Mary Reed Newland, dành cả đời
làm một giáo lý viên và người kể truyện, đã định nghĩa công lý là “cách Thiên
Chúa hiện hữu”. Lối định nghĩa của bà đã
nói lên cốt lõi của Kinh Thánh nói chung và Tin Mừng Lu-ca nói riêng. Khi loan báo Triều Đại Thiên Chúa, Đức Giê-su
công bố Thiên Chúa hiện diện để cứu độ mọi người. Khi gọi Thiên Chúa là Cha, Đức Giê-su muốn
nói lên mối quan hệ mọi người là anh chị em với nhau. Thiên Chúa tạo dựng con người, chứ đâu có tạo
dựng những tình trạng kỳ thị chủng tộc, đố kỵ nhau, tham lam và ghen ghét. Nói theo ngôn ngữ của Tin Mừng Lu-ca, Thiên
Chúa đâu có tạo dựng những người bên trong hay những kẻ bên ngoài, vậy mà hầu
hết những người Pha-ri-sêu, kinh sư và một số dân thị thành đã làm như vậy.
Bạn hãy đọc Lu-ca 8:26-38.
Trong khoảng trống dưới đây bạn hãy trả lời những câu hỏi
này.
Ai có vấn đề?
...........................................................................................................
...........................................................................................................
...........................................................................................................
Vấn đề gì?
...........................................................................................................
...........................................................................................................
...........................................................................................................
Câu trả lời đầu tiên để xác
định vấn đề có thể quy chiếu vào người bị quỷ ám tại Ghê-ra-xa, kẻ bị cả một
đạo binh thần dữ (tức là rất nhiều) ám ảnh.
Tuy nhiên, vấn đề của người bị quỷ ám đã được giải quyết do quyền năng
chữa lành của Đức Giê-su, Đấng người ta nhận biết đó là Con Thiên Chúa Tối
Cao. Quan sát kỹ hơn khi nhìn thấy kẻ
được chữa lành, dân trong thành đã kinh hoảng (8:35). Vì khó chịu trước tình trạng thay đổi của
người bị quỷ ám và quyền năng thực hiện thay đổi của Đức Giê-su, họ xin Đức
Giê-su hãy rời khỏi thành phố của họ (8:37).
Hành động cho công lý thường
đòi phải có sự thay đổi, một thay đổi mang những nét đặc thù rõ rệt. Công lý nhắm khám phá ra cốt lõi của vấn đề
và thực hiện một thay đổi hệ thống.
Phương thức thực hiện thay đổi thường bị coi là chống đối quá
khích. Trong câu truyện về người bị quỷ
ám, dân chúng đã quen với đời sống khác lạ của một người đã bị quỷ ám từ
lâu. Giờ đây anh ta được chữa lành, một
tình trạng ai ai cũng mong muốn, thì dân thành lại thấy khó chịu và coi hành
động của Đức Giê-su như là chống đối. Do
đó khi loại trừ Đức Giê-su, họ hy vọng cũng loại trừ được mọi thay đổi đã xảy
ra. Dân thành thấy rằng thay đổi là khó,
nhất là thay đổi bắt người ta phải nhìn nhận cách Thiên Chúa nhìn mọi sự hoặc
“cách Thiên Chúa hiện hữu” như thế nào.
Thái độ Đức Giê-su bất bình
trước bất công được nhấn mạnh nhiều lần trong Tin Mừng Lu-ca.
Bạn hãy đọc Lu-ca 11:37-52.
Chúng ta đọc thấy ở đây việc
Đức Giê-su khiển trách các người Pha-ri-sêu và các nhà thông luật. Họ để thì giờ lo những giá trị bề ngoài hơn
là những giá trị nội tâm của vấn đề công lý và tình yêu Thiên Chúa (11:42).
Lu-ca trình bày sự tương phản
giữa những giá trị được Đức Giê-su giảng dạy về Triều Đại Thiên Chúa và những
giá trị do đa số người Pha-ri-sêu, thông luật và kinh sư đương thời chủ
trương. Những giá trị phản Triều Đại
Thiên Chúa cũng không khác gì những giá trị xã hội thời nay chủ trương.
Bạn hãy đọc Lu-ca 17.
Dưới mỗi cột, bạn hãy kể ra giá trị do Đức Giê-su dạy tương
phản với giá trị nghịch lại do xã hội ngày nay chủ trương.
Những giá trị của Triều Đại
Thiên Chúa (Lu-ca 17)
...........................................................................................................
...........................................................................................................
...........................................................................................................
...........................................................................................................
...........................................................................................................
...........................................................................................................
...........................................................................................................
...........................................................................................................
...........................................................................................................
...........................................................................................................
...........................................................................................................
...........................................................................................................
Bản liệt kê của bạn và của tôi
sẽ giúp chúng ta suy tư học hỏi vấn đề công lý.
Tránh gương xấu.
Tha thứ
Đức tin sâu xa của mỗi người
Hãy làm người phục vụ
Biết tạ ơn
Phải tỉnh thức
Sống
trước mặt Chúa mỗi ngày.
Cứ làm
điều bạn muốn, đừng để bị bắt quả tang; nếu bị bắt, cứ dùng tiền hay quyền lực mà
thoát khỏi.
Trả
thù
Cho
mình là công chính
Cứ thu
tích mọi cái bạn có thể
Nếu
cảm thấy tốt thì cứ làm
Chỉ
nhớ đến Chúa và đức tin khi nào gặp khó khăn thôi.
Lu-ca tiếp tục đưa ra những
câu truyện tương phản với hai thứ giá trị này.
Ngài thách đố chúng ta hãy tìm ra trong những câu truyện ấy đâu là đường
lối của Triều Đại Thiên Chúa và đâu là đường lối của trần thế. Thách đố này mới đây đã được những giáo dân
đang khi hành động theo chủ đề công lý của Lu-ca đã đem lại những suy tư mới về
những đoạn Tin Mừng đặc biệt. Trước hết
tôi gặp được những tư tưởng mới này là nhờ cha Richard Rohr, linh mục dòng
Phan-xi-cô, trong một khóa tĩnh tâm cuối tuần tại Đại học thánh Tô-ma. Theo cha Rohr, những thảo luận Kinh Thánh
giữa những người nghèo thuộc Trung và Nam Mỹ-châu đã đòi các học giả Kinh Thánh
phải nhìn một số đoạn Kinh Thánh theo ánh sáng mới.
Bạn hãy đọc Lu-ca 19:11-27.
Bạn hãy viết một đoạn nói lên những gì đoạn Kinh Thánh này
nói về đường lối của Triều Đại Thiên Chúa hoặc đường lối của trần thế.
...........................................................................................................
...........................................................................................................
...........................................................................................................
...........................................................................................................
...........................................................................................................
...........................................................................................................
...........................................................................................................
...........................................................................................................
...........................................................................................................
Đã nhiều năm đoạn Kinh Thánh
này đã nói với tôi điều gì đó về đường lối của Triều Đại Thiên Chúa. Lúc nào đó tôi sẽ tin tưởng vào những tài
năng Thiên Chúa ban cho tôi. Tôi không
thể chôn vùi những tài năng ấy, nhưng phải sử dụng chúng và chia sẻ với những
người khác.
Nhờ những suy tư do cha Richard Rohr mang lại, tôi đã hiểu
đoạn Tin Mừng này thật là khác. Còn xét
theo đường lối của trần thế, đoạn Tin Mừng này đã quả quyết có áp bức và tham
lam: một tình huống đối nghịch với những
giá trị của Triều Đại Thiên Chúa. Đoạn
Tin Mừng nói rất ít hoặc không nói gì cả về những tài năng Thiên Chúa ban cho
tôi.
Khi học hỏi Kinh Thánh, thật
giúp ích nếu chúng ta được biết về hoàn cảnh lịch sử vào lúc đoạn Kinh Thánh ấy
được viết. Đôi khi việc tìm hiểu này
được mệnh danh là nghiên cứu về chính lịch sử đó. Một nguồn liệu tiên khởi giúp chúng ta đi vào
lịch sử đó là những tác phẩm của Josephus, một sử gia Do-thái ở thế kỷ l
(37-100 sau công nguyên). Josephus nói
đến A-kê-lau muốn lên làm vua. Trong khi
ở lại Rô-ma hơn ba năm trời để cố lấy điểm, A-kê-lau đã đặt người phụ trách coi
sóc lãnh địa của ông. Những người này
phải tiếp tục phương thức của A-kê-lau, tức là phải đánh thuế dân chúng quá
mức. Khi trở về nước, A-kê-lau tưởng
thưởng những kẻ thừa hành đã giữ đất đai cho ông bằng phương thức bất
công. Vậy với bối cảnh lịch sử ấy, nhiều
người cho rằng “người quý tộc trẩy đi phương xa...” chính là A-kê-lau. Cuộc hành trình đi phương xa để trở thành vua
của xứ ấy là cuộc hành trình đi Rô-ma của A-kê-lau.
Chi tiết lịch sử giúp chúng ta hiểu mục đích hoặc bài học
luân lý căn bản của đoạn Kinh Thánh.
Trong Lu-ca 19:26, hành động của ông vua có thể phản ảnh đường lối của
trần thế chứ không phản ảnh đường lối của Triều Đại Thiên Chúa. Tất cả chương 19 trình bày tương phản giữa
hai vương quốc. Ông Da-kêu nhận được ơn
cứu độ (19:1-10) là biểu tượng cho Triều Đại Thiên Chúa, còn chế độ của
A-kê-lau biểu tượng cho thế giới bất công (19:11-27).
Sự tương phản giữa hai vương
quốc được tóm tắt rõ ràng nhất trong một dụ ngôn khác của Đức Giê-su.
Bạn hãy đọc Lu-ca 18:9-14.
Bạn hãy nhận ra Lu-ca sử dụng
lối nói mỉa mai khi ngài mô tả người Pha-ri-sêu. Ngài vẽ dung mạo người Pha-ri-sêu tương phản
với một hình ảnh khác được trình bày trong Lu-ca 11 là hình ảnh ông Pha-ri-sêu
bị tố cáo là giả hình và bất công. Trong
Lu-ca 18 ông Pha-ri-sêu cầu nguyện với tính cách một người nào là “ăn chay mỗi
tuần hai lần... dâng cho Chúa một phần mười thu nhập”, tựa như một người công
chính đã làm.
Hình ảnh đích thực của ông Pha-ri-sêu tương phản với hình
ảnh người thu thuế. Người thu thuế phản
ảnh Phê-rô, kẻ tuy được Thiên Chúa kêu gọi nhưng lại nhận mình là người tội
lỗi. Vì ông ý thức tình trạng tội lỗi
của ông nên Đức Giê-su coi ông như là người công chính đích thực. Sau hết, sự tương phản được trình bày trong
hai con người này còn nói lên một giáo lý căn bản nữa được Đức Giê-su giảng
dạy, đó là phải khiêm tốn và sẵn sàng phục vụ.
Có những hệ quả khi hành động
cho công chính. Trong cuộc thảo luận ở
Lu-ca 6, Đức Giê-su dạy chúng ta rằng khi loan báo Triều Đại Thiên Chúa, chúng
ta sẽ bị người ta ghét bỏ, tẩy chay và lăng nhục. Lu-ca 11 kết thúc bằng sự kiện người
Pha-ri-sêu bắt đầu tỏ ra thù nghịch dữ dội và gài bẫy để bắt bẻ Đức Giê-su
(11:53-54). Mặc dù chưa học hỏi tới hồi
Đức Giê-su bị đóng đinh thập giá, nhưng chúng ta cũng biết hậu quả sứ vụ của
Ngài như thế nào. Ngài sẽ bị ghét bỏ,
tẩy chay, lăng nhục rồi cuối cùng bị bách hại và bị giết. Suốt đời Đức Giê-su hành động cho công lý sẽ
đưa tới cuộc Thương khó và cái chết.
Bài học về công lý và những hệ
quả của nó đã là một phần của lịch sử chúng ta.
Trong thế giới mới đây, chúng ta đã chứng kiến những người nam nữ đã bị
bách hại vì đứng lên bênh vực cho công lý.
Tôi chỉ kể ra đây một số tên tuổi để chúng ta yên lặng suy tư:
Mohandas Ganhi
Martin Luther King, Jr.
Oscar Romero
Jean Donovan
Ita Ford
Maura Clarke
Dorothy Kazel
Ignacio Ellacuria
Joaquin Lopez y Lopez
Amando Lopez
Ignacio Martin-Baro
Segundo Montes
Juan Ramon Moreno
Celina Ramos
Julia Elba Ramos
và hàng trăm hàng ngàn người khác nữa...
Trong Hành trình 12, bạn đã
khám phá những điều sau đây:
Karris, Robert J. Luke: Artist and Theologian. Mahwah,
N.J.: Paulist Press,
1985.
Rohr, Richard. Working for Justice, Video
program. Miami, Fla.: St. Thomas
University Media Center, January 1990.