Bài Giáo Lý Của ĐTC Phan-xi-cô Sáng Thứ Tư, 12.09.2018: Các Giới Răn (VIII)
Anh chị em thân mến, xin chúc anh chị em một ngày tốt đẹp!
Trong bài Giáo Lý hôm nay, chúng ta sẽ đi tới Điều Răn thứ Ba về
ngày nghỉ. Thập Giới được lưu truyền lại trong sách Xuất Hành, và được lập lại
trong sách Thứ Luật theo một cách thức hầu như là giống hệt như thế, ngoại trừ
Lời thứ ba, trong đó xuất hiện một sự khác biệt khá lớn: Trong sách Xuất Hành,
lý do cho ngày nghỉ chính là sự chúc phúc cho vũ trụ; trái lại, trong sách Thứ
Luật, nó nhắc người ta nhớ tới việc chấm dứt kiếp nô lệ. Vào ngày đó, người nô
lệ cũng phải được nghỉ ngơi giống như người chủ, để tưởng nhớ biến cố Vượt Qua,
tức sự giải phóng.
Vì theo định nghĩa, người nô lệ không được phép nghỉ ngơi. Nhưng
có nhiều loại nô lệ, cả nơi bên ngoài lẫn bên trong. Có những sự cưỡng bức bên
ngoài chẳng hạn như sự đàn áp, và cuộc sống bị sử dụng thông qua bạo lực và
thông qua những hình thức bất công khác. Bên cạnh đó còn có những tù nhân nội
tâm, chẳng hạn như những phong tỏa về khía cạnh tâm lý, những mặc cảm, những hạn
chế về tư chất và những điều khác. Dưới những hoàn cảnh như thế liệu người ta
có thể nghỉ ngơi được không? Một người bị bắt bớ hay bị áp bức liệu có thể bất
chấp những điều ấy để sống tự do được không? Và một người luôn bị hành hạ bởi
những khó khăn nội tại liệu có thể sống tự do được không? Thực tế, có những con
người có khả năng sống trong sự tự do nội tâm to lớn dù họ phải ở trong tù. Chúng
ta hãy nghĩ tới chẳng hạn như Thánh Maximilian Kolbe hay Đức Hồng Y Thuận, các
Ngài đã biến sự áp bức của bóng tối thành nơi của ánh sáng. Đồng thời cũng có
những con người luôn bị đánh dấu bởi những yếu đuối nặng nề, nhưng vẫn nhận ra
sự yên bình của Lòng Nhân Hậu, và cũng luôn biết cách để tiếp tục chuyển giao
cho người khác sự bình yên đó. Lòng Nhân Hậu của Thiên Chúa làm cho chúng ta được
tự do. Và khi bạn gặp gỡ Lòng Nhân Hậu của Thiên Chúa, thì rồi bạn sẽ có được một
sự tự do nội tâm to lớn, và sẽ có khả năng để tiếp tục chuyển giao sự tự do đó.
Vì thế, điều quan trọng là phải mở tâm hồn mình ra cho Lòng Nhân Hậu của Thiên
Chúa, cũng như đừng tiếp tục làm nô lệ cho chính chúng ta nữa.
Vậy sự tự do đích thực là gì? Phải chăng nó hệ tại ở chuyện được
tự do quyết định? Một cách nào đó, nó là một phần của tự do, và chúng ta hãy dấn
thân để bảo đảm cho bất cứ người nam hay người nữ nào cũng đều có được sự tự do
(Gaudium et spes,73). Nhưng chúng ta biết rõ rằng, nếu chỉ có thể thực hiện điều
mà người ta muốn để được hạnh phúc cũng như để được tự do thực sự thì chưa đủ.
Sự tự do đích thực cần nhiều hơn nữa. Vì có một loại nô lệ mà nó giam hãm người
ta còn chặt hơn cả một nhà tù, gây sợ hãi còn hơn cả một cuộc tấn công kinh
hoàng, gây ức chế còn hơn cả sự cưỡng bức thuộc bất cứ thể loại nào: đó là sự
nô lệ cho sự ích kỷ riêng. Bất cứ ai chiêm ngưỡng mình cả ngày trong gương để
ngắm nghía cái tôi riêng, thì cũng đều là những nô lệ của sự ích kỷ đó. Và cái
tôi riêng chính là cái dáng vóc còn lớn hơn cả thân thể. Họ chính là những tên
nô lệ của cái tôi. Cái tôi có thể trở thành kẻ tra tấn, kẻ hành hạ con người, ở
bất cứ nơi đâu có mặt hắn, và hắn còn bổ sung thêm vào cho con người một sự áp
bức tồi tệ nhất, mà sự áp bức đó được gọi là „tội lỗi“. Tội lỗi không phải chỉ
là một sự vi phạm thông thường trước một khoản luật, nhưng còn là sự tan vỡ của
kiếp hiện sinh cũng như là một sự nô lệ hóa (xc. Ga 8,34). Thực ra, tội lỗi có
nghĩa là một lời nói và là một hành động ích kỷ: „Tôi muốn làm cái đó, và tôi chẳng quan tâm tới chuyện có giới hạn nào
hay không, có Giới Luật nào hay không, và tôi cũng chẳng quan tâm tới chuyện có
Đức Ái hay không!“
Nói về sự ích kỷ, chúng ta hãy nghĩ tới một ví dụ, chẳng hạn như
sự đam mê của con người: những kẻ ham ăn, ham khoái lạc, hà tiện, nóng giận,
thù hận, căm ghét, kênh kiệu. v.v… chính là những kẻ nô lệ cho những thói xấu của
mình, chúng sẽ trấn áp và hành hạ họ. Không có sự thanh thản đối với những kẻ
háu ăn, vì sự ăn uống vô độ chính là thói giả hình của cái bao tử đầy bứ, nhưng
lại khiến chúng ta tin rằng, nó thực sự trống rỗng. Cái bao tử giả hình khiến
cho chúng ta trở thành những kẻ háu ăn. Chúng ta là những tên nô lệ cho một cái
bao tử giả hình. Không có sự thanh thản đối với những kẻ háu ăn và những kẻ ham
khoái lạc, tức những kẻ phải sống trong sự tiêu thụ. Việc lo lắng cho tài sản sẽ
hủy hoại những kẻ hà tiện. Họ luôn luôn chất tiền thành đống và làm những việc
ác đức khác; lửa hận thù và ngọn gai ghen tỵ sẽ hủy hoại các mối tương quan.
Các tác giả Kinh Thánh nói rằng, sự ghen tỵ sẽ làm cho cả thân xác lẫn tâm hồn
bị vàng úa, vì họ sẽ không bao giờ có thể có được sức khỏe thực sự trong tâm hồn.
Sự đố kỵ sẽ hủy hoại. Sự căm ghét mà nó tránh né bất cứ sự cố gắng nào sẽ làm
cho người ta không còn có khả năng để sống nữa; việc quy về cái tôi một cách đầy
ngạo mạn – tức cái tôi mà Cha đã nói về nó – sẽ tạo ra một hố sâu giữa mình và
người khác.
Anh chị em thân mến, vậy ai thực sự là nô lệ? Ai là kẻ không biết
đến sự thanh thản? Ai không có khả năng sống Đức Ái? Và tất cả những thói xấu ấy,
những tội lỗi ấy và sự ích kỷ ấy sẽ tách chúng ta ra khỏi Tình Yêu, và khiến
chúng ta không còn có khả năng sống Đức Ái nữa. Chúng ta sẽ là nô lệ cho chính
mình và không thể sống Đức Ái, vì Đức Ái luôn luôn được dành cho người khác. Giới
răn thứ ba mời gọi chúng ta ăn mừng cuộc giải phóng trong sự nghỉ ngơi, và giới
răn này cũng chính là lời tiên tri của Chúa Giê-su, Đấng đập tan kiếp nô lệ tội
lỗi có tính nội tại, để làm cho con người có khả năng sống Đức Ái. Tình Yêu
đích thực cũng chính là sự tự do đích thực: Tình Yêu ấy tách người ta ra khỏi sự
chiếm đoạt, tái đặt ra các mối tương quan, biết đón nhận cũng như coi trọng tha
nhân, biến nỗi vất vả khổ cực thành niềm vui trao hiến, và làm cho người ta có
khả năng hiệp thông. Tình Yêu làm cho con người được tự do, kể cả khi bị nhốt
trong tù, hay ngay cả khi chúng ta yếu đuối và có nhiều giới hạn. Đó là sự tự
do mà chúng ta đón nhận từ Đấng cứu độ, từ Chúa Giê-su Ki-tô của chúng ta.
Vatican, Đại Sảnh đường
tiếp kiến
Sáng thứ Tư ngày 12 tháng
09 năm 2018
Lm Đa-minh Thiệu O.Cist
– chuyển ngữ