Đức Thánh Cha Phanxicô
nói «các Mục tử không thể cảm thấy hài lòng chỉ bằng cách áp dụng các luật luân
lý cho những người sống trong những hoàn cảnh “bất qui tắc” » (AL 305).
Do hoàn cảnh hoặc có thể bởi các yêu tố giảm khinh, những người sống trong một
“hoàn cảnh tội lỗi” về khách quan – mà không phải là lỗi phạm chủ quan hoặc
hoàn toàn không phải là lỗi phạm – rất có thể đang sống trong ân sủng của Chúa,
họ có thể yêu thương, và cũng có thể tăng trưởng trong đời sống ân sủng và bác
ái, trong khi được Hội thánh giúp đỡ. Các Mục tử cần đồng hành và giúp họ phân
định để tìm ra những cách khả dĩ để đáp lại tiếng Chúa và để lớn lên qua các
giới hạn. Cuộc sống mà lúc nào cũng đòi rạch ròi, chỉ là hoặc trắng hoặc đen,
thì có khi sẽ đóng kín con đường của ân sủng và của triển nở, làm nản lòng
người ta trên con đường nên thánh (x. Al 305).
Nhưng để tránh có
những giải thích lệch lạc Đức Giáo hoàng lưu ý «dù sao Hội thánh cũng không
được từ bỏ đề nghị lí tưởng trọn vẹn của hôn nhân, kế hoạch của Thiên Chúa với
tất cả tầm vóc cao cả của nó» (AL 307).
Mục tiêu của sự phân định
Đức Giáo hoàng
Phanxicô, dựa theo Thượng Hội đồng, đề nghị ít nhất là 7 đặc tính cơ bản của
một sự phân định đúng đắn như sau đây:
Cách thức phân định: cùng cảm nghĩ với Hội thánh
Thánh I-nhã Loyola có
đưa ra những chỉ dẫn giúp phân định trong sách Linh Thao của
ngài:
«Tất cả những điều
chúng ta phải quyết định lựa chọn nhất thiết phải là những điều, tự chúng không
tốt không xấu, hoặc tốt và phù hợp với ý của Mẹ Thánh là Hội thánh phẩm trật,
chứ không phải là những điều xấu hay những điều đi ngược với Hội thánh»[1].
Hơn nữa, «Có những
điều mà khi việc lựa chọn đã dứt khoát, thì không thể thay đổi, chẳng hạn như
đã chịu chức linh mục hay đã kết hôn» (171). Trong trường hợp đó, «một khi đã
làm việc lựa chọn không thể đổi thì không được chọn lại nữa vì không thể cởi bỏ
được» (172).
Như vậy, nếu bạn đã
kết hôn, bạn không cần phải phân định để biết liệu bạn có nên kết hôn lần nữa
hay không. Hôn nhân của bạn không phải là vấn đề để đem ra bàn luận tìm thánh ý
Chúa nữa. Tốt hơn, hãy xem xét cuộc kết hợp mới hiện tại ngoài hôn nhân của
bạn. Cuộc kết hợp “trái qui tắc” đó mới là vết thương và nỗi đau của bạn. Ở đây
chúng ta cần tìm biết cách thức để quay về với sự thật của «tình trạng của
đương sự trước mặt Chúa» (AL 300). Như vậy mục đích là trở về một
lối sống phù hợp với sự thật của dây liên kết hôn phối của bạn. Sự thật của dây
hôn phối ấy, không còn là đối tượng của chọn lựa nữa, mà là bối cảnh để
thực hiện phân định sao cho thật ý nghĩa.
Để phân định tốt,
người ta cần có suy nghĩ và cảm thức cùng chung với Hội thánh (sentire cum
ecclesia). Muốn vậy, chúng ta phải khiêm tốn, ngoan ngoãn và chân thành.
Thánh I-nhã cũng trong sách Linh thao nói, trong những qui tắc
«phải theo để được cảm nghĩ chân chính trong Hội thánh chiến đấu», rằng phải
«gạt bỏ mọi phán đoán riêng, ta phải giữ tâm hồn qui hướng và sẵn sàng vâng
phục Hiền thê thật của Đức Kitô, Chúa chúng ta, là Hội thánh phẩm trật, Mẹ
Thánh chúng ta» (353). Đối với Thánh I-nhã, cảm thức và suy nghĩ cùng với Hội
thánh có nghĩa là «ca ngợi mọi giới luật của Hội thánh, sẵn sàng tìm lí lẽ để
bênh vực và không bao giờ công kích» (361). Bởi thế, phân định không có nghĩa
là biện chính cho những ước muốn có thể thông cảm nhưng vô lí, đúng hơn, phân
định là tìm những lí lẽ đáp ứng những đòi hỏi của sự thật và bác ái.
Câu hỏi gợi ý suy tư và thảo luận
[1] I-nhã
Loyola, Linh Thao, s.170.