Chúng ta
có chương trình cho cuộc sống của mình, từ việc đi chợ cho tới những công việc
quan trọng hơn. Đôi khi phải thay đổi
chương trình do những hoàn cảnh bất ngờ.
Tác giả viết sách Tin Mừng cũng
vậy. Ý định chính của họ là muốn cho
cộng đồng tín hữu của mình biết về Đức Ki-tô.
Hành trình 4 giúp chúng ta khám phá kế hoạch của Tin Mừng Mác-cô. Bài tập thứ nhất không sử dụng Kinh
Thánh. Bài tập thứ hai áp dụng vào việc
học hỏi Tin Mừng Mác-cô.
Khám phá
vào năm 2987
Năm đó
là năm 2987. Bạn là một trong nhóm
người không biết Anh ngữ và uống những viên thuốc thay cho những bữa ăn. Cùng với các bạn khác, bạn đang tìm tòi cổ
vật tại Austin, tiểu bang Texas, là nơi người ta thường tìm thấy dấu vết sinh
sống của người thời xưa. Nhóm của bạn
muốn xuất bản một cuốn sách dựa trên những khám phá ở nơi đó. Trong cuộc đào xới, một người trong nhóm đã
tìm thấy một mảnh giấy nhỏ trên đó viết như sau:
“Please
pass the salt”
Nội dung
những chữ trên cho bạn biết gì về nhóm người cổ xưa này? Những lời nào, tư tưởng nào và những khám
phá nào giúp bạn có những quả quyết về nhóm người đã sống tại Austin hằng triệu
triệu năm trước đây? Trong khoảng cách
dưới đây, bạn hãy liệt kê 10 từ, tư tưởng hoặc những khám phá bạn đã nghĩ
tới. Nên nhớ có nhiều ý kiến khác
nhau.
1) .................................... 6) ....................................
2) .................................... 7) ....................................
3) .................................... 8) ....................................
4) .................................... 9) ....................................
5) .................................... 10) ....................................
Kết quả
khám phá của tôi
Sau đây là liệt kê 10 từ, tư tưởng và khám
phá mà tôi nghĩ có thể liên quan đến nhóm người cổ xưa này. Bạn thử so sánh với kết quả của bạn xem.
1) Nhóm
người tại Austin đã có một ngôn ngữ.
2) Nhóm là
những người thông minh, vì họ đã có chữ viết để thông đạt.
3) Nhờ
những kỹ thuật tối tân của phòng thí nghiệm, chúng ta có thể xác định năm tháng
của sứ điệp này và chất liệu làm ra giấy cùng mực viết.
4) Để hiểu
được sứ điệp, chúng ta phải học ngôn ngữ, phong tục và văn hóa của nhóm người
cổ xưa này.
5) Nhóm
người tại Austin thuộc thành phần kỹ nghệ:
họ có thể sản xuất giấy và những dụng cụ để viết.
6) Sứ điệp
viết bằng Anh-ngữ: “Please pass the
salt.”
7) Nhóm
người tại Austin có đầu óc xã hội và sống hòa nhã qua việc sử dụng từ please.
8) Dấu
ngoặc kép trước chữ please cho thấy những lời này được trực tiếp nói ra
do một người nào đó.
9) Đồ ăn
của họ khác với loại “thuốc viên” bạn đang sử dụng, bởi vì câu nói ngụ ý về một
thức ăn cần tới muối.
10)
Nhóm sống như cộng
đồng và cùng ăn uống với nhau.
Tất cả
10 ý tưởng trên đều khởi đầu bằng giả thiết.
Thí dụ, bạn giả thiết từ cuối cùng của sứ điệp là salt vì bạn
nhận ra được nó trên mặt giấy. Tuy
nhiên, “khám phá” của bạn có thể là một câu được chuyển ngữ chứ không phải là
một sứ điệp nguyên thủy. Cũng có thể là
khi chuyển ngữ, người viết nào đó đã viết sai từ, gạch ngang trên chữ l
nên biến từ sall thành từ salt.
Rồi cũng có thể không phải là từ “salt” mà thực sự là từ sally
lunn, tên của một thứ bánh ngọt ở miền Nam.
Nếu
những giả thiết của bạn không đúng thì hầu hết những kết luận của bạn cũng
không đúng. Như thế, dự định xuất bản
cuốn sách của các bạn cần phải xét lại và phải đề ra một kế hoạch mới dựa trên
những giả thiết đúng.
Bài tập
đơn giản này giúp bạn hiểu về một số kỹ thuật các học giả Kinh Thánh sử dụng để
hiểu kế hoạch của một cuốn Tin Mừng. Vì
không thể cứu xét được cả tài liệu nguyên thủy do chính Mác-cô viết lẫn cá nhân
Mác-cô, nên các học giả Kinh Thánh mới phải đưa ra những giả thiết để đi tới
những lý thuyết về kế hoạch Mác-cô viết Tin Mừng. Những giả thiết này được kiểm nhận và tái kiểm nhận cho đến khi
một lý thuyết khả thi được đề ra.
Từ “lý
thuyết” ở đây không có nghĩa là thiếu vắng sự thật, nhưng đúng hơn, là bao hàm
một kết luận có lý nhất. Hiện nay, hằng
ngày chúng ta sống với không biết bao nhiêu lý thuyết: thuyết tương đối, những thuyết phát triển
tâm lý, những thuyết y khoa về ung thư và nhiều thuyết về sức khỏe liên quan
tới việc chạy bộ.
Bài tập
tới sẽ giới thiệu với bạn những thuyết Kinh Thánh hiện thời về toàn bộ kế hoạch
Mác-cô viết sách Tin Mừng của ngài.
Những lý thuyết này đã được kiểm nhận và tái kiểm nhận qua suốt một tiến
trình học hỏi Kinh Thánh dài do hằng trăm học giả trong khoảng 2000 năm.
Khám phá
qua hành trình tìm về cội nguồn
Năm
1876, ông nội tôi là Vincenzo Apicella, con út trong số 17 người con của một gia
đình nghèo, sống về nghề làm bánh tại Amalfi, Ý-đại-lợi. Khi lên 19 tuổi, Vincenzo được cha chỉ cho
cách phải làm thế nào đi sang Mỹ-châu để kiếm việc làm và gửi tiền về giúp gia
đình. Cùng với một người bạn, Vincenzo
đi bộ lên Naples để kiếm đường đi.
Không có tiền, Vincenzo trốn trong một chiếc tàu đi Hoa-kỳ. Trốn được ba ngày, anh ra gặp ông thuyền
trưởng và ông ta bắt anh phải làm công để trả tiền vé tàu.
Khi tới cảng Nữu-ước, Vincenzo được
biết là những người di dân sẽ bị quản thúc tại đảo Ellis, nên anh đã nhảy xuống
biển và bơi vào bờ. Vừa tới bờ sông
Hudson, ông nội tôi bị một người trông thấy và hỏi: “Nếu mày bỏ phiếu cho đảng Cộng Hòa thì tao sẽ cho mày việc làm ở
New Haven.” Ông tôi chẳng biết Cộng
Hòa với New Haven là cái quái gì.
Nhưng việc làm thì biết ngay.
Thế là ông tôi đã sống ở đấy suốt những năm tháng còn lại tại New
Haven. Ông chẳng bao giờ trở về Amalfi
nữa. Ông cũng chẳng đủ tiền để gởi về
giúp đỡ gia đình.
Ông nội tôi qua đời 9 tháng trước khi
tôi sinh ra. Tôi chưa khi nào biết câu
truyện ông tới Hoa-kỳ cho mãi tới năm 1979 khi tôi đã trưởng thành và trở về
Amalfi thăm một người bà con. Đối với
tôi, tầm quan trọng của câu truyện không phải là những dữ kiện, nhưng là những
gì tôi rõ về nguồn cội của mình.
Học hỏi Kinh Thánh cũng chứa đựng
những yếu tố giống như những yếu tố trong câu truyện ông tôi. Tôi không biết đích xác ông tôi và ông cố
tôi đã nói chuyện gì với nhau, hoặc ông tôi nói gì với người thuyền trưởng hay
với người đàn ông gặp ông tôi bên bờ sông Hudson, thì cũng thế, Kinh Thánh
không chứa đựng đích xác những lời Đức Giê-su đã nói. Đúng ra những lời được trình bày trong Kinh Thánh đã trải qua ba
cấp độ:
1) Những gì
Đức Giê-su thực sự đã nói;
2) Những gì
các môn đệ rao giảng về Đức Giê-su và về những lời giảng dạy của Ngài;
3) Những gì
được viết về những điều Đức Giê-su đã nói.
Ba cấp
độ này cho thấy sự biến chuyển từ khẩu truyền đến thành văn. Chắc chắn Đức Giê-su đã dùng những năm rao
giảng để huấn luyện và dạy dỗ các môn đệ về Nước Thiên Chúa. Đây là cấp độ thứ nhất.
Sau khi
Đức Giê-su chết và phục sinh, các môn đệ rao giảng sứ điệp của Ngài cho các
cộng đoàn của họ. Việc rao giảng được
hướng về từng cộng đoàn riêng biệt và dựa trên ký ức (nhớ lại) về những
lời của Đức Giê-su, chứ không phải chính nguyên văn những lời ấy. Đây là cấp độ thứ hai.
Sau
cùng, một tác giả như Mác-cô chẳng hạn, đã viết xuống những câu truyện và những
lời giảng cho khỏi bị mai một. Đây là
cấp độ thứ ba.
Cũng như
tôi đã kể câu truyện về ông nội tôi xảy ra cách đây gần một thế kỷ, thì Mác-cô
cũng đang kể một câu truyện đức tin về Đức Giê-su đã xảy ra gần 40 năm trước
khi Mác-cô viết về Ngài. Cứ tạm coi như
sách Tin Mừng Mác-cô được viết khoảng năm 70 sau Chúa giáng sinh và đặt thời
điểm về cái chết của Chúa vào năm 33, thì có khoảng 37 năm trước khi Mác-cô bắt
đầu viết. Kế hoạch của Mác-cô là lựa
lọc những câu truyện và sắp đặt lại để nói lên một điều gì đặc biệt cho riêng
cộng đoàn của ngài. Kế hoạch của Mác-cô
là sắp xếp câu truyện về Đức Giê-su để giúp cho các độc giả của ngài tin vào
Đức Ki-tô.
Bài tập
vừa rồi và những hiểu biết về biến chuyển từ khẩu truyền tới thành văn có thể
giúp bạn bắt đầu tìm hiểu kế hoạch Mác-cô dựng sách Tin Mừng của ngài. Cấu trúc của Tin Mừng Mác-cô sẽ được bày tỏ
qua bài tập sau đây.
Trong
những khoảng cách dưới đây, bạn hãy viết lại những câu trong Tin Mừng Mác-cô:
1:1
...............................................................................................................................................................................
8:29 (chỉ
viết lại những điều ông Phê-rô nói)
...............................................................................................................................................................................
8:31
...............................................................................................................................................................................
15:39 (những
gì viên đại đội trưởng nói)
..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Kết quả
khám phá
Những câu
Kinh Thánh bạn vừa viết xuống chính là dàn bài của kế hoạch dựng Tin Mừng
Mác-cô. Phần thứ nhất của Tin Mừng
Mác-cô là từ 1:1 đến 8:30. Phần thứ nhì
là 8:31 đến 15:39.
Hai phần chính của Tin Mừng Mác-cô trả
lời cho hai câu hỏi. Dưới đây bạn sẽ
thấy những câu hỏi này và những trích dẫn Kinh Thánh để trả lời những câu hỏi
ấy:
Hỏi: Người này, ông Giê-su, là ai vậy?
Trả lời: Là Đấng Cứu Thế (8:29).
Hỏi: Ngài là Đấng Cứu Thế loại nào?
Trả lời: Là Con Thiên Chúa (15:39).
Khám phá
Khôn ngoan
hơn, chúng ta nên dừng lại ở đây để cầu nguyện. Giống như trong Hành trình 3, bạn hãy tự hỏi mình những câu hỏi
chính Mác-cô đã trình bày cho cộng đoàn của ngài:
·
Con người Đức Giê-su là ai đối với tôi?
·
Đức Giê-su là Đấng Cứu Thế nào đối với tôi?
·
Đức Giê-su là Con Người chịu đau khổ và là Con Thiên Chúa,
những điều này có nghĩa gì đối với tôi?
Ôn lại
Trong
Hành trình 4, bạn đã có những khám phá sau đây:
·
nhận thức việc học hỏi Kinh Thánh bằng cách sử dụng chất
liệu ngoài Kinh Thánh;
·
hiểu biết “lý thuyết” trong việc học hỏi hiện đại về Kinh
Thánh;
·
biến chuyển từ khẩu truyền đến thành văn của Kinh Thánh;
·
cấu trúc toàn diện của sách Tin Mừng Mác-cô trả lời cho
hai câu hỏi “Người này là ai?” và “Ngài là Đấng Cứu Thế nào?”;
·
có thêm chất liệu để suy nghĩ.
Sách đọc
thêm
Kelber,
Werner. The Oral and the Written
Gospel.
Philadelphia: Fortress Press, 1983.
Senior,
Donald & Eugene LaVerdiere. Gospel
of Mark, Audiocassettes 1-4.
Austin, Texas: Texas Catholic Conference Scripture Seminar,
1984.