhận xét của ĐHY Zen và Bo có gây khó khăn hơn cho Vatican trong việc gia hạn
thỏa thuận với Trung Quốc hay không, Reardon gợi ý rằng ĐGH Phanxicô có thể
được hưởng lợi từ việc họ bày tỏ mối quan tâm của mình.
"Nếu Đức Giáo hoàng muốn ĐHY Zen
hoặc Bo im lặng, Ngài có thể nói với họ", nhà khoa học chính trị
nói. "Nhưng nếu Đức Giáo hoàng bắt đầu nói về điều này, điều gì sẽ
xảy ra với Giáo hội Công giáo ở Trung Quốc?"
Reardon hỏi và nói thêm: "Tôi nghĩ
rằng rất hữu ích cho Giáo hội khi có những người như các ĐHY Zen và Bo tập
trung vào những vấn đề này." Reardon cũng ca ngợi cách ĐGH Phanxicô
xử lý một tình tiết bất thường trong buổi cầu nguyện Angelus Chủ nhật hàng tuần
của ngài tại Quảng trường Thánh Phêrô vào ngày 5 tháng 7.
Như thường lệ mỗi tuần, Vatican đã gửi
cho các nhà báo một bản sao các nhận xét đã chuẩn bị của Đức Giáo hoàng vài
phút trước khi ngài xuất hiện. Mặc dù văn bản chuẩn bị cho Đức giáo hoàng
nói rằng Ngài đang theo dõi "không phải lo lắng" các cuộc biểu tình ở
Hồng Kông về việc Bắc Kinh áp đặt các luật an ninh mới bị chỉ trích rộng rãi,
ĐGH Phanxicô đã bỏ qua đoạn đó trong khi phát biểu.
Reardon nói, động thái đó, để cho các
nhà báo xem một đoạn văn bản và sau đó không thực sự nói ra lời, có thể là
chiến lược của ĐGH Phanxicô để nói với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình những
gì ông ấy đang nghĩ mà không cố làm ông ấy bối rối quá mức, Reardon nói.
"Khi tôi nhìn vào điều này, tôi ngay lập
tức nói, 'Ngài vừa nói với Tập Cận Bình ... và tất cả những người Công giáo ở
Hồng Kông và Đài Loan rằng lập trường của Ngài đối với Hồng Kông'".
"Nhưng Ngài đã làm điều đó, theo quan điểm của tôi, theo một cách rất
Trung Quốc."
Reardon nói: “Tôi nghĩ ĐGH nhận ra rằng
đây là cách tốt hơn để thuyết phục Tập Cận Bình rằng Ngài sẵn sàng làm việc với
ông ấy. "Giáo hội Công giáo có một vị trí vững chắc, nhưng Ngài sẽ
không làm khó Tập Cận Bình, vào thời điểm này." Peter Moody, một giáo
sư chính trị danh dự tại Đại học Notre Dame, người chuyên về chính trị Trung
Quốc và đã viết một số cuốn sách về chính phủ nước này, lại nhìn nhận điều đó
theo cách khác.
Moody cho biết việc ĐGH Phanxicô lựa
chọn không đọc đoạn văn chuẩn bị về tình hình ở Hồng Kông cho Bắc Kinh thấy rằng ĐGH không muốn có thể gây nguy
hiểm cho việc gia hạn thỏa thuận hai năm với Vatican về những gì đang xảy ra ở
Hồng Kông.
Moody nói: “Ý kiến của tôi là ĐGH đang bị thúc ép phải đưa ra lập trường, và Ngài đã từ chối
làm như vậy, vì vậy theo quan điểm của Bắc Kinh, họ có thể thoát khỏi bất cứ
điều gì,” Moody nói. "Ngài sẽ không làm bất cứ điều gì để làm xáo
trộn thỏa thuận."
Nhưng Moody cũng gợi ý rằng Trung Quốc
có thể sẵn sàng nhượng bộ trong các cuộc đàm phán đang diễn ra với Vatican, một
phần vì các chi tiết của thỏa thuận ban đầu chưa bao giờ được công khai.
Ông nói: “Vì thỏa thuận là bí mật, nên ở
thời điểm này, phía Trung Quốc vẫn còn một khoảng trống nhất
định. "Họ có thể nhượng bộ mà không phải là nhượng bộ rõ ràng, và ban
lãnh đạo hiện tại của Giáo hội cũng sẽ không có khuynh hướng bằng lòng về những
nhượng bộ đó."
Mặc dù Moody cũng cảnh báo rằng vì tính
bí mật của thỏa thuận, "nếu nó bị vi phạm, không có cách nào để cho thấy
nó bị vi phạm."
Cả Reardon và Sisci đều bày tỏ nghi ngờ
rằng Trung Quốc sẽ thúc đẩy Vatican thực hiện bất kỳ nhượng bộ lớn nào để gia
hạn thỏa thuận, chẳng hạn như việc thay đổi công nhận Đài Loan. Tòa thánh
vẫn là một trong 15 quốc gia của Liên hiệp quốc có quan hệ ngoại giao chính
thức với hòn đảo mà Trung Quốc coi là một tỉnh bất hảo.
Sisci nói: “Tôi nghĩ câu hỏi về Đài Loan
lúc này không còn quá quan trọng. "Tôi tin rằng Bắc Kinh biết rằng
trong thời điểm rất mong manh này, không phải là cơ hội để cố gắng thay đổi
tình hình về Đài Loan."
"Đài Loan đang rất căng thẳng, mọi
người đều rất đau khổ - tại sao bây giờ lại chạm vào câu hỏi rất khó
này?" Ngài hỏi.
Sisci cũng chỉ trích những người Công
giáo bên ngoài Trung Quốc, những người đã buộc tội Vatican thỏa thuận với nước
cộng sản, nói rằng chiến lược của ĐGH Phanxicô tương tự như cách Đức Giáo hoàng
John Paul II đối phó với nước Cộng sản Ba Lan.
Khi nhà độc tài cộng sản, Tướng Wojciech
Jaruzelski nắm quyền kiểm soát Ba Lan vào những năm 1980, nhà báo cho biết, ĐGH
John Paul đã nói chuyện và thương lượng với ông ta.
Sisci nói: “Một số người Công giáo muốn
có một cuộc thập tự chinh chống lại Trung Quốc. "Những người Công
giáo này không biết lịch sử của Giáo hội, và thậm chí không phải lịch sử cổ
đại, mà là lịch sử gần đây."
Ông nói: “Thời đại của các cuộc thập tự
chinh đã qua.
Nguồn:
National Catholic Reporter (ncronline.org)
JB
Đào Ngọc Điệp, chuyển ngữ