Nội
Dung Tổng Quát Tự Sắc Mới Của ĐTC Phanxicô
Hôm 9-5-2019, Tự sắc mới của ĐTC Phanxicô
về việc bài trừ nạn giáo sĩ tu sĩ lạm dụng tính dục trẻ vị thành niên trong
Giáo Hội đã được công bố và sẽ bắt đầu có hiệu lực trong toàn Giáo Hội từ ngày
1-6-2019 sắp tới.
Andrea Tornielli - Giám Đốc Biên Tập Bộ
Truyền Thông
(G. Trần Đức Anh OP chuyển ý) vaticannews.va/vi
10 tháng năm 2019, 07:53
Tự sắc
mang tựa đề “Vos estis lux mundi”
(Các con là ánh sáng thế gian) dài 10 trang: sau phần dẫn nhập, được chia làm 2
thiên với tổng cộng 19 điều khoản. Thiên thứ I gồm 5 điều khoản trình bày những
qui định tổng quát, và thiên thứ II liệt kê trong 14 điều khoản những qui định
liên quan đến các GM và các vị tương đương.
Những
điểm mới của Văn Kiện
Qua văn
kiện này, ngài thiết định các qui luật và thủ tục mới về việc trình báo những
vụ xách nhiễu và bạo hành tính dục trẻ vị thành niên, đồng thời cũng đảm bảo
sao cho các GM và các Bề trên dòng tường trình trách nhiệm về hoạt động của các
vị. Tự sắc ấn định nghĩa vụ buộc các giáo sĩ và tu sĩ phải trình báo các vụ lạm
dụng. Mỗi giáo phận phải có một hệ thống có thể được dân chúng lui tới, liên
lạc dễ dàng để đón nhận những lời tố giác lạm dụng.
Phần
dẫn nhập
“Vos
estis lux mundi” (Các con là ánh sáng thế gian). Đức Giêsu Kitô Chúa chúng ta
kêu gọi mỗi tín hữu hãy nêu gương sáng ngời về nhân đức, liêm chính và thánh thiện”.
Tựa đề và những lời đầu tiên của Tự Sắc mới của ĐTC Phanxicô rút từ Tin Mừng
theo thánh Mathêu nói về cuộc chiến chống nạn giáo sĩ và tu sĩ lạm dụng tính
dục, cũng như về những hành động hoặc sự quên sót của các GM và các bề trên
dòng “nhắm can thiệp hoặc tránh né” những cuộc điều tra về các vụ lạm dụng. ĐGH
nhắc nhở rằng “các tội ác lạm dụng tính dục xúc phạm đến Chúa, gây ra những
thiệt hại về thể lý, tâm lý và tinh thần cho các nạn nhân và làm thương tổn
cộng đồng các tín hữu”. Ngài đề cập đến trách nhiệm đặc thù của các vị kế nhiệm
các Tông Đồ trong việc phòng ngừa các tội phạm này. Văn kiện mới của ĐTC tạo
thêm một thành quả do cuộc gặp gỡ hồi tháng 2 năm nay (2019) tại Vatican về
việc bảo vệ các trẻ vị thành niên. Tự Sắc ấn định các qui tắc mới để bài trừ
những lạm dụng tính dục và làm sao để các GM và các Bề trên dòng trả lẽ về hành
động của mình. Đây là một qui luật phổ quát, được áp dụng cho toàn thể Giáo Hội
Công Giáo.
“Một
Văn phòng tại mỗi giáo phận để nhận những lời trình báo”
Trong
số những điều mới mẻ được dự trù, có qui định tất cả các giáo phận trên thế
giới, từ nay cho đến tháng 6 năm 2020 phải thiết lập “một hoặc nhiều hệ thống
vững bền và dễ lui tới để công chúng có thể trình báo những lạm dụng tính dục
do giáo sĩ và tu sĩ, việc sử dụng các tài liệu dâm ô trẻ em và sự che đậy các
vụ lạm dụng. Qui luật không xác định các hệ thống ấy là gì, và để cho mỗi giáo
phận chọn lựa thi hành, có thể khác nhau tùy theo các nền văn hóa và hoàn cảnh
địa phương. Điều mà Tự Sắc muốn ở đây là những người đã bị lạm dụng có thể tìm
đến Giáo Hội địa phương và biết chắc mình sẽ được đón nhận, tin chắc mình sẽ
được bảo vệ chống lại những hành động trả đũa và những lời tố giác của họ sẽ
được cứu xét hết sức nghiêm túc.
Nghĩa
vụ phải trình báo
Một
điều mới mẻ khác, đó là nghĩa vụ tất cả các giáo sĩ và tu sĩ nam nữ phải “trình
báo kịp thời” với giáo quyền tất cả những tin tức về những vụ lạm dụng mà họ
biết được cũng như những quên sót, che đậy trong việc xử lý những vụ lạm dụng.
Cho đến nay, nghĩa vụ này theo một nghĩa nào đó chỉ liên hệ tới lương tâm cá
nhân, nhưng từ nay trở thành một giới luật được qui định chung cho toàn thể
Giáo Hội. Nghĩa vụ này chỉ được qui định cho các giáo sĩ và tu sĩ, nhưng tất cả
các giáo dân cũng có thể và được khuyến khích sử dụng hệ thống để báo cho nhà
chức trách có thẩm quyền của Giáo Hội về những vụ lạm dụng và xách nhiễu.
Không
phải chỉ có những vụ lạm dụng trẻ vị thành niên
Tự Sắc
không phải chỉ nói đến những vụ xách nhiễu và bạo hành trẻ vị thành niên và
những người lớn dễ bị tổn thương, nhưng cả những vụ hiếp dâm và xách nhiễu do
sự lạm dụng quyền bính. Nghĩa vụ này cũng bao gồm bất kỳ vụ giáo sĩ nào hãm
hiếp nữ tu, cũng như trường hợp những vụ xách nhiễu chủng sinh hoặc tập sinh đã
đến tuổi trưởng thành.
“Những
vụ che đậy”
Trong
số những yếu tố đáng kể trong Tự Sắc, có sự xác định thái độ che đậy, như một
loại hành động đặc thù, nó hệ tại “hành động hoặc bỏ sót nhắm can thiệp vào
hoặc tránh né những cuộc điều tra dân sự hoặc điều tra theo giáo luật, hành
chánh hoặc hình luật, đối với một giáo sĩ hay một tu sĩ về các tội ác “lạm dụng
tính dục”. Đây là trường hợp những người có vị thế trách nhiệm đặc thù trong
Giáo Hội, thay vì truy tố những lạm dụng do người khác phạm, thì lại che giấu,
bao che kẻ bị coi là có tội, thay vì bảo vệ các nạn nhân.
Bảo vệ
những người dễ bị tổn thương
Tự Sắc
mới nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo vệ các trẻ vị thành niên - tức là
những người dưới 18 tuổi - và những người dễ bị tổn thương. Thực vậy, ý niệm “người
dễ bị tổn thương” không còn chỉ giới hạn vào những người không sử dụng lý trí
một cách bình thường, nhưng còn được nới rộng tới cả những trường hợp không
thường xuyên và nhất thời không có khả năng hiểu và muốn, cũng như những khuyết
tật thể lý. Tự Sắc mới này phản ảnh luật mới đây tại Vatican (Luật số 297 ngày
26-3-2019).
Tôn
trọng các luật lệ của quốc gia
Nghĩa
vụ trình báo với Bản quyền địa phương hoặc Bề trên dòng tu không xen mình và
cũng không thay đổi bất kỳ nghĩa vụ buộc phải tố giác theo các luật lệ của mỗi
quốc gia liên hệ: thực vậy, nhưng qui luật “được áp dụng không gây thiệt hại
cho các quyền và nghĩa vụ được luật pháp quốc gia thiết định tại mỗi nơi, đặc
biệt liên quan đến nghĩa vụ phải trình báo với nhà chức tránh dân sự có thẩm
quyền”.
Bảo vệ
người trình báo và các nạn nhân
Cũng
thật có ý nghĩa các đoạn nói về việc bảo vệ những người lên tiếng trình báo. Tự
Sắc qui định rằng những người kể lại tin tức về những vụ lạm dụng, “không thể
bị trả đũa hoặc kỳ thị” vì những gì họ trình báo. Cũng cần chú ý đặc biệt đến
vấn đề các nạn nhân, trong quá khứ, đã phải im tiếng. Tự Sắc trù định rằng “không
thể áp đặt cho họ sự im lặng nào về nội dung việc trình báo”. Dĩ nhiên bí mật
tòa giải tội vẫn là điều tuyệt đối và bất khả xâm phạm, và vì thế không hề được
bàn đến trong qui luật này. Ngoài ra Tự Sắc “Các con là ánh sáng thế gian” này
qui định rằng các nạn nhân và gia đình họ phải được đối xử xứng đáng và tôn
trọng, cũng như phải được trợ giúp thích hợp về tinh thần, y tế và tâm lý.
Những
cuộc điều tra về các Giám Mục
Tự Sắc
thiết lập qui luật điều tra các GM, các Hồng Y và các Bề trên dòng và những
người, với danh nghĩa khác nhau, dù chỉ là tạm thời, điều khiển một giáo phận
hoặc một Giáo Hội địa phương khác. Kỷ luật này cần được tuân hành không những
khi đương sự ấy bị điều tra về những vụ lạm dụng tính dục trực tiếp, nhưng cả
khi họ bị tố cáo vì che đậy hoặc không muốn truy tố những vụ lạm dụng mà họ
biết được, và họ có nhiệm vụ phải chống lại.
Vai trò
của vị TGM đứng đầu giáo tỉnh
Điều
đặc biệt mới mẻ trong Tự Sắc liên quan đến sự can dự của vị TGM đứng đầu giáo
tỉnh vào cuộc điều tra sơ khởi, vị này được Tòa Thánh ủy thác sứ mệnh điều tra
trong trường hợp người bị cáo là một GM. Vai trò này, theo truyền thống trong
Giáo Hội, được củng cố hơn và chứng tỏ ý muốn đề cao giá trị của các nhân sự địa
phương về vấn đề điều tra các GM. Người được giao phó nhiệm vụ điều tra, sau 30
ngày, phải chuyển cho Tòa Thánh “thông tin về tình trạng điều tra” và phải kết
thúc trong vòng 90 ngày, - có thể gia hạn vì những lý do chính đáng-. Điều này
thiết định những thời gian chắc chắn và lần đầu tiên yêu cầu các Bộ liên hệ
hoạt động mau chóng.
Sự can
dự của giáo dân
Trưng
dẫn khoản giáo luật nhấn mạnh sự đóng góp quí giá của giáo dân, các qui luật
của Tự Sắc dự trù rằng vị TGM đứng đầu giáo tỉnh, khi điều tra, có thể sử dụng
sự giúp đỡ “của những người có khả năng” theo nhu cầu tùy trường hợp, và đặc
biệt để ý đến sự cộng tác mà các giáo dân có thể cống hiến. ĐGH khẳng định
nhiều lần rằng những chuyên môn và khả năng chuyên nghiệp của giáo dân là một
nguồn quan trọng đối với Giáo Hội. Nay các qui luật dự trù rằng các HĐGM và các
giáo dân có thể chuẩn bị danh sách những người có khả năng sẵn sàng cộng tác,
nhưng trách nhiệm cuối cùng về cuộc điều tra vẫn được ủy thác cho vị TGM đứng
đầu giáo tỉnh.
Giả
định vô tội
Tự Sắc
tái khẳng định nguyên tắc giả định vô tội của người bị điều tra, họ được thông
báo về chính cuộc điều tra khi điều này được Bộ có thẩm quyền yêu cầu. Thực vậy
lời cáo buộc chỉ phải được thông tri trong trường hợp chính thức mở cuộc điều
tra, và nếu thấy là thích hợp để đảm bảo sự toàn vẹn của cuộc điều tra hoặc
những bằng chứng, thì có thể bỏ qua trong giai đoạn sơ bộ.
Kết
thúc cuộc điều tra
Tự Sắc
không thay đổi những hình phạt dự trù cho những tội ác, nhưng thiết lập thủ tục
để trình báo và thi hành cuộc điều tra sơ khởi. Khi kết thúc cuộc điều tra, vị
TGM chính tòa (hoặc trong một số trường hợp vị GM thâm niên nhất trong giáo
tỉnh) chuyển kết quả tới Bộ có thẩm quyền tại Vatican và chấm dứt nhiệm vụ của
mình. Bộ thẩm quyền tiến hành theo qui định của luật như đã trù định cho trường
hợp đặc thù, hành động dựa trên các qui tắc của giáo luật hiện hành. Dựa trên
căn bản kết quả của cuộc điều tra sơ khởi, Tòa Thánh có thể tức khắc đề ra các
biện pháp phòng ngừa và hạn chế đối với người bị điều tra.
Dấn
thân cụ thể
Với văn
kiện pháp lý mới này, do ĐTC Phanxicô mong muốn Giáo Hội Công Giáo thi hành một
bước tiến mới mẻ và quyết liệt trong việc phòng ngừa và hành động chống lại
những vụ lạm dụng, bằng những hành động cụ thể. Như ĐGH đã viết vào đầu Tự Sắc:
“Để những hiện tượng ấy, dưới tất cả mọi hình thức, khỏi xảy ra nữa, góp phần
vào việc hoán cải liên tục và sâu xa trong tâm hồn, được chứng thực bằng những
hành động cụ thể và hữu hiệu, có liên hệ tới toàn thể Giáo Hội.”