Một người Việt Nam có tâm hồn Costa Rica
(Vietcatholic 30 Sep 2009 14:47) – Lời
người dịch: Trong một cuộc trò chuyện và phỏng vấn Đức Sứ Thần Toà Thánh tại
Costa Rica, một quốc gia nằm ở Trung Mỹ,nữ phóng viên Ángela Ávalos của trang
điện tử quốc gia đã viết lên cuộc sống thật đơn sơ, chân tình của một người
Việt Nam có tâm hồn Costa Rica. Đó chính là Đức Tổng Giáa Mục Phêrô Nguyễn Văn
Tốt. Người Việt Nam chúng ta thật tự hào vì đã từng có Đức cố Hồng Y Phanxicô
Xaviê Nguyễn Văn Thuận nắm giữ chức Chủ tịch Hội Đồng Công Lý và Hoà Bình
(tương đương chức Bộ Trưởng), và nay, Đức Tổng Gima Mục Phêrô Nguyễn Văn Tốt
từng làm Sứ Thần Toà Thánh (tức là Đại sứ) ở các nước Phi Châu và hiện nay là
Sứ Thần Tòa Thánh nước Costa Rica. Chúng ta cùng theo dõi bài viết này. Nếu quí
vị nào muốn đọc nguyên văn bằng tiếng Tây Ban Nha, Xin vào trang điện tử này:
http://www.nacion.com/proa/2009/septiembre/20/proa2090992.html).
Có hai chú ngỗng và một bàn thờ dâng kính
Đức Mẹ Đen (Bổn mạng của người dân Costa Rica) trong vườn Toà Khâm Sứ. Một
người Việt Nam thuộc dòng dõi của một thánh tử đạo, đó là Đức Tổng Gima Mục
Phêrô Nguyễn Văn Tốt, Sứ Thần Toà Thánh tại đất nước Costa Rica xinh đẹp.
Cách đây 60 năm Đức TGM Nguyễn Văn Tốt được
sinh ra ở miền Nam Việt Nam và hiện nay được biết đến với tên Việt Nam. Ngài
sinh ra trong một gia đình đông con và nơi cư trú của gia đình ngài cách Sài
Gòn 2 cây số.
Về
con người Đức Tổng
Khi nhớ về quê hương của mình, Đức cha Tốt
kể lại rằng Miền Nam Việt Nam trước đây so với Costa Rica có nhiều điểm tương
đồng là cùng vĩ độ trên bản đồ, khí hậu giống nhau, rất nhiều cây ăn quả giống
nhau cho đến cách đối nhân xử thế cũng giống nhau.
Vậy, phải chăng Đức Tân Sứ Thần có nhiều
điều tâm đắc với xứ sở Costa Rica?
Chưa đầy 1 năm rưỡi đảm nhận công tác như
một Sứ thần Toà Thánh ở đất nước này và dù thế nào chăng nữa khi nói về ngài
trong vài phút mọi người đều nhận thấy rằng từ ngôi nhà mới của ngài toả lan
tình thương mến.
“Tôi rất thích bầu khí tự nhiên và tình
người ở đây. ¡Có rất nhiều sự yên tĩnh nơi này!”, Đức cha Tốt đã chia sẻ như
vậy vào sáng thứ Năm ngày 20 tháng 8 vừa qua.
Toà Khâm Sứ toạ lạc ở Rohrmoser, Pavas, và
Đức Cha Phêrô Tốt là chủ sở hữu từ lúc Đức Benedicto XVI bổ nhiệm ngài là Sứ
Thần Toà Thánh. Ngài là vị Sứ thần thứ 14 được Toà Thánh bổ nhiệm kể từ khi
Costa Rica và Vatican thiết lập quan hệ ngoại giao vào năm 1933, kế nhiệm Đức
cha Osvaldo Padilla, Tổng giám mục người Phi-luật-tân làm Sứ Thần từ năm 2003
đến năm 2008 trước khi được chuyển đến Hàn Quốc.
Các nữ tu Đaminh thuộc cộng đoàn Betania
thuật lại rằng Đức Sứ Thần rất thích một số món ăn của xứ sở Casta Rica mà lần
đầu tiên ngài ăn thử. Ngài cũng mang một số hương vị thức ăn của Việt Nam như
hoa sen trong việc pha chế cho các món ăn của mình.
Những người cộng tác rất gần gũi với ngài
đều nhận thấy rằng vị Tân Sứ Thần đã có tầm ảnh hưởng sâu sắc đối với họ tại
văn phòng ngoại giao hiện nay cũng như chưa từng bao giờ có được sự gần gũi và
cởi mở với những người láng giềng và các tín hữu Công giáo.
Tính cách
Có một điểm đáng chú ý ở đây là dinh thự
Rohrmoser – một trong những dinh thự khác biệt nhất trong thủ đô-, đó là Toà
Khâm Sứ vẫn còn là một bức màn bí ẩn sau những sau những bức tường xám.
Được bao quanh bởi những khu vườn, toà nhà
này là văn phòng đại diện ngoại giao chính thức của Giáo Hội Công giáo tại
Costa Rica. Có biểu tượng của Toà Thánh.
Toà Khâm Sứ đầu tiên là một dinh thự cổ
bằng gỗ, khá đơn giản toạ lạc ở Paseo Colón, San José mà hiện nay biến thành
một trạm bán xăng.
Gia đình Rohrmoser đã hiến một trong những
vườn ươm cây cà phê cho việc xây dựng toà nhà hiện nay do nhà thiết kế người Ý
Humberto Bertolini đảm trách. Đây cũng là toà nhà mà hiện giờ Đức Cha Tốt đang
cư ngụ và làm việc.
Với quyết định của Đức Sứ Thần Toà Thánh,
ngôi nhà nguyện của Toà Khâm Sứ mở cửa từ thứ Hai đến thứ Sáu và có thánh lễ
vào lúc 7: 30 sáng. Các ngày Chúa nhật có thánh lễ vào lúc 9: 00 sáng và luôn
nhận những lời xin khấn.
Đức Cha Phêrô Tốt cũng luôn có mặt ở nhà để
sẵn sàng đón tiếp những ai đến viếng thăm hay công vụ. “Nếu anh chị em muốn nói
chuyện với tôi, hãy đến mà không cần hẹn gì cả” Đức Cha Tốt cam kết với nụ cười
rạng rỡ trên môi.
Chúng tôi hỏi ngài: Và nếu ai muốn xưng tội
với Ngài?
- "Thì cứ đến thôi! Anh chị em có thể
đến trước hay sau thánh lễ. Chúng tôi sẵng sàng lắng nghe mà”, Ngài trả lời rất
tự nhiên.
Dù các cổng của Toà Khâm Sứ luôn phải đóng
do vấn đề an ninh, cho nên tốt nhất là bấm chuông để các Sơ mở cửa và tiếp
khách. “Công việc của tôi là đại diện cho Đức Thánh Cha để càng ngày càng gần
gũi với mọi người”, ngài giải thích trong một cố gắng để nói lên sự gần gũi của
ngài. Bởi vì nếu người ta muốn, họ có thể đến ngắm và hái hoa ở Toà Khâm Sứ.
Vườn hoa này do ông José Mora và con trai ông Olivier trồng, nhưng cũng có
nhiều loài hoa sặc sỡ được mang từ châu Phi là trạm dừng chân cuối cùng của Đức
Cha tốt trước khi đến làm Sứ Thần ở Costa Rica.
Cạnh văn phòng ngoại giao có một bàn thờ
kính Nữ vương các thánh Thiên Thần. Bàn thờ này được lợp mái bằng rơm và hiện
giờ được biết đến như là “Nhành liễu của Đức Bà Đen” và hầu như ngày nào cũng
có người đến đọc kinh và dâng hoa kính Mẹ.
Vào ngày 2 tháng 8 vừa rồi, chính Đức Sứ
Thần và một số người hàng xóm vùng Rohrmoser cùng hiệp dâng thánh lễ mừng kính
thánh bổn mạng Đức Bà Đen.
Chưa bao giờ trước đây có một buổi cử hành
như thế cho việc tôn kính Đức Bà Đen trong một bầu khí ngoại giao trang trọng
như thế. Mọi người ở đây rất thích tượng Đức Bà Đen và cả Đức Cha Tốt nữa khi
biết rằng bàn thờ Đức Bà Đen sẽ mãi được đặt ở đó trong khí Đức Thánh Cha tiếp
tục bổ nhiệm Đức Cha Phêrô Tốt làm Sứ Thần Thần Toà Thánh tại đây.
(Chúng ta cũng nên nhớ rằng người châu Mỹ
Latin rất tôn sùng Đức Trinh Nữ Maria giống như người Việt của Chúng ta vậy.
Bởi thế, các nhà truyền giáo cần lưu ý điểm này để có thể gần gũi với người dân
khi muốn rao truyền Lời Chúa cho họ. Nhờ Mẹ Maria họ có thể đến với Chúa. Chú
thích người dịch).
“Bất cứ ai cũng có thể đến để tôn thờ Đức
Mẹ Đen. Nơi đây luôn mở rộng để đón các tín hữu”. Đức Cha Tốt bộc bạch thêm.
Chi tiết
Các nữ tu Đaminh thuộc cộng đoàn Bêtania
thường lo buổi điểm tâm cho Đức cha. Quyển lịch công tác với bức ảnh của Toà
Khâm Sứ ghi rằng “rất hiếm xem các trận bóng đá”. Trong bức tường bên cạnh có
treo một bức hình khác của Thủ Khoa Nobel Hoà Bình, vị tổng thống đương nhiệm
của Costa Rica là ông Oscar Aria Sánchez.
Ngài
cũng thường tản bộ trong khu vườn có đồng cỏ xanh ngát và băng qua công viên
thành phố với sự đồng hành của các thiên thần. Ngài cười đùa và nói rằng các
thiên thần luôn canh giữ ngài.
Một trong những thú vui của ngài là đi chợ
trung tâm để thử món kem lạnh đặc biệt của vùng này. Dù không có nhiều thời giờ
để thực hiện các cuộc kinh lý nhưng ngài cũng cố gắng để đi vòng quanh khắp
nước tìm hiểu các giáo phận và thăm viếng các giám mục. Đây là một trong những
nhiệm vụ chính của ngài.
“Trong những chuyến viếng thăm của tôi, tôi
rất thích tản bộ để ngắm những pong cảnh tuyệt vời của miền đất thánh thiêng
này, có rất nhiều những kỳ quan và con người ở đây rất là thân thiện”. Đức cha
nói thêm.
Khi có thời giờ nhãn rỗi, ngài cũng thường
thăm viếng nhưng người già yếu, bệnh tật. “Tôi rất thích Đại Lộ Trung Tâm (Avenida
Central) vì tôi tìm thấy ở đó những khám phá mới mẻ” ngài nói như thế và mong
một ngày nào đó sẽ quay lại vào dịp cuối năm để thăm lại nơi này. Ngài yêu mến
Costa Rica vì nó làm ngài nhớ lại rất nhiều về nước Việt thân yêu của ngài.
Đức Cha Phêrô Tốt là một vị đại sứ rất
thích những gì đơn giản: Hoa và áo sơ-mi sản xuất tại Việt Nam hoặc chính ở
Costa Rica. Ngài là một người rất bình thường, giản dị.
Năm 1983 ĐGH John Paul II đã ngủ trên chiếc
giường này
Căn nhà tạm thời của ngài trông bề ngoài cỏ
vẻ sang trọng nhưng nội thất khá giản dị và khu hành lang thoáng mát để hít thở
không khí. Tất cả những gì ở đây đều được mang đến từ Italia cách đây gần 50
năm và bây giờ vẫn được giữ nguyên vẹn. Phòng ngủ của ngài khá đơn sơ nằm ở
tầng hai, và cũng chính căn phòng này vào tháng 3 năm 1983, Đức cố Giáo Hoàng
Gioan Phao-lô II trong chuyến thăm Trung Mỹ đã nghỉ ngơi tại đây.
Đức Sứ Thần Phêrô Tốt không phải là một
người đam mê các kỹ thuật hiện đại. Ngài chỉ dùng Internet để thông tin khi cần
thiết. Ngài chẳng phải là một tín đồ của công nghệ hiện đại của thời đại thông
tin hiện nay: ngài không dùng điện thoại đi động, không Webcam... ngoài con dấu
kỹ thuật số mà thôi.
Ngài cũng không xem truyền hình nhiều ngoài
việc xem tin tức, phim tài liệu về lịch sử và văn hoá- và ngài cũng không đến
các rạp chiếu bóng, cũng chẳng đến các trung tâm thương mại lớn.
Ngài không dùng các mạng lưới điện toán kỹ
thuật cao như Facebook hay Hi5, và dù ngài có một hộp thư email của gmail,
nhưng ngài thích dùng hộp thư chính thức của Toà Khâm Sứ là nuapcr@racsa.co.cr.
Thật là thoải mái khi trò chuyện tại phòng
khách vì từ đó có thể nhìn ra bãi cỏ xanh ngát bên ngoài.
Gắn liền với mảnh đất này
Phía sân sau của Toà khâm Sứ, 2 con ngỗng
được đặt tên là Cachí và Caché mà Đức Sứ Thần đem về nuôi có nhiệm vụ canh gác
trong vườn và luôn tôn trọng ông chủ của chúng.
Đức Cha Phêrô Tốt có thói quen đi dạo trong
vườn để quan sát sự phát tiển các loài hoa ngài đem về từ Châu Phi. Ngài rất
thích gieo trồng các loài hoa. Trong ban-công của ngài có các chậu hoa đang lớn
lên do chính tay ngài gieo hạt. Chính ban-công này là nơi Đức Giáo hoàng Gioan
Phao-lô II vẫy tay chào đám đông sau chuyến đi từ Nicaragua trở về vào một buổi
tối tháng 3 cách đây 26 năm.
Đức Cha Phêrô Tốt rất dễ ăn uống, ngài ăn
được tất cả các món nhưng ngài công nhận rằng món cơm với đậu hỗn hộp đậm tính
Costa Rica là một trong những món ăn mà ngài thích nhất trong các chuyến viễn
du như là một nhà ngoại giao của Toà Thánh trong nhiều nước khác nhau trên thế
giới.
Và thế là ngài đã ra đi!
Vừa được bổ nhiệm làm Sứ Thần Toà Thánh,
thì quốc gia đầu tiên được sai đến là Panama. Sau đó qua Brasil và vòng quanh
nhiều nước của lục địa châu Phi.
Để trở thành Sứ Thần Toà Thánh, ngài phải
chuẩn bị một chương trình ngoại giao lâu dài mà khởi đầu tại Đại Chủng Viện ở
Sài Gòn.
“Tôi đã trải qua 8 năm học ở Đại Chủng
Viện, sau đó tôi được gởi qua Italia học Triết và Thần học. Tôi chịu chức linh
mục năm tôi được 25 tuổi”. Ngài thuật lại.
Ngài bắt đầu hành nghề ngoại giao như là
một thư ký tại một Toà Khâm Sứ. Chức vụ này ngài đã miệt mài làm việc trong gần
20 năm cho đến khi nhận được vinh dự làm Đại sứ của Đức Giáo Hoàng. “Tôi bắt
đầu học ở Rôma. Tại đây tôi được tiếp xúc với các vị Giáo Hoàng như Đức Phao-lô
VI, Gioan Phao-lô I, Gioan Phao-lô II, và hiện nay là Đức Bê-nê-đi-tô XVI”.
Ngài là một trong 4 linh mục là hoa trái
của thánh tử đạo Mát-thêu Lê Văn Gẫm, được Đức Phao-lô II phong hiển thánh năm
1988.
“Tôi đã đón nhận nhiệm vụ này để đảm bảo sự
hiện diện của Đức Thánh Cha tại những quốc gia này. Costa Rica là một quốc gia
thân thiện, mộ đạo và đầy niềm tin tưởng vào Chúa. Có sự bình an và mọi người
rất chăm chỉ làm việc”, ngài chia sẻ như thế.
Khi còn sống ở Pa-na-ma, ngài là nhân chứng
của sự sụp đổ của chế độ độc tài của tướng Manuel Antonio Noriega (1989). Ngài
cũng từng sống ở Ruanda một thời gian ngắn chứng kiến tội diệt chủng mà đánh
động toàn thế giới. “Đây là nơi mà người ta nhận ra được sự quan phòng của
Thiên Chúa. Tôi đã giúp được rất nhiều trong những năm khó khăn này”. Ngài nói
như vậy.
Những vị khách
Costa Rica đã trở lại căn tính Kitô giáo
của mình dù vẫn còn xa vời.
Sự nghiệp chính trị như là Sứ Thần Toà
Thánh là cánh cửa mở rộng trong một giai đoạn mà Giáo hội Công giáo đã nhận
nhiều chỉ trích từ khoảng trống lịch sử vừa qua.
Cậu Olivier, con trai của người làm vườn là
người đã có thâm niên 7 năm chăm sóc hoa và cây cảnh của văn phòng này, mô tả
Đức Sứ Thần là một con người hăng say và có một niềm tin đầy xác tín. Ba của
cậu, ông José, phụ trách về thi hành nhiệm vụ của Đức Sứ Thần để xây dựng bàn
thờ kính Đức Bà Đen. Elizabeth Pantalone, một phụ nữ Venezola gốc Ý, phụ trách
ở văn phòng thư ký từ 3 năm qua có lời nhận xét rằng Đức Sứ Thần là một con
người “rất đặc biệt”.
Đức Cha Phêrô Tốt nói được 6 thứ tiếng (Tây
Ban Nha, Anh, Pháp, Đức, Bồ Đào Nha, và dĩ nhiên, tiếng Việt). Ngài biết cười
duyên và bắt tay trong tất cả các ngôn ngữ, một đặc tính cần thiết trong lĩnh
vực ngoại giao.
Một người hiểu biết những trọng trách lớn
phải là người hiểu những nhân viên khác trong văn phòng ngoại giao.
Trong vai trò của mình như là Đại sứ, ngài
đã đón tiếp Tổng thống Óscar Arias Sánchez, các bộ trưởng và các giám mục thuộc
Hội Đồng Giám mục Costa Rica.
Ví dụ, ngài đã thực hiện nhiệm vụ đó trong
ngày lễ của Đức Giáo Hoàng khi cử hành ngày lễ kính thánh Phao-lô và Phêrô
(29/6), và khi phải tiếp đón các vị đồng nhiệm viếng thăm Toà Khâm Sứ nữa.
Ở tầng 1 của văn phòng Toà Khâm Sứ có một
phòng khách lớn đủ chỗ để tiếp khách. Ngoài ra cũng có một phòng khác khá rộng
ở ngay lối vào.
3 nữ tu người Co-lom-bi-a thuộc Dòng Đaminh
phụ trách công việc bếp núc và nội trợ. Trong toà khâm sứ chỉ có 5 người thường
trực ở đây là Đức Sứ Thần, 3 nữ tu và một thư ký do Toà Thánh bổ nhiệm. Đức Sứ
Thần không rõ là ngài sẽ ở đây đến bao lâu vì tùy quyết định của Đức Thánh Cha.
Tuy nhiên, thông thường thì các Sứ Thần được bổ nhiệm làm việc ở Costa Rica là
6 năm. Có 2 vị Sứ Thần làm việc tại đây lâu nhất là Đức cha Lajos Kada
(1975-1989) và Đức Cha Pier Giacomo de Nicoló (1984-1993). Nhưng điều đó chẳng
mấy quan trọng vì Đức Cha Phêrô Tốt sẽ tiếp tục thưởng thức món cơm nấu với súp
đậu và những cuộc tản bộ qua La Sabana có các thiên thần đồng hành, và các
thiên thần ấy chính là những người lính bảo vệ tốt nhất của ngài.
(Nguồn:
http://www.nacion.com/proa/2009/septiembre/20/proa2090992.html, người chuyển
ngữ Lm. Trần Xuân Sang, SVD)
Lm. Trần Xuân Sang, SVD