05/01 Tiếp Kiến Chung Của Đức Thánh Cha: Thánh Giuse Giúp Chúng Ta Thực Thi Trọn Vẹn Tình Phụ Tử Và Mẫu Tử

Photo: Vatican Media

G. Trần Đức Anh, O.P. | RVA 05/01/2022

Lúc 9 giờ sáng, thứ Tư ngày 05 tháng Giêng năm 2022, Đức Thánh cha Phanxicô đã tiếp kiến chung khoảng 2.000 tín hữu hành hương, tại Đại thính đường Phaolô VI ở nội thành Vatican. Đây là buổi tiếp kiến chung đầu tiên trong năm nay (2022). Ngồi hàng đầu trong thính đường, có một số người khuyết tật và các đôi tân hôn.

Sau khi Đức Thánh cha làm dấu thánh giá khai mạc thì đến phần tôn vinh Lời Chúa. Từ nay, không phải chỉ các linh mục nhưng cả các nhân viên khác của một số cơ quan Tòa Thánh, nam cũng như nữ, tu sĩ hay giáo dân cũng đảm nhận việc đọc sách thánh. Đoạn sách trong buổi tiếp kiến sáng thứ Tư này trích từ Tin mừng theo thánh Matthêu (1,20b-21) kể lại việc thiên thần Chúa báo mộng cho thánh Giuse và dạy hãy đón hôn thê Maria về nhà: “Này đây một thiên thần Chúa hiện ra với Giuse trong giấc mộng và nói: ‘Hỡi Giuse con Vua Đavit, đừng sợ nhận Maria hôn thê về với ông. Thực vậy, hài nhi trong lòng Maria đến từ Thánh Linh; Maria sẽ sinh một con trai và ông sẽ đặt tên là Giêsu: thực vậy, Người sẽ cứu dân Người khỏi tội lỗi’.

Bài huấn giáo

Trong bài huấn giáo tiếp đó, Đức Thánh cha đã tiếp tục loạt bài về thánh Giuse. Bài thứ sáu này mang tựa đề: “Thánh Giuse, cha nuôi của Chúa Giêsu”.

Mở đầu bài huấn dụ, Đức Thánh cha nói: Anh chị em thân mến, chào anh chị em!

“Hôm nay, chúng ta suy niệm về thánh Giuse như thân phụ của Chúa Giêsu. Các thánh sử Matthêu và Luca trình bày thánh nhân như cha nuôi của Chúa Giêsu, chứ không phải là người cha ruột thịt. Thánh Matthêu minh xác điều đó khi tránh dùng từ “sinh ra”, như trong gia phả cho tất cả các tiền nhân của Chúa Giêsu; nhưng định nghĩa thánh nhân là “hôn phu của Đức Maria, từ đó Chúa Giêsu, gọi là Đức Kitô” (1,16). Trong khi thánh Luca khẳng định điều đó khi nói thánh nhân là cha của Chúa Giêsu, “như người ta vẫn coi như vậy” (3,23).

Tình phụ tử của thánh Giuse

Để hiểu tình phụ tử của thánh Giuse được giả thiết hay theo luật, cần để ý rằng thời xưa ở Đông phương việc nhận con nuôi là điều rất thường xuyên, nhiều hơn so với ngày nay. Ta hãy nghĩ đến trường hợp chung ở Israel, về luật Levirat, như được trình bày như sau trong sách Đệ Nhị Luật: “Khi một trong những người anh em qua đời mà không có con, thì vợ người quá cố không được lấy người ngoài, một người xa lạ. Anh em rể của người vợ ấy kết hợp với nàng và lấy làm vợ, như vậy chu toàn nghĩa vụ làm anh em rể đối với nàng. Trưởng tử mà nàng sinh ra, mang tên người đã qua đời, để tên người ấy không bị chấm dứt trong Israel” (25,5-6). Nói khác đi, người sinh ra đứa con ấy là người anh, em rể, nhưng người cha về mặt pháp lý vẫn là người quá cố, dành cho hài nhi sinh ra tất cả các quyền thừa kế. Mục đích của luật này nhắm hai điều: đảm bảo dòng giống cho người quá cố và bảo tồn gia sản.

Như người cha chính thức của Chúa Giêsu, thánh Giuse thi hành quyền đặt tên cho con, nhìn nhận người con ấy về mặt luật pháp.

Tên là người

Ngày xưa, danh xưng tóm gọn căn tính của một người. Thay đổi tên có nghĩa là thay đổi chính mình, như trường hợp Abram, được Chúa đổi tên thành Abraham, có nghĩa là “cha của nhiều người”, “Vì, như sách Sáng thế nói, ông sẽ là cha của nhiều dân tộc” (17,5). Cũng vậy, đối với Giacóp, được gọi là “Israel” có nghĩa là “Người chiến đấu cùng Thiên Chúa”, vì ông đã chiến đấu với Thiên Chúa để buộc Ngài chúc lành cho ông (Xc St 32,29; 35,10).

Nhưng nhất là đặt tên cho người nào hoặc cái gì có nghĩa là khẳng định uy quyền trên điều được đặt tên, như Adam đã đặt tên cho tất cả các thú vật (Xc St 2,19-20).

Thánh Giuse đã biết rằng đối với con của Đức Maria đã có một tên do Thiên Chúa chuẩn bị: tên là “Giêsu” có nghĩa “Chúa cứu”, như thiên thần đã giải thích cho thánh nhân: “Thực vậy, Người sẽ cứu dân Người khỏi tội lỗi” (Mt 1,21). Khía cạnh đặc biệt này về chân dung của thánh Giuse giúp chúng ta ngày nay thực hiện một suy tư về tình phụ tử và mẫu tử.

Tình phụ tử và mẫu tử ngày nay

Sinh một người con ra trên đời không đủ để là cha hoặc là mẹ của người con ấy. “Người ta không sinh ra là cha, nhưng trở thành cha. Và họ trở thành cha không phải vì đã sinh ra một người con, nhưng vì họ chăm sóc người con ấy với tinh thần trách nhiệm. Mỗi lần có người đảm nhận trách nhiệm về cuộc sống của người khác, thì theo nghĩa nào đó, họ cũng thi hành tình phụ tử đối với người ấy” (Tông thư “Patris corde”). Tôi đặc biệt nghĩ đến tất cả những người cởi mở đón nhận sự sống, qua việc nhận con nuôi. Thánh Giuse chứng tỏ cho chúng ta rằng loại liên hệ này không phải là thứ yếu, không phải là không quan trọng. Thứ chọn lựa này thuộc vào số những hình thức cao cả nhất của tình thương và của tình mẫu tử, phụ tử.

Khuyến khích giúp đỡ việc nhận con nuôi

Đức Thánh cha nói thêm rằng: “Bao nhiêu trẻ em trên thế giới chờ đợi để có ai săn sóc các em! Và bao nhiêu đôi vợ chồng muốn trở thành cha, mẹ nhưng không đạt được, vì lý do sinh lý, hoặc sau khi đã có con cái, họ muốn chia sẻ tình thương gia đình với người bị thiếu. Không được sợ đảm nhận “rủi ro” của sự đón nhận. Tôi cầu mong rằng các tổ chức chính quyền luôn sẵn sàng giúp đỡ trong chiều hướng này, nghiêm túc nhưng cũng đơn giản hóa các thủ tục cần thiết để giấc mơ của bao nhiêu trẻ em cần một gia đình và bao nhiêu đôi vợ chồng muốn hiến thân cho nhau trong tình yêu được thành tựu.

Tôi cầu nguyện để không một ai phải cảm thấy thiếu mối liên hệ của tình phụ tử. Ước gì thánh Giuse thực thi sự bảo vệ và giúp đỡ của ngài trên những trẻ mồ côi, và chuyển cầu cho các đôi vợ chồng muốn có con. Vì thế, chúng ta hãy cầu nguyện:

Cầu nguyện với thánh Giuse

Lạy thánh Giuse, thánh nhân đã yêu thương Chúa Giêsu với tình cha, xin gần gũi bao nhiêu trẻ em không có gia đình và ao ước một người cha, một người mẹ.

Xin nâng đỡ các đôi vợ chồng không có con, xin giúp họ khám phá, qua đau khổ này, một dự phóng cao hơn.

Xin làm cho không ai bị thiếu một gia cư, một liên hệ, một người chăm sóc họ và chữa lành tính ích kỷ của người khép kín vào cuộc sống, để biết mở rộng tâm hồn cho tình thương. Amen”.

Chào thăm và nhắn nhủ

Bài huấn dụ bằng tiếng Ý trên đây của Đức Thánh cha, như thường lệ, được các thông dịch viên lần lượt tóm lược trong các thứ tiếng khác nhau, kèm theo lời chào thăm của Đức Thánh cha.

Khi chào các tín hữu Ba Lan, Đức Thánh cha nhắc nhở rằng ngày mai (tức là mùng 06 tháng Giêng), Lễ Chúa Hiển Linh nhắc nhở chúng ta rằng “Thiên Chúa đã từ trời xuống vì chúng ta và để cứu rỗi chúng ta”. Con Thiên Chúa làm chúng ta hiểu rằng Chúa hiện diện trong tâm hồn những người chân thành tìm kiếm Chúa. Chúng ta hãy tiến bước trong năm mới này theo ánh sáng của Chúa Kitô. Ước gì sự hiện diện của Chúa đi sâu vào trong tâm hồn, gia đình, nơi các môi trường làm việc, nơi tổ quốc của anh chị em.

Đến phần chào thăm bằng tiếng Ý, một nhóm nghệ sĩ xiếc Rony Roller, gồm 17 người đã biểu diễn cho Đức Thánh cha và mọi người một số màn giải trí.

Đức Thánh cha cám ơn các nghệ sĩ đoàn xiếc vì các hoạt động, qua đó họ mang lại vui vẻ cho con người, thu hút sự ngưỡng mộ của người lớn cũng như những người trẻ.

Sau cùng, Đức Thánh cha chào thăm những người cao niên, bệnh nhân, người trẻ và các đôi tân hôn, trước khi cùng đọc kinh Lạy Cha và ban phép lành cho mọi người. Đức Thánh cha nói: Ngày mai, 06 tháng Giêng, là Lễ Chúa Hiển Linh. Như các Đạo sĩ, anh chị em hãy tìm kiếm Chúa Kitô-Ánh Sáng muôn dân với tâm hồn cởi mở.