[The article in English]
Jn 21:20-25. Destiny, writings
and testimony of the disciple whom Jesus loved
Tác giả: Giuse LÊ
MINH THÔNG, O.P.
http://leminhthongtinmunggioan.blogspot.com/
josleminhthong@gmail.com
Ngày 19 tháng 05 năm 2013
Nội dung
I. Bản văn Ga 21,20-25
II. Bối cảnh và cấu trúc Ga 21
III. Phân tích
1. Người môn đệ
Đức Giê-su yêu mến
2. Ý muốn của Đức
Giê-su về người môn đệ Người yêu mến
3. Bút tích và lời
chứng của người môn đệ Đức Giê-su yêu mến
IV. Kết luận
I. Bản văn Ga
21,20-25
Xem Bản văn Gio-an, TIN MỪNG và BA
THƯ, Hy Lạp – Việt.
20 Phê-rô quay
lại, thấy môn đệ – người
Đức Giê-su yêu mến – đi
theo sau; ông này là người, trong bữa ăn tối, đã nghiêng mình vào ngực của
Người và nói: “Thưa Thầy, ai là kẻ nộp Thầy?” 21 Khi thấy người này, Phê-rô nói
với Đức Giê-su: “Thưa Thầy, còn anh này thì sao?” 22 Đức Giê-su nói với ông ấy:
“Nếu Thầy muốn anh ấy ở lại cho tới khi Thầy đến, thì việc gì đến anh? Phần
anh, anh hãy theo Thầy.” 23 Vậy có lời đồn giữa anh em là người môn đệ ấy không
chết. Nhưng Đức Giê-su đã không nói với ông ấy là “Anh ấy không chết”, mà là
“Giả như Thầy muốn anh ấy ở lại cho tới khi Thầy đến [, thì việc gì đến
anh?]”
24 Chính môn đệ
này là người làm chứng về những điều đó và làngười
đã viết những điều đó, và chúng tôi biết rằng lời chứng của người ấy là
xác thực. 25 Còn có nhiều
điều khác Đức Giê-su đã làm, nếu viết lại từng điều một, tôi thiết nghĩ cả thế
gian cũng không chứa nổi các sách được viết ra.
II. Bối cảnh và
cấu trúc Ga 21
Ga 21 được xem là
do soạn giả sách Tin Mừng Gio-an viết và thêm vào sau. Soạn giả viết kết luận
thứ hai (21,24-25) trong khi sách Tin Mừng đã có kết luận thứ nhất ở cuối
chương 20 (20,30-31).
Ga 21 trình bày
tương quan giữa Đức Giê-su với hai khuôn mặt nổi bật của cộng đoàn Gio-an
(Johannine community): Si-môn Phê-rô và người môn đệ Đức Giê-su yêu mến. Toàn
bộ chương 21 được cấu trúc thành 4 tiểu đoạn:
1) 21,1-14. Đức
Giê-su Phục Sinh tỏ mình lần thứ ba trên bờ biển hồ Ti-bê-ri-a. Hai nhân vật
chính của câu chuyện là Si-môn Phê-rô và môn đệ Đức Giê-su yêu mến. Hai nhân
vật này sẽ được bàn đến trong các tiểu đoạn tiếp theo.
2) 21,15-19. Đức
Giê-su hỏi Phê-rô ba lần về tình yêu của ông dành cho Đức Giê-su, và ba lần Đức
Giê-su giao phó sứ vụ chăn dắt đàn chiên của Người. Sau đó, Đức Giê-su báo
trước cách Phê-rô chết để tôn vinh Thiên Chúa, còn bây giờ, nhiệm vụ của Phê-rô
là đi theo Đức Giê-su (21,19.22).
3) 21,20-23. Ý
muốn của Đức Giê-su về vận mệnh của người môn đệ Đức Giê-su yêu mến. Người nói
với Phê-rô: “Nếu Thầy muốn anh ấy ở lại cho tới khi Thầy đến, thì việc gì đến
anh? Phần anh, anh hãy theo Thầy” (21,22). Lời này được người thuật chuyện lặp
lại ở 21,23b để xác định rõ lời Đức Giê-su, bởi vì một số người đã hiểu sai.
Cũng như Phê-rô, người môn đệ này cũng là người “đi theo Đức Giê-su” (21,20).
4) 21,24-25. Soạn
giả viết kết luận thứ hai của sách Tin Mừng dựa trên bút tích và lời chứng của
người môn đệ Đức Giê-su yêu mến.
III. Phân tích
Phần sau sẽ phân
tích nhân vật “môn đệ Đức Giê-su yêu mến” trong tiểu đoạn 3 và 4 (21,20-23;
21,24-25) với 3 ý: (1) Người môn đệ Đức Giê-su yêu mến. (2) Ý muốn của Đức
Giê-su về vận mệnh của người môn đệ này (3) Bút tích và lời chứng của người môn
đệ Đức Giê-su yêu mến.
1. Môn đệ Đức Giê-su yêu mến
Động từ “đi theo”
(akoloutheô) nối kết vận mệnh của Phê-rô với vận mệnh của người môn đệ Đức
Giê-su yêu mến. Ở cuối tiểu đoạn 2 (21,15-19), Đức Giê-su nói với Phê-rô: “Anh
hãy theo Thầy” (21,19). Đến câu mở đầu của tiểu đoạn 3 (21,20-23), người môn đệ
Đức Giê-su yêu mến cũng đang trong tư thế “đi theo sau”. Người thuật chuyện kể:
“Phê-rô quay lại, thấy môn đệ – người
Đức Giê-su yêu mến – đi
theo sau” (21,20a). Cuối câu 22, Đức Giê-su lại mời gọi Phê-rô: “Phần
anh, anh hãy theo Thầy” (21,22b). Qua việc nhấn mạnh ý tưởng “đi theo Đức
Giê-su”, nghĩa là “làm môn đệ của Người” bản văn cho độc giả thấy “đi theo Đức
Giê-su” là đặc điểm của người môn đệ đích thực, dù đó là người đứng đầu nhóm
các môn đệ (Phê-rô) hay là người có tương quan mật thiết với Đức Giê-su (người
môn đệ Đức Giê-su yêu mến). Nói cách khác các môn đệ qua mọi thời đại được mời
gọi “đi theo Đức Giê-su” trong mọi hoàn cảnh, dù trong tình trạng bị bách hại
(Phê-rô) hay trong hành trình làm chứng về Đức Giê-su (người môn đệ Đức Giê-su
yêu mến).
Người môn đệ Đức
Giê-su yêu mến trong đoạn văn 21,20-23 được xác định khi nhắc lại những gì
người môn đệ này đã làm trong trình thuật nói về Giu-đa, kẻ sẽ nộp Đức Giê-su
(13,21-31). Ga 21,20 nhắc lại hai chi tiết: Chi tiết thứ nhất nói về vị trí đặc
biệt của người môn đệ này bên cạnh Đức Giê-su trong bữa tiệc ly: “Ông này là
người, trong bữa ăn tối, đã nghiêng mình vào ngực của Người [Đức Giê-su]”
(21,20b). Chi tiết thứ hai là lời người môn đệ này nói với Đức Giê-su trong bữa
tiệc: “Thưa Thầy, ai là kẻ nộp Thầy?” (21,20c). Trong trình thuật 13,12-31, câu
hỏi này được đặt ra là do gợi ý của Phê-rô. Thật vậy, ở 13,24, Người thuật
chuyện cho biết: “Si-môn
Phê-rô làm hiệu cho ông ấy hỏi xem Thầy nói về ai” (13,24).
Hai chi tiết ở 21,20 liên quan đến người môn đệ Đức Giê-su yêu mến cho thấy
tầm quan trọng của người môn đệ này giữa nhóm các môn đệ và trong cộng đoàn
Gio-an. Thật vậy, theo Tin Mừng Gio-an, người môn đệ này có vị trí bên cạnh Đức
Giê-su trong bữa tiệc ly (13,23); người môn đệ này đứng dưới chân thập giá Đức
Giê-su (19,25); ông là người môn đệ đầu tiên “đã thấy và đã tin” (20,8) trước
ngôi mộ trống và cũng là người môn đệ đầu tiên nhận ra Đức Giê-su Phục Sinh khi
Người tỏ mình ở biển hồ Ti-bê-ri-a (21,7). Như thế, phẩm chất về tương quan với
Đức Giê-su của người môn đệ này hơn Phê-rô, nhưng người môn đệ Đức Giê-su yêu
mến không cạnh tranh với vai trò và vị trí của Phê-rô.
Trong đoạn văn 21,15-19, Đức Giê-su đã trao cho Phê-rô sứ vụ chăn dắt đàn
chiên của Người cách long trọng qua việc Đức Giê-su hỏi và Phê-rô tuyên xưng ba
lần tình thương của ông dành cho Đức Giê-su (21,15-17). Đức Giê-su cũng báo
trước Phê-rô sẽ chết như thế nào để tôn vinh Thiên Chúa (21,18). Cuối cùng
Phê-rô được mời gọi đi theo Đức Giê-su (21,19), nghĩa là sống tư cách người môn
đệ. Với sứ vụ mục tử, Phê-rô là người đứng đầu nhóm các môn đệ. Tuy nhiên trong
cộng đoàn Gio-an, có những thắc mắc và lời đồn đại về một khuôn mặt bí ẩn, đó
là người môn đệ Đức Giê-su yêu mến. Câu Phê-rô hỏi Đức Giê-su: “Thưa Thầy, còn
anh này thì sao?” (21,21b) cũng là câu hỏi của cộng đoàn Gio-an và của độc giả.
Đặc biệt câu trả lời của Đức Giê-su gây ngạc nhiên và không kém phần bí ẩn:
“Nếu Thầy muốn anh ấy ở lại cho tới khi Thầy đến, thì việc gì đến anh? Phần
anh, anh hãy theo Thầy” (21,22).
2. Ý muốn của Đức Giê-su
về người môn đệ Đức Giê-su yêu mến
Ý muốn của Đức Giê-su được chính Đức Giê-su nói ra (21,22) và sau đó được
người thuật chuyện lặp lại ở 21,23. Lời Đức Giê-su nói với Phê-rô về người môn
đệ Người yêu mến: “Nếu Thầy muốn anh ấy ở lại cho tới khi Thầy đến, thì việc gì
đến anh?” đã bị hiểu lầm. Có người nghĩ người môn đệ này không chết trước khi
Đức Giê-su trở lại. Người thuật chuyện kể: “Có lời đồn giữa anh em là người môn
đệ ấy không chết” (21,23). Lời đồn này đã được người thuật chuyện điều chỉnh
lại khi viết: “Đức Giê-su đã không nói với ông ấy là ‘Anh ấy không chết’, mà là
‘Giả như Thầy muốn anh ấy ở lại cho tới khi Thầy đến [, thì việc gì
đến anh?]’” (21,23).
Số phận của Phê-rô được Đức Giê-su nói rõ ở 21,18-19, còn số phận của người
môn đệ Đức Giê-su yêu mến không được nói rõ mà lệ thuộc vào ý muốn của Đức
Giê-su. Người nói với Phê-rô: “Nếu Thầy muốn anh ấy...” (21,22a). Số phận của
người môn đệ này tùy thuộc vào ý muốn của Đức Giê-su chứ không phải ý muốn của
cộng đoàn. Mạch văn cho phép hiểu cộng đoàn Gio-an muốn người môn đệ này sống
với họ mãi nên mới có lời đồn là người môn đệ này không chết. Ước muốn này cũng
dễ hiểu vì người môn đệ Đức Giê-su yêu mến là khuôn mặt nổi bật trong cộng
đoàn. Ý muốn này của cộng đoàn đã dựa trên cách hiểu không chính xác về lời Đức
Giê-su (21,22).
Qua cách thức kể chuyện như trên, độc giả có thể hiểu tình trạng của cộng
đoàn Gio-an theo cách giải thích của F. J. Moloney: “Người môn đệ được yêu đã
không còn sống nữa, và cộng đoàn không nên ngạc nhiên về cái chết của người môn
đệ này. Dù điều gì đã xảy ra cho người môn đệ được yêu cũng là làm trọn ý muốn
của Đức Giê-su cho người môn đệ ấy. Cả hai, Phê-rô (cf. vv. 18-19) và người môn
đệ được yêu (cf. vv. 18-19) đã chết” (MOLONEY, F. J., The
Gospel of John, (SPS 4),
Collegeville (MN), The Liturgical Press, 1998, p. 557). Cả hai nhân vật quan
trọng này giữ những vai trò khác nhau trong cộng đoàn Gio-an. Phê-rô được Đức
Giê-su đặt làm mục tử đàn chiên của Người, còn người môn đệ Đức Giê-su yêu mến,
ông đã viết lời chứng xác thực và đáng tin cậy của mình về Đức Giê-su cho cộng
đoàn.
3. Bút tích và lời chứng
của người môn đệ Đức Giê-su yêu mến
Qua những lời Đức Giê-su nói với thân mẫu và với người môn đệ Người yêu mến
dưới chân thập giá (19,26-27), người môn đệ này được xem là vị sáng lập cộng
đoàn Gio-an. Người thuật chuyện kể lời trối của Đức Giê-su ở Gôn-gô-tha như sau:
“26 Khi Đức Giê-su thấy thân mẫu và môn đệ
đứng bên cạnh, – môn đệ Người yêu mến –, Người nói với thân
mẫu: ‘Thưa bà, đây là con của bà.’ Rồi Người nói với môn đệ: ‘Đây là mẹ
của anh.’ Và kể từ giờ đó, người môn đệ đón nhận mẹ về nhà mình” (19,26-27). Đối với cộng
đoàn Gio-an, người môn đệ Đức Giê-su yêu mến là một nhân vật được kính trọng
như là người sáng lập cộng đoàn, thể hiện qua tương quan mật thiết với Đức
Giê-su và lời chứng đáng tin cậy của người môn đệ này về Đức Giê-su. Người môn
đệ này đã đứng dưới chân thập giá và làm chứng về những gì đã xảy ra. Người
thuật chuyện long trọng kể lời chứng của người môn đệ này như sau: “Người đã
xem thấy [người môn đệ Đức Giê-su yêu mến], đã làm chứng, và lời chứng của
người ấy là xác thực; và người ấy biết rằng mình nói sự thật để cả anh em nữa,
anh em tin” (19,35).
Ở 21,24, soạn giả nói về bút tích và lời chứng của người môn đệ này: “Chính
môn đệ này là người làm chứng về những điều đó vàlà người đã viết những điều đó, và
chúng tôi biết rằng lời chứng của người ấy là xác thực” (21,24). Hai lần
dùng đại từ “houtos” ở giống trung, số nhiều: “những điều đó” trong các cụm từ
“Làm chứng về những điều đó” và “đã viết những điều đó” ở 21,24 gợi về cốt lõi
nội dung sách Tin Mừng.
Khi soạn giả khẳng định: “Chúng tôi biết
rằng...” (21,24b), soạn giả đã nhân danh trường phái Gio-an (trường phái
thần học Gio-an) để xác nhận người môn đệ Đức Giê-su yêu mến “đã viết những
điều đó”, nghĩa là đã để lại bút tích trong sách Tin Mừng. Ngày nay phần lớn
các tác giả cho rằng người môn đệ Đức Giê-su yêu mến đã không viết tất cả Ga
1–20 với lời kết luận ở 20,30-31. Tình trạng bản văn Tin Mừng Gio-an như chúng
ta có hiện nay cho thấy Tin Mừng được hình thành qua nhiều giai đoạn. Có thể
nói rằng nội dung cốt lõi của Tin Mừng Gio-an là bút tích của người môn đệ Đức
Giê-su yêu mến (21,24), môn đệ này là người sáng lập cộng đoàn Gio-an và đứng
đầu trường phái thần học Gio-an. Sau đó, một hay nhiều thành viên của trường
phái Gio-an, được gọi là tác giả Tin Mừng, đã hoàn thành bản văn Tin Mừng với
kết luận thứ nhất ở 20,30-31. Cuối cùng một hay nhiều soạn giả, thuộc trường
phái Gio-an, viết Ga 21 và kết thúc sách Tin Mừng với kết luận thứ hai ở
21,24-25. Soạn giả đã xuất bản và cho lưu hành sách Tin Mừng Gio-an như chúng
ta có hiện nay. Tóm lại, có thể nói đến ba giai đoạn chính trong việc hình
thành sách Tin Mừng Gio-an: (1) Bút tích của người môn đệ Đức Giê-su yêu mến;
(2) Tác giả (author) viết phần chính của sách Tin Mừng và kết luận ở 20,30-31;
(3) Soạn giả (redactor) viết Ga 21 và xuất bản Tin Mừng Gio-an như chúng ta đọc
hiện nay.
IV. Kết luận
Đoạn văn Ga 21,20-25 nói về số phận bí ẩn của người môn đệ Đức Giê-su yêu
mến. Qua câu chuyện, soạn giả cho biết làm thế nào cộng đoàn các môn đệ có thể
tồn tại mà không có sự hiện diện thể lý của Đức Giê-su (x. 20,29) và những
người lãnh đạo cộng đoàn dần dần ra đi. Bởi vì vào lúc sách Tin Mừng được viết
ra Phê-rô và người môn đệ Đức Giê-su yêu mến đã chết. Thực ra, cộng đoàn vẫn
tiếp tục tồn tại và phát triển vì vai trò mục tử của Phê-rô được tiếp nối nơi
các đấng kế vị, và người môn đệ Đức Giê-su yêu mến vẫn ở lại cho đến khi Đức
Giê-su trở lại nhờ bút tích và lời chứng có uy tín và đáng tin cậy của người
môn đệ này trong sách Tin Mừng.
Người môn đệ Đức Giê-su yêu mến là một nhân vật có uy thế trong cộng đoàn
Gio-an và là hình ảnh về người môn đệ lý tưởng. Độc giả qua mọi thời đại được
mời gọi sống theo khuôn mẫu của người môn đệ này: tương quan mật thiết với Đức
Giê-su; niềm tin vững mạnh và can đảm làm chứng về Đức Giê-su. Độc giả có thể
thực hiện lời mời gọi này bằng cách học hỏi và suy gẫm Tin Mừng Gio-an./.
Nguồn: http://leminhthongtinmunggioan.blogspot.com/2013/05/ga-2120-25-van-menh-but-tich-va-loi.html
Xem các bài viết liên quan: