Gợi ý mục vụ năm 2019
– Bài 4:
ĐỒNG HÀNH VỚI CÁC GIA ĐÌNH GẶP HOÀN
CẢNH KHÓ KHĂN
Những người gặp nạn bị thương cần được tiếp cận cứu giúp
như trong dụ ngôn Người Samaritanô nhân hậu.Những gia đình gặp khó
khăn trong tình trạng chông chênh cần được đồng hành sát sao hơn. Đức thánh cha
Phanxicô đặc biệt nhạy cảm mời gọi các cộng đoàn Hội thánh gia tăng đáp lại
những người này bằng sự đồng hành:
«Hội thánh cũng phải đồng hành bằng sự ân cần chăm sóc
những đứa con yếu đuối nhất của mình, vốn ghi dấu bởi tình yêu bị tổn thương và
lạc lối, bằng cách khôi phục lại cho họ niềm tin và hi vọng, như ánh sáng của
một ngọn hải đăng hoặc một ngọn đuốc được đặt giữa mọi người hầu soi sáng cho
những người đã lầm đường lạc lối hoặc đang ở giữa bão tố cuộc đời» (Amoris
laetitia (AL), 291).
Điều lưu ý mục vụ đầu tiên là làm sao để giúp cho con
người cảm nhận sự hiện diện gần gũi của Chúa Giêsu trong hoàn cảnh khó
khăn, đau khổ của họ. «Cần đón tiếp và trân trọng nỗi đau khổ của những
người phải gánh chịu li hôn, li dị hoặc bị ruồng bỏ một cách bất công, hoặc
buộc phá vỡ cuộc chung sống do sự ngược đãi của người phối ngẫu kia» (AL 242).
Những hoàn cảnh đặc biệt nghiêm trọng cần quan tâm đầu
tiên là:
- Những người di dân. Trong việc đồng hành với người di
dân đòi hỏi phải có một mục vụ chuyên biệt cho các gia đình di dân lẫn cho cả
các thành viên của gia đình còn ở lại nơi nguyên quán của họ (AL 46).
- Những người sống cuộc hôn nhân hỗn hợp có thể góp phần
cho trào lưu đại kết, nên tìm cách để có sự cộng tác chân tình giữa thừa tác
viên Công giáo và thừa tác viên không Công giáo, từ thời gian chuẩn bị hôn nhân
cho tới lễ cưới (x. Familiaris consortio, 78). Về hôn phối
khác đạo hay khác tín ngưỡng, đây là nơi ưu việt cho cuộc đối thoại liên tôn,
sự tự do tôn giáo là điều thiết yếu cần được tôn trọng, nhưng người Công giáo
phải có khả năng đem Tin mừng cắm sâu vào gia đình, như thế mới mong có thể
giáo dục con cái họ theo đức tin Kitô giáo (x. AL 247-248).
- Những gia đình đang tang chế (Al 253-258)…
Những trường hợp khó khăn đặc biệt khác như hôn nhân đổ vỡ, gia đình với cha/mẹ
đơn thân, quan tâm cách riêng tới những người li hôn và là nạn nhân trong nạn
phá thai.
Từng người, từng trường hợp cần quan tâm nâng đỡ cách
khác nhau. Cộng đoàn nhỏ ở địa phương và các cặp vợ chồng khác đồng hành với
những gia đình gặp khó khăn là điều rất quan trọng và có ý nghĩa, biết đáp ứng
các nhu cầu mục vụ cấp bách liên hệ đến thực tế nhân bản của đời sống các gia
đình khó khăn, không để họ cô đơn, không định hướng, không được nâng đỡ.
- Đối với trường hợp li hôn, Đức thánh cha
khuyên những tín hữu này không “bước thêm một bước nữa” đồng thời tìm đến với
Hội thánh để được đồng hành sống đức tin phù hợp. Trong thực tế, nói chung,
hiếm có những người chịu cảnh sống đơn độc sau bi kịch li hôn đau đớn, mà sống
gần gũi với cộng đoàn. Những người li thân sống đúng như Giáo luật định
(đ.1152-1157), thực tế cũng hiếm và cũng không có được sự đồng hành nào từ phía
cộng đoàn thân quen. Thật đáng tiếc phải nhìn nhận thực trạng li hôn phổ biến
hiện nay. Sau li hôn, hoặc họ bị té ngã rơi sâu vào nỗi cô đơn hoặc dấn thân
vào một cuộc kết hợp mới. Đó là những hoàn cảnh khó khăn xảy ra nhiều mà Hội
thánh cần ưu tiên quan tâm đồng hành.
- Những người li dị không tái hôn được
nhìn nhận thường là «những chứng nhân của lòng trung thành trong hôn nhân, cần
được khích lệ tìm thấy trong Thánh Thể lương thực nâng đỡ tình trạng hiện tại
của họ. Cộng đoàn địa phương và các mục tử phải đồng hành với những người này
một cách ân cần, nhất là khi họ có con cái hoặc lâm cảnh nghèo túng cùng cực» (AL 242).
Con cái của họ phải chịu những chấn thương trầm trọng với nhiều hậu quả khôn
lường, là những nạn nhân vô tội đáng thương nhất, cũng ít thấy có những giúp đỡ
thích hợp từ phía Giáo hội. Đức thánh cha rất quan tâm và muốn Hội thánh «không
ngừng lên tiếng nhân danh những con người dễ bị tổn thương nhất, đó là những
đứa con thường phải âm thầm đau khổ» (AL246). Các trung tâm, các văn
phòng tham vấn về đời sống gia đình, các cộng đoàn Giáo hội cơ bản, các hiệp
hội tại giáo xứ, giáo phận, cần quan tâm đến khía cạnh mục vụ đặc biệt này.
Kết luận:
Mỗi bước đồng hành có tốt hay không là do người ta tiến
gần hơn hay xa rời mục đích sau cùng, là hội nhập trọn vẹn vào Hội thánh qua bí
tích Giao hòa và Thánh Thể. Thế nhưng, trong thực tế nhiều trường hợp người ta
không thể tái hợp với người phối ngẫu trước; cho dẫu thế, cũng không bao giờ
thất vọng mà ngưng tiến tới trong hành trình Hiệp thông. Khả năng đó đã hàm ẩn
ngay từ đầu trong lời hứa hôn, với sự trợ giúp của Chúa Giêsu, họ nói tiếng xin
vâng đến trọn đời “bất chấp tất cả”. Chính ân sủng của bí tích hôn phối hoạt
động trong hướng đó, mời gọi họ xây dựng trên nền tảng Chúa đã thiết lập những
mối kết hợp duy nhất khả dĩ bảo vệ gia đình. «Sự kết hợp đã là hiện thực
và không thể rút lại, được Bí
tích Hôn nhân xác nhận và thánh hiến» (AL 218). Những người trong hoàn
cảnh “trái qui tắc” được giúp phân định và được Chúa thúc đẩy bước trên con
đường hoán cải và được tái sinh như người con hoang đàng trở về được Cha chạy
ra đón nhận: cho “xỏ nhẫn, mặc áo đẹp” có nghĩa là, đối với Chúa họ vẫn còn
phẩm giá của con cái và của người hôn phu/hôn thê.
Câu
hỏi gợi ý suy tư và thảo luận
1. Anh /chị cho biết những khó khăn, thách đố nào có thể
gặp trong các gia đình di dân. Anh chị, gia đình, cộng đoàn Giáo hội địa phương
nên làm gì, làm thế nào để giúp đỡ anh chị em ấy?
2. Anh/chị cho biết những khó khăn, thách đố nào có thể
thường gặp trong cuộc sống hôn nhân – gia đình của các cặp hôn nhân hỗn hợp
(với người Tin lành,…) và với người khác đạo. Hội thánh và các cộng đoàn Hội
thánh địa phương đã làm gì và sẽ làm gì để đồng hành với họ?
3. Các mục tử và cộng đoàn Hội thánh địa phương đã đối xử
thế nào với những anh chị em li dị, li dị tái hôn, hay sống một kết hợp mới,
“trái qui tắc”? Làm thế nào để giúp họ hội nhập ngày một sâu xa hơn vào đời
sống của Giáo hội?
Đức cha Luy
Nguyễn Anh Tuấn