Giới thiệu Tông huấn Verbum Domini
(Lời Chúa)
WHĐ (19.11.2010) – Ngày 11-11 vừa qua, Toà thánh đã công bố
Tông huấn Verbum Domini [Lời Chúa] của Đức Thánh Cha Bênêđictô XVI. Đây
là Tông huấn Hậu Thượng Hội đồng Giám mục (lần thứ XII). Thượng Hội Đồng này
diễn ra vào tháng 10/2008 với chủ đề “Lời Chúa trong đời sống và sứ vụ của
Hội thánh”. Trong khi chờ đợi bản dịch tiếng Việt của Tông huấn này, để
giúp độc giả có cái nhìn tổng quát về nội dung Tông huấn, Đức cha Giuse Võ Đức
Minh, chủ tịch Uỷ ban Kinh Thánh/HĐGM Việt Nam đã gửi đến trang WHĐ bài giới
thiệu sau đây về Tông huấn.
***
Lời Chúa tồn tại muôn đời (1 Phêrô 1, 25)
Giới thiệu Tông huấn Verbum Domini (Lời Chúa)
Giáo hội Việt
Hàng Giáo phẩm Công giáo Việt
Nếu ơn gọi của Hội thánh là “lắng nghe Lời Thiên Chúa trong
niềm thành kính “và “tin tưởng công bố Lời Thiên Chúa”, thì ơn gọi và sứ mạng
của Hội thánh Việt Nam cũng không thể khác được. Cùng với Hội Thánh toàn cầu,
Hội thánh Việt Nam thể hiện đúng ơn gọi của mình, khi “thành kính lắng nghe Lời
Thiên Chúa”, và càng “thành kính lắng nghe”, thì Hội thánh Việt Nam sẽ luôn “tin
tưởng công bố Lời Thiên Chúa” cho mọi người.
Hội thánh Việt Nam với thời gian, đã thật sự mở rộng cánh
cửa đón lấy luồng gió mới của Thánh Thần mà Công đồng Vatican II đem lại, cách
riêng trong lĩnh vực Lời Chúa. Trong Thư Mục vụ năm 2005 với tựa đề “Sống
Lời Chúa”, Hội đồng Giám mục Việt Nam đã nói về việc tăng cường vai trò ưu
tiên của Kinh Thánh trong đời sống của người tín hữu: “Yêu mến Kinh Thánh
không chỉ thể hiện qua việc phổ biến sách Kinh Thánh, mà còn là siêng năng đọc
Lời Chúa trong đời sống và cho đời sống cụ thể của mình. Nói cách khác, đọc Lời
Chúa không những để hiểu về Chúa, mà còn để tìm hướng đi cho cuộc đời”. Với
nhận định trên, các vị Chủ chăn của chúng ta cho thấy lòng yêu mến Kinh Thánh
là điểm son của người tín hữu chúng ta. Giáo hội Việt Nam đã có những nỗ lực
rất nhiều khi cung cấp cho mọi người bản dịch Kinh Thánh từ nguyên ngữ Dothái,
Hylạp, Aramêô hay từ bản Phổ thông bằng ngôn ngữ latinh. Cho tới ngày nay,
chúng ta đã xuất bản khoảng 300.000 bản Kinh Thánh Tân Cựu Ước toàn bộ và trên
2 triệu ấn bản Kinh Thánh Tân Ước. Những bản văn Lời Chúa dần dần không còn xa
lạ với các gia đình Công giáo, cách riêng đối với giới trẻ và thiếu nhi Công
giáo Việt Nam.
Cách đây gần 50 năm, đã có một thế hệ gồm 17 vị Giám mục
Việt Nam tham dự Thánh Công đồng Vatican II, trong đó có các Đức Tổng Giám mục
Phaolô Nguyễn Văn Bình, Phêrô Martinô Ngô Đình Thục, Philipphê Nguyễn Kim Điền
đáng kính; và đặc biệt, trong một bài tham luận phát biểu bằng tiếng latinh,
Đức cha Simon-Hoà Nguyễn Văn Hiền, Giám mục Giáo phận Đà Lạt, nguyên Giám quản
Tông toà Địa phận Sài Gòn, đã làm bỡ ngỡ các Nghị phụ tại Công Đồng khi gợi lên
hình ảnh “gia đình nơi Thiên Chúa Ba Ngôi” (đại ý: Thiên Chúa Ba Ngôi là
một gia đình, có sự sống và được liên kết với nhau bằng tình yêu thương; đó là
hình ảnh mẫu mực của gia đình Hội Thánh và của cả gia đình nhân loại). Từ gợi ý
kỳ diệu đó, ngày nay khoa Thần học Tín lý luôn xây dựng nền tảng thần học trên
mầu nhiệm Thiên Chúa Ba Ngôi: Ba Ngôi Thiên Chúa là cội nguồn; Ba Ngôi Thiên
Chúa là quê hương. Tất cả đều bắt nguồn từ Thiên Chúa và hướng tới, quay trở về
Thiên Chúa!
“Lời Chúa trong đời sống và sứ vụ của Hội Thánh”:
Thượng Hội đồng Giám mục lần thứ XII
Trải qua dòng thời gian, nhiều thế hệ Giám mục Việt Nam khác
tiếp tục góp phần của mình vào các sinh hoạt cũng như các công việc chung của
cả Hội Thánh; các ngài cũng đã tích cực tham dự các Thượng Hội đồng Giám mục
Thế giới, theo tinh thần Công đồng Vatican II. Cụ thể, tại Thượng Hội đồng Giám
mục Thế giới lần thứ XII, diễn ra ở Roma, từ ngày 5 tháng 10 đến 26 tháng 10
năm 2008, Hội đồng Giám mục Việt Nam đã bầu hai Giám mục tham dự: Đức cha Giuse
Võ Đức Minh, Chủ tịch Uỷ Ban Kinh Thánh/HĐGMVN, Giám mục Giáo phận Nha Trang,
và Đức cha Giuse Nguyễn Chí Linh, Giám mục Giáo phận Thanh Hoá. Đức cha
Phanxicô Xaviê Lê Văn Hồng, Giám mục Phụ tá Tổng Giáo phận Huế, cũng được bầu
với tư cách dự khuyết. Thêm vào đó, Linh mục Vinh Sơn Nguyễn Văn Bản (nay là
Giám mục Giáo phận Ban Mê Thuột) đã được Hội đồng Giám mục Việt Nam đề cử tham
dự với tư cách là chuyên viên. Đề tài của Thượng Hội Đồng này là: “Lời Chúa
trong đời sống và sứ vụ của Hội Thánh”. Thật hạnh phúc trong thời gian 3
tuần lễ được hiện diện, lắng nghe, học hỏi, chia sẻ, phát biểu và góp ý với Hội
nghị. Đức Giáo hoàng Bênêđictô XVI hiện diện, soi sáng, hướng dẫn và lắng nghe
tất cả các chia sẻ, các phát biểu của các Nghị phụ. Ngài có một câu nói rất tuyệt
vời và dí dỏm: “Lời Chúa không bao giờ già!”. Tham dự Thượng Hội
Đồng, có 253 Nghị phụ đến từ 118 nước và khoảng 150 chuyên viên và dự thính
viên. Có các đại diện các Cộng đoàn Kitô giáo không phải là Công giáo cũng được
mời tham dự, như Toà Thượng phụ Đại kết Constantinople, Toà Thượng phụ
Matxcơva, Toà Thượng phụ Chính thống Romania, Toà Thượng Phụ Chính thống
Serbia, Toà Thượng phụ Chính thống Hy lạp, Giáo hội Tông truyền Armênia, Cộng
đoàn Anh giáo, Liên hiệp Thế giới Luthêranô, Hội đồng Đại kết các Giáo hội
Kitô; ngoài ra, còn có vị Tổng Thư ký Hiệp hội United Bible Society và thầy Tu
viện trưởng Cộng đoàn Taizé. Trong Thượng Hội Đồng, lần đầu tiên có một vị
Rabbi Do Thái giáo đến từ
Hoà trong bầu khí sinh hoạt của các Nghị phụ, đoàn Việt
Tuần lễ cuối cùng của Hội nghị, Ban Thư ký tổng hợp tất cả
các ý kiến từ các bài tham luận, các ý kiến phát biểu tại Hội trường hay tại
các Nhóm thảo luận, bổ sung cho bài tường trình; rồi Đức Hồng y Marc Ouellet
một lần nữa công bố văn bản chính thức của Thượng Hội Đồng: “Lời Chúa trong
đời sống và sứ vụ của Hội Thánh”.
Đức cha Gianfranco Ravasi, Chủ tịch Hội đồng Toà Thánh về
Văn hoá (vừa được lên tước Hồng y) công bố “Sứ điệp Thượng Hội đồng Giám mục
khoá thường kỳ lần thứ XII gửi Cộng đoàn Dân Chúa”. Sứ điệp gồm 4 phần đề cập
đến Mầu nhiệm Mạc Khải như là “Tiếng của Lời”, được tỏ hiện qua “Khuôn
mặt của Lời là Đức Giêsu Kitô”; rồi giới thiệu “Căn nhà của Lời là Hội
Thánh”, để xác định đời sống và sứ vụ của Hội Thánh “trên những nẻo
đường của Lời Chúa: là công cuộc rao giảng Tin Mừng”. Ngoài ra, các Nghị
phụ đã đóng góp 254 đề nghị và một Uỷ Ban đặc biệt đã cô đọng lại thành 55
đề nghị trình lên Đức Giáo Hoàng. Những đề nghị này được các Nghị phụ bỏ
phiếu trong phiên họp khoáng đại: Placet hoặc Non Placet hoặc Placet juxta
modum. Kết quả là 55 đề nghị này đã được bỏ phiếu kín và hầu hết đều nhận được
sự đồng tâm nhất trí của các Nghị phụ với lá phiếu: Placet.
Bản tường trình, Sứ điệp, các bài tham luận, các phát biểu
góp ý và các đề nghị đều được trình lên Đức Giáo Hoàng. Chính đây là chất liệu
để ngài soạn ra Tông huấn Hậu Thượng Hội đồng Giám mục về Lời Chúa.
Tông huấn “Lời Chúa”
(Verbum Domini)
Và, Tông huấn được chờ
đợi đó đã chào đời vào ngày 11-11-2010 với tựa đề: “Lời Chúa” (Verbum
Domini). Tuy được công bố chính thức ngày 11-11-2010, nhưng bản văn đã được
chính Đức Giáo hoàng Bênêđictô XVI ký ngày 30-9-2010, nhằm ngày lễ kính Thánh
Hiêrônimô, vị Thánh Linh mục say mê truy tầm Lời Chúa, phiên dịch, suy niệm và
rao giảng Lời Chúa.
Tông huấn “Lời Chúa”
(Verbum Domini) đã được Toà Thánh công bố trước sự hiện diện của Đức Hồng y
Marc Ouellet, nay là vị Tổng Trưởng Bộ Giám mục, Đức Hồng y tân cử Gianfranco
Ravasi, Chủ tịch Hội đồng Toà Thánh về Văn hoá, và Đức Tổng Giám mục Nicola
Eterovic, Tổng Thư ký Thượng Hội đồng Giám mục Thế giới. Tông Huấn gồm phần Dẫn
nhập; có 3 chương: Chương 1 nói về “Lời Thiên Chúa “(Verbum Dei), Chương 2 nói
về “Lời ở trong Hội Thánh” (Verbum in Ecclesia), Chương 3 nói về “Lời cho thế
gian” (Verbum pro mundo) và phần Kết luận hướng tới công cuộc tái rao giảng Tin
Mừng trong niềm tin tưởng và phó thác nơi Đức Trinh Nữ Maria “Mẹ của Lời và là
Mẹ của Niềm vui” (Mater Verbi et Mater laetitiae).
Trong phần Dẫn nhập:
“Lời Chúa (Verbum Domini) tồn tại muôn đời” (1 Pr 1,25), Đức Giáo Hoàng
liên kết Hiến chế Tín lý về Mạc Khải của Công đồng Vatican II “Lời Thiên Chúa”
(Dei Verbum) với những hoa quả của Thượng Hội đồng Giám mục Thế giới lần thứ
XII về Lời Chúa. Ngài chọn bản Lời tựa tuyệt vời của Thánh Gioan Tông đồ (Ga
1,1-18) như kim chỉ nam cho toàn bộ Tông huấn.
Trong Chương 1
nói về “Lời Thiên Chúa” (Verbum Dei): “Lúc khởi nguyên đã có Lời và
Lời ở nơi Thiên Chúa và Lời là Thiên Chúa… Và Lời đã thành xác phàm” (Ga
1,1.14), Đức Giáo Hoàng đề cập đến 3 điểm: Thiên Chúa nói – Con người lắng nghe
và đáp trả tiếng Chúa nói – Cách giải thích Kinh Thánh trong Hội Thánh.
Trong Chương 2
nói về “Lời ở trong Hội Thánh” (Verbum in Ecclesia): “Còn những ai
đón nhận Ngài, thì Ngài đã ban cho họ quyền làm con Thiên Chúa” (Ga 1,12).
Đức Giáo Hoàng nói tới mối tương quan mật thiết giữa Lời của Thiên Chúa và Hội
Thánh; trong đó, Phụng vụ là môi trường tối ưu của Lời Thiên Chúa: Lời Chúa
trong Phụng vụ thánh; Lời Chúa và các Bí tích; Lời Chúa và Thánh Thể; Tính chất
bí tích của Lời Chúa; Kinh Thánh và sách bài đọc Lời Chúa; việc công bố Lời
Chúa và tác vụ đọc sách; Vai trò quan trọng của bài giảng lễ; việc cần thiết
phải có cuốn cẩm nang về bài giảng lễ; Lời Chúa và Bí tích Giao Hoà cùng việc
xức dầu bệnh nhân; Lời Chúa và Giờ Kinh Phụng Vụ; Lời Chúa và sách các phép;
một vài gợi ý cụ thể để làm cho việc cử hành phụng vụ được sống động. Ngoài ra,
Lời Thiên Chúa còn soi sáng và hướng dẫn mọi sinh hoạt của đời sống người tín
hữu: Lời Chúa trong Kinh Thánh; Lời Chúa trong mục vụ; Lời Chúa trong huấn
giáo; Lời Chúa hình thành nhân cách người tín hữu của Chúa Kitô; Lời Chúa sống
động trong các lễ hội của Dân Chúa; Lời Chúa soi sáng và đồng hành với mọi ơn
gọi trong Hội Thánh: hàng giáo sĩ, ứng viên chức thánh, đời sống thánh hiến,
đời sống giáo dân, hôn nhân và gia đình; cầu nguyện và học hỏi, suy niệm Lời
Chúa; Lời Chúa giúp chúng ta hiểu biết và yêu mến Đức Mẹ; Lời Chúa giúp chúng
ta gắn bó với Thánh địa.
Trong Chương 3
nói về “Lời cho thế gian” (Verbum pro mundo): “Thiên Chúa, không ai
đã thấy bao giờ; Con Một, Đấng ở nơi cung lòng Cha, chính Ngài đã thông tri” (Ga
1,18), Đức Giáo Hoàng nói tới sứ vụ của Hội Thánh là công bố Lời Thiên Chúa.
Lời Thiên Chúa thúc đẩy Hội Thánh dấn thân trong các sinh hoạt ở trong thế
giới: phục vụ Chúa Giêsu nơi những người bé mọn, nghèo hèn; giúp chúng ta tìm
kiếm và xây dựng công bằng xã hội; thúc đẩy chúng ta quan tâm đến việc hoà giải
và kiến tạo hoà bình ở giữa các dân tộc; kiên trì thi hành công việc bác ái từ
thiện; quan tâm đến giới trẻ; đến mục vụ di dân; đến những người đau khổ; đến
những người nghèo; đến bảo vệ và giữ gìn môi trường thiên nhiên là tạo vật của
Thiên Chúa. Lời Chúa còn lan rộng và ảnh hưởng đến văn hoá: giá trị của văn hoá
đối với đời sống con người; Kinh Thánh là một kho tàng cho các nền văn hoá; Lời
Chúa trong môi trường giáo dục và đại học; Lời Chúa tạo nguồn cảm hứng cho các
công trình nghệ thuật; Lời Chúa trong các phương tiện truyền thông xã hội; Lời
Chúa với việc hội nhập văn hoá; việc phiên dịch và phổ biến Lời Chúa cho các
dân tộc và ngôn ngữ khác nhau; Lời Chúa vượt qua giới hạn của các nền văn hoá.
Ngoài ra, Lời Chúa tạo điều kiện cho các cuộc gặp gỡ và đối thoại giữa các tôn
giáo: giá trị của công cuộc đối thoại liên tôn giáo; Lời Chúa giúp đối thoại
giữa người tín hữu Kitô với tín hữu Hồi giáo, với tín hữu các tôn giáo khác;
Lời Chúa giúp đối thoại để sống trong tự do tôn giáo.
Trong phần kết luận
Tông huấn, Đức Giáo Hoàng hướng về Lời Chúa và công cuộc tái rao giảng Tin
Mừng. Ngài phó thác cho Đức Maria “người Mẹ của Ngôi Lời nhập thể và là Mẹ của
niềm vui”.
Kết luận
Chắc chắn có nhiều anh
chị em khắp nơi trên thế giới đang chuyển dịch bản văn quý này ra ngôn ngữ Việt
Nam thân yêu của chúng ta. Điều này nói lên lòng yêu mến Lời Chúa và khao khát
phổ biến kho tàng Lời Chúa cho mọi người nơi rất nhiều anh chị em của chúng ta.
Chúng ta vui mừng đón nhận các tác phẩm chuyển dịch bản Tông huấn này và chúc
mừng các anh chị em của chúng ta.
Phần mình, Uỷ Ban Kinh
Thánh trực thuộc Hội đồng Giám mục Việt Nam rất hân hoan đón nhận Tông huấn của
Đức Giáo hoàng Bênêđictô XVI; và như đã hứa với Hội đồng Giám mục Việt Nam, các
thành viên Uỷ ban Kinh Thánh đã bắt tay vào việc, phân công nhau để cùng nỗ lực
chuyển dịch bản Tông huấn quý giá này ra tiếng Việt. Bản dịch của Uỷ ban
Kinh Thánh trực thuộc Hội đồng Giám mục Việt Nam hy vọng có thể ra mắt mọi
người vào dịp bế mạc Năm Thánh 2010 của Giáo hội Việt Nam, như món quà trong
Năm hồng phúc này.
Gm.
Giuse Võ Đức Minh
Giám
mục Giáo phận Nha Trang
Chủ
tịch Uỷ ban Kinh Thánh/HĐGMVN