Đề tài 10. Tân
Phúc-Âm-hoá Giáo xứ và cộng đoàn: Canh tân đời sống hôn
nhân
“Đức mến tha thứ tất cả, tin tưởng tất cả, hy vọng tất cả, chịu đựng
tất cả” (Ep 5,7)
Trong buổi tối
canh thức cầu nguyện tại quảng trường thánh Phêrô ngày thứ bảy 04 tháng 10 năm
2014 để chuẩn bị cho Thượng Hội Đồng về gia đình, Đức Thánh Cha Phanxicô đã khơi
gợi, cách đơn sơ mà cụ thể, kinh nghiệm gia đình là trung tâm của đời sống mọi
con người, ngài nói như sau: “Giờ đây chiều đã buông xuống trên toàn thể đoàn
chúng ta. Đây là giờ khắc ai nấy sẵn sàng trở về nhà mình để quây quần gặp gỡ
nhau quanh bàn ăn với bao tình cảm ấm áp, tạ ơn vì bao điều tốt đẹp đã xảy ra
và đón nhận, vì những gặp gỡ làm ấm lòng và làm gia tăng tình nghĩa, vì rượu
ngon khai vị trước các cuộc lễ vô tận những ngày của đời người. Nhưng đây cũng
là thời gian rất nặng nề đối với những người đơn độc cô thân, đang trong tình
trạng xuống dốc, cay đắng vì vỡ mộng tan trình. Bao nhiêu người đang kéo lê những
ngày dài trong ngõ cụt của thất nghiệp, bị bỏ rơi, có khi của thù hận. Bao
nhiêu gia đình thiếu vắng tiếng cười vui và hương vị – mà cũng là sự khôn ngoan
– của cuộc sống... Chiều hôm nay chúng ta hãy cùng nhau cất tiếng cầu nguyện,
dâng lời cầu nguyện cho tất cả mọi người”[1].
1. Lắng nghe những
thách đố về gia đình ngày nay
Để lắng nghe
các thách đố, trước hết cần nhận ra những giá trị tích cực của nền văn hóa xã hội
hôm nay, đó là: sự tự docủa
con người được biểu lộ nhiều hơn, quyền
của phụ nữ và trẻ em được
nhìn nhận nhiều hơn, ít là tại một số khu vực trên thế giới. Nhưng, xã hội ngày
nay cũng có nguy cơ ngày càng tăng về một chủ
nghĩa cá nhân bất ổn làm biến
dạng các mối liên kết gia đình và kết cục coi mỗi thành viên gia đình như một ốc
đảo cô lập, đôi khi còn nổi lên tư tưởng cho rằng con người tạo nên chính mình
bởi các ước muốn riêng tư vốn được xem như tuyệt đối. Thêm vào đó, cuộc khủng hoảng đức tin ảnh hưởng đến rất nhiều người Công
giáo, và thường nằm ở đầu nguồn của cuộc khủng
hoảng hôn nhân và gia đình. Gia đình, cộng đoàn nhân loại cơ bản, chưa bao
giờ như hôm nay phải chịu nhiều khốn khổ và trở nên yếu đuối mỏng manh, phải đối
diện với các thách đố:
– Các cuộc hôn
nhân, dù đạo hay không có đạo, đang giảm dần và số các cuộc ly thân và ly dị
đang tăng dần. Trẻ nhỏ lớn lên vắng bóng thường xuyên cha hoặc mẹ, hoặc cả cha
và mẹ.
– Người trẻ sợ
hãi không dám dấn thân dứt khoát trong việc xây dựng gia đình. Bên cạnh đó, bầu
khí cá nhân chủ nghĩa triệt để nhằm trọng tâm thỏa mãn vui thú, dục vọng thiếu
tôn trọng nhân vị, lan rộng. Gia tăng hưởng thụ dục tính tách biệt khỏi tình
yêu, hôn nhân và truyền sinh.
– Phá thai và
ngừa thai, hay truyền sinh vô trách nhiệm ngày nay ở Việt Nam trở thành một hiện
tượng không còn là tiềm ẩn nữa. Hoặc hiện tượng ngày càng gia tăng: có con bằng
mọi giá như một phương thế khẳng định bản thân.
– Hiện tượng
yêu sách đòi xã hội nhìn nhận kết hợp đồng tính như quan hệ hôn nhân bền vững.
– Trong nhiều
gia đình, nạn bạo hành bằng hành động và cả lời nói, gia tăng do những hành xử
thiếu kiên nhẫn của lòng yêu mến.[2]
Trước tình cảnh
đó, Hội Thánh địa phương, đặc biệt các giáo xứ, Gia đình của các gia đình, cần
phải giúp ý thức và sống ơn gọi hôn nhân trong mục vụ chuẩn bị
hôn phối lẫn trong mục vụ đồng hành với các gia đình, nhất là trong những năm đầu
sau kết hôn, và với các “gia đình gặp khó khăn”.
2. Ơn gọi và sứ
mệnh của gia đình
“Tu thân. Tề
gia. Trị quốc.” Mọi sự luôn bắt đầu từ cá nhân nhưng là một cá nhân trong tư thế
luôn gắn chặt với một gia đình, cái nôi của sự sống. Nhằm để “chứng thực bước
đường của ta đi trên mảnh đất đầy những thách đố hiện nay, điều kiện quyết định
là luôn nhìn chăm chú lên Chúa Giêsu Kitô, dừng lại chiêm ngắm và thờ lạy dung
nhan Người [...] Thực vậy, mỗi khi ta trở về với nguồn mạch của kinh nghiệm
Kitô giáo, nhiều ngả đường mới và những khả năng chưa ai nghĩ tới mở ra” (ĐGH
Phanxicô, Diễn văn ngày 04.10.2014). Chúa Giêsu nhìn những
người nam và nữ Người gặp bằng một cái nhìn đầy yêu thương và dịu dàng, luôn đồng
hành với họ bảo đảm bước đi trong chân lý, trong kiên nhẫn và nhân từ, trong
khi vẫn công bố các đòi hỏi của Nước Thiên Chúa.[3] Chính Chúa Giêsu, khi nói về
ý định nguyên thủy của Thiên Chúa cho đôi vợ chồng con người, khẳng định lại sự
kết hợp bất khả phân ly giữa hai người nam và nữ, nói rằng “chính vì sự cứng
lòng của các ông mà Môsê đã cho phép các ông ly dị vợ, nhưng thuở ban đầu không
có như thế” (Mt 19,8).
Tính bất khả phân ly của hôn nhân (“sự gì Thiên Chúa đã kết hợp, con người
không được phân li” Mt19,6),
trước hết không nên hiểu như một “cái ách” áp đặt lên con người, nhưng như là một
“hồng phúc” dành cho chồng và vợ kết hợp với nhau trong hôn phối. Bằng cách đó,
Đức Giêsu cho thấy Thiên Chúa đoái thương luôn đồng hành với con người trên bước
đường lữ thứ trần gian, Ngài chữa lành và biến đổi trái tim cứng cỏi bằng ân sủng
Ngài, bằng cách hướng con người trở về với ý định thuở ban đầu của Ngài, ngang
qua con đường thập giá.
3. Tân
Phúc-âm-hóa bắt đầu từ Gia đình
– Tân
Phúc-âm-hóa đời sống giáo xứ bắt đầu từ các gia đình, vì như lời dạy của thánh
Gioan-Phaolô II, “tương lai của Hội Thánh ngang qua các gia đình”[4]. Hội Thánh
là một phúc lành cho các gia đình, các gia đình là phúc lành cho Hội Thánh. Việc
gìn giữ ơn huệ bí tích của Chúa một mặt thuộc trách nhiệm của đôi vợ chồng Kitô
hữu và mặt khác là của cộng đoàn, mỗi bên tùy theo cách thế của mình. Trước những
khó khăn nặng nề về việc gìn giữ sự hiệp nhất hôn nhân, việc phân định nghĩa vụ
của mỗi bên và cả những thiếu sót của họ cần được tìm hiểu cách sâu xa và chân
thành từ hai vợ chồng với sự giúp đỡ của cộng đoàn, nhằm hiểu biết, đánh giá và
sửa chữa những gì đã thiếu sót hoặc bị bỏ quên của cả hai bên. Về việc này, vai
trò của các cộng đoàn nhỏ, các hội đoàn hay hiệp hội trong giáo xứ và giáo họ
thật quan trọng và rất ý nghĩa.
– Qua các gia
đình vẫn trung thành với giáo huấn Tin mừng, vẻ đẹp của hôn nhân bất khả phân
ly và trung thành mãi mãi trở nên đáng tin cậy. Thật vậy, chính trong gia đình,
“Hội thánh tại gia” (LG, 11), kinh nghiệm đầu tiên về sự hiệp thông hội
thánh giữa người với người, nhờ thánh ân mà phản chiếu mầu nhiệm Thiên Chúa Ba
Ngôi, được phát triển dần cho đến trưởng thành. “Chính nơi đây người ta học biết
sự lao nhọc và niềm vui của lao động, học yêu thương với tình nghĩa anh em, biết
tha thứ bao dung, mỗi ngày mỗi khác, và nhất là học biết thờ phượng Chúa qua cầu
nguyện và hy sinh hiến dâng chính cuộc sống mình”[5]. Thánh Gia Nazareth là mẫu
mực tuyệt vời, là trường dạy chúng ta “hiểu tại sao ta phải duy trì một kỷ luật
tâm linh, nếu ta muốn tuân theo các giáo huấn Tin mừng và trở thành môn đệ của
Đức Kitô”[6].
Câu hỏi thảo
luận
1. Cộng đoàn Giáo xứ đã và đang làm gì để
đồng hành với các bạn trẻ chuẩn bị ơn gọi hôn nhân gia đình, và với các gia
đình trẻ, nhất là các gia đình đang ở hoàn cảnh khó khăn?
2. Các gia đình trong giáo xứ hay giáo họ
của anh chị em liên kết với nhau thế nào để loan báo Tin mừng cho những người
chưa biết Chúa, những người tín hữu xa Chúa, xa Hội Thánh?
3. Các gia đình trong giáo xứ, các cộng
đoàn nhỏ, cầu nguyện với Lời Chúa và Thánh Thể như thế nào?
–––––––––––––––––––––––––––––
[1] Tài liệu
làm việc cho THĐ 2015 Instrumentum
laboris, 1.
[2] Ibid. 6-10.
[3] Ibid., 37.
[4] Familiaris Consortio, 86.
[5] GLHTCG, 1657.
[6] Chân phước
GH Phaolô VI, Diễn văn
tại Nazareth ngày 5.01.1964.
Lm Luy Nguyễn
Anh Tuấn