HỘI ĐỒNG TÒA THÁNH VỀ GIA ĐÌNH
CARITAS QUỐC TẾ
Vatican, ngày 24 tháng Hai, 2014
Kính gửi Quý vị Chủ tịch Ủy ban Giám mục về Gia đình và các Ủy ban
Caritas Quốc gia
Đề mục : góp phần chuẩn bị Khóa họp Ngoại lệ THĐGM về Gia đình
Chư Huynh quý mến,
Chúng tôi cùng ngỏ lời với chư huynh hôm
nay, với tư cách Chủ tịch Hội đồng Tòa thánh về Gia đình và Cơ quan Caritas Quốc
tế, đang khi diễn tiến ở cấp các giáo hội địa phương tương ứng, công cuộc chuẩn
bị Khóa họp Ngoại lệ THĐGM về Gia đình
do Đức Thánh Cha Phanxicô triệu tập, từ ngày 5 đến ngày 19 tháng Mười năm tới.
Chúng tôi coi sáng kiến này của Đức Thánh
Cha mang tính cách tiên tri một cách diệu kỳ, và tựa đề của tài liệu dự bị, “Những thách đố mục vụ về gia đình trong bối cảnh tân phúc âm
hóa”, cho thấy tầm quan trọng của trách vụ chúng ta phải thực hiện trong giai
đoạn chuẩn bị cho cuộc họp quan trọng này của Giáo Hội.
Đây là lời mời gọi toàn thể Giáo hội
và hết mọi người nam nữ thiện chí hãy nhìn xem gia đình như ý muốn của Đấng Tạo Hóa, hãy tái khẳng định
vị trí hàng đầu của gia đình, hãy đương đầu bằng lòng dũng cảm và sự cương quyết trước những thách đố đối với gia đình, vào thời
kỳ lịch sử hiện đại được ghi dấu bởi sự khủng
hoảng xã hội, tinh thần và luân lý đang đe dọa một định chế sinh tử và thiết yếu
đối với tương lai Giáo hội và xã hội.
Trong
đường hướng mục vụ, tài liệu dự bị này làm nổi bật lên một số thách đố
gia đình ngày nay đang phải đương đầu, với những vấn đề rất đáng phân
tích và tìm hiểu. Những giải đáp tìm ra được sẽ cho phép tái khẳng định, chúng
tôi tin chắc như thế, rằng gia đình là trọng tâm của đời sống Kitô và đời sống
xã hội.
THĐGM vừa qua đã chú tâm đến công cuộc
“Tân Phúc-Âm-Hóa ” và ĐTC cũng vừa công bố Tông huấn “Niềm Vui Phúc Âm”, mời gọi mọi phần tử trong Giáo hội tích cực
tham gia vào công cuộc loan báo Tin Mừng và phải thực hiện việc đó trong niềm
vui !
Thế
mà, những người nghèo lại là những người được đặc quyền đón nhậnTin Mừng
cứu độ. Vì: “Thần khí Chúa ngự trên tôi, vì Chúa đã xức dầu tấn phong tôi, để tôi
loan báo Tin Mừng cho kẻ nghèo khó. Người đã sai tôi đi chữa lành những ai bị
tan nát cõi lòng, để công bố cho những ai
bị giam cầm biết họ được tha” (Lc 4, 18).
Thế giới ngày nay vẫn đang còn những người
nghèo khó mặc dù những tiến bộ đã đạt được trong hầu như mọi lãnh vực của đời sống.
Quả thực, hàng triệu người vẫn còn sống trong cảnh khốn cùng và chỉ thấy đau khổ
và bị bóc lột : chiến tranh vẫn đè nặng lên đầu lên cổ dân chúng và gây nên những
tổn thất về sinh mạng vì những lý do chính trị, ý thức hệ hoặc kinh tế; sự xâm
phạm mạng sống con người, từ lúc tượng
thai đến lúc kết thúc tự nhiên, vẫn không ngừng xảy ra ; tương quan mất quân
bình với thiên nhiên và sự khai thác quá đáng nguồn tài nguyên thiên nhiên luôn
luôn khiến ta phải xót xa hay sự khủng hoảng kinh tế nhận chìm biết bao con người
vào cảnh tuyệt vọng đến mức khiến sự sống của họ và của gia đình họ phải lâm
nguy như ta thấy hằng ngày với những nạn nhân phải chết trên đường di cư, v..v..
Thậm chí có cả “cái nghèo hạng nhất của
các dân tộc” mà theo Mẹ Têrêsa, là sự không
biết Đức Kitô !
ĐTC Phanxicô, chỉ vài ngày sau khi đắc
cử, đã cho chúng ta biết rằng ngài đã nghe thấy một lời kêu gọi thúc bách “ Đừng quên những người nghèo!” hằng thôi
thúc chúng ta mỗi ngày phải dấn thân thay đổi đời sống những anh em nghèo khó
nhất, và điều đó chúng ta thấy dường như chính là một trong những sứ điệp được
loan đi qua Tông huấn “ Niềm Vui Tin Mừng ” . Khóa họp THĐGM mà vị Giám Mục
Roma chủ trì trong tình yêu mến của tất cả
các giáo hội, vừa được triệu tập với chủ đề gia đình, chắc chắn là một trong những
thời điểm mạnh mẽ của giáo triều ngài. Do quyết định của ngài, ngài dường như
nói với Giáo hội rằng : việc loan báo Tin Mừng ngày nay không thể nào quan niệm
được nếu không có một sự chú tâm và một
sự ân cần mục vụ được đổi mới đối với gia đình, và đặc biệt những gia đình lâm cảnh nghèo
khó dưới mọi hình thức.
Công cuộc chuẩn bị khóa họp THĐGM sắp tới
mang lại cơ hội cho tất cả mọi sức lực sinh động của Giáo hội trên khắp hoàn cầu,
để nghiêng mình xuống những dạng thức nghèo
khổ ghê gớm nhất còn đang đè nặng trên hàng triệu gia đình trên thế giới.
Chẳng hạn như nạn đói (nhưng không phải chỉ như chúng ta vừa gợi lên ở trên
kia), sự ô nhục giáng xuống luôn luôn gần một tỷ người, trong khi có quá đủ
lương thực cho tất cả mọi người, như mới đây Đức Thánh Cha vừa nhắc nhở khi
ngài dành tất cả sự ủng hộ của ngài cho cuộc chiến chống lại nạn đói và cho quyền được có lương thực được Caritas Quốc tế phát
động ngày 10 tháng Mười Hai năm ngoái.
Việc xem xét những dạng thức nghèo khổ
đang làm biến dạng và đe dọa gia đình ngày nay trong những bối cảnh rất khác nhau
và tại những nơi truyền giáo, phải được đề
cập đến trong chương trình nghị sự của THĐGM, đặc biệt trong giai đoạn chuẩn bị
này. Việc này sẽ có thể hướng dẫn toàn thể Giáo hội, và cũng đã đến thời điểm phải
diễn tả lại một cách mới mẻ và / hoặc tư duy lại, giữa bao nhiêu điều khác, sự
hiện diện và vai trò của Giáo hội trong bối cảnh xã hội hiện thời. Việc này cũng
có thể truyền một động lực mới cho việc thực thi đức ái nhờ Giáo hội và trong
Giáo hội, mang lại cho việc thực thi đó một nội dung mục vụ cụ thể, tổ chức việc
thực thi đó ở mọi cấp bậc của đời sống Giáo hội và thực sự làm nên từ đó một trong những “trụ cột của công cuộc Phúc Âm
Hóa” như Đức Bênêđictô XVI đã nhắc nhở khi bế mạc Khóa họp THĐGM về Tân
Phúc-Âm-Hóa.
Chư huynh đáng kính,
Như chư huynh hẳn đã cảm nhận thấy điều
này, mục đích của thư này là mời gọi chư huynh ghi chủ đề “ Gia đình và nạn nghèo khó” vào số các vấn
đề cần suy tư tìm hiểu của các cộng đoàn trong giáo phận của chư huynh, để góp phần
chuẩn bị cho THĐGM sắp tới.
Đây là một chủ để phức tạp. Một trong những
chìa khóa để đề cập đến vấn đề này là khởi đi từ vai trò của gia đình như một
nơi thích hợp và từ nạn nghèo khó như một yếu tố phá hoại sự ổn định, bên cạnh bao yếu tố (phá hoại) khác. Gia đình
là tế bào căn bản của xã hội, mang tính tất
yếu, tối cần thiết cho sự tồn tục của xã hội. Gia đình là nơi truyền đạt các
giá trị, nơi tập sự đời sống văn hóa và xã hội, và nơi để trẻ hội nhập vào xã hội và Giáo hội. Sự
lành mạnh của một xã hội tùy thuộc vào sự lành mạnh của gia đình và khả năng gia
đình đóng góp cho phúc lợi chung . Khi gia đình đau yếu, xã hội cũng yếu đau,
và khi xã hội yếu đau, gia đình sẽ bị tác hại. Gia đình tuyệt đối là môi trường
cho quá trình xã hội hóa tình liên đới. Trẻ chứng kiến cha mẹ chia sẻ, hiến tặng
và quan tâm đến những người khác sẽ có thể lại tạo ra những giá trị như thế. Chúng
ta đã được xem thấy cách đây mười năm trong lúc xảy ra thảm họa sóng thần, các
trẻ em đã bị xúc động thế nào trước những biến cố ấy, đã mủi lòng ra sao trước
sự đau khổ và đã diễn tả thế nào lòng trắc
ẩn của chúng theo cách của chúng.
Trong một thế giới dửng dưng và vô tâm
đối với tha nhân, gia đình phải góp phần giáo dục cho trẻ về tình liên đới. Cần
phải nâng cao vai trò sư phạm của gia đình để cho tất cả mọi thành viên gia đình, nhất là trẻ em, luôn
nhớ rằng : không ai có quyền hưởng thụ hạnh
phúc một mình, và trái lại, phải nhớ rằng “Cho thì có phúc hơn là nhận” ( Cv
20, 35b).
Hiện tượng nghèo khó như ta thấy ở hầu
khắp mọi nơi thể hiện qua ít nhiều dấu chỉ, chẳng hạn: những cá thể hay tập thể
sống trong cảnh lẻ loi cô lập, sự mất niềm hy vọng, cảm giác bất lực hoặc bị loại
trừ, sự thất học và thiếu hiểu biết của trẻ em, nạn thất nghiệp, sự sống hỗn tạp
và nơi ở tuềnh toàng, sự bấp bênh và sự thiếu thốn những cái tối thiểu, sự
không được chăm sóc y tế, cuộc sống không có ngày mai, sự bị khai thác bóc lột
cả về mặt tình dục, đặc biệt đối với phụ nữ và trẻ em, hoặc là nạn nhân của nạn kỳ thị chủng tộc hoặc
phân biệt đối xử ..v..v...
Tất cả những điều đó khiến cho sự nghèo
khó trở thành một cái vòng luẩn quẩn đôi khi do nguyên nhân kinh tế, nhưng lại
có những hệ quả về mặt xã hội, tâm lý và văn hóa không tương xứng với nhân phẩm
là trọng tâm của Tin Mừng và giáo huấn xã hội của Hội Thánh.
Sự nghèo khó chắc chắn khiến cho tế bào
gia đình trở nên mong manh và là mối đe dọa cho chính sự tồn tại của gia đình.
Nâng đỡ và củng cố các gia đình để làm cho các gia đình khó bị tổn thương hơn
trước những tấn công về mặt đạo đức, tinh thần, xã hội, văn hóa và kinh tế, đề cao vai trò của các bậc cha mẹ và giúp cho họ thực thi trách nhiệm kể cả trong
lãnh vực kinh tế, vốn cũng thuộc những
thách đố mục vụ đối với Giáo hội hôm qua
và cả ngày nay nữa.
Hơn nữa, sự chăm sóc mục vụ những gia đình
đang lâm cảnh nghèo khó cùng cực là một sự khẩn trương về mục vụ quan trọng vốn
thách đố trí tưởng tượng và khả năng sáng tạo mục vụ của chúng ta, đặc biệt trong
những nước ở phía Nam, tại đó sự yếu nhược
mong manh về mặt kinh tế, xã hội và văn
hóa khiến cho nhiều gia đình dễ bị các giáo phái tấn công. Một số giáo phái hứa
hẹn cho họ một thiên đàng dưới đất này! Những giáo phái khác lại giam hãm những
người nghèo trong một thứ mặc cảm tội lỗi,
bằng cách làm cho họ tin rằng : sở dĩ họ nghèo khổ là vì lỗi của họ, coi
đó là hình phạt của Thiên Chúa!
Cũng nên nhận biết rằng các gia đình lâm
cảnh nghèo khó rất thường là những nạn nhân
theo lối nhìn tiêu cực gắn vào họ, kể cả qua và trong những cộng đoàn dức tin.
Khóa họp THĐGM khi còn đang ở trong giai
đoạn chuẩn bị hay khi đang tiến hành hội
nghị cũng đều là thời điểm của hoán cải. Đừng bao giờ quên rằng Chúa chúng ta đã đồng
hóa mình với những người nghèo khó vì Ngài
đã phán dạy rằng: “Mỗi khi chúng con làm điều gì cho một trong những anh em bé
nhỏ của Ta đây, chính là các con làm cho Ta vậy” ( Mt 25, 40). Hay lời Ngài phán: “ Sao-lô, Sao-lô, sao
ngươi bách hại Ta?” ( Cv 9, 4).
Kitô hữu cần phải luôn ghi nhớ trong tâm
trí mình sự kiện chính Thiên Chúa đã đích thân nhập thể và nhập thế trong một gia
đình, hơn nữa, một gia đình nghèo khó! Dửng dưng đối với người nghèo chính là dửng
dưng đối với chính Thiên Chúa !
Nhiều giáo hội địa phương đã dành cho gia
đình một ưu tiên về mục vụ từ nhiều năm nay. THĐGM sắp tới chẳng phải cũng là dịp
tính sổ, không phải chỉ liên quan đến những
tiến bộ đã hoàn thành, nhưng cũng còn để nhắm tới một sự khởi đầu mới ư ?
Ở châu Phi, châu Mỹ Latinh và tại một số
nước châu Á, chẳng hạn như Phi-luật-tân, kinh nghiệm những cộng đoàn Kitô cơ bản
được diễn tả lại một cách mới mẻ như là môi trường triển nở và phúc âm hóa từ
gia đình và qua gia đình. Những cộng đoàn này tự đòi hỏi và luôn luôn là môi trường
có đặc ân để sống tình huynh đệ và tình liên đới theo Tin Mừng.
ĐTC Phanxicô thúc đẩy chúng ta hành động
để bảo vệ phẩm giá và căn tính của gia đình cũng như bảo vệ gia đình chống lại những
mối đe dọa ý thức hệ và những nguy cơ khác, bằng cách khẳng định những giá trị
luân lý, tinh thần, văn hóa, nhân bản, tự nhiên vốn thiết lập nên gia đình, bằng
cách tố cáo và hành động chống lại những hiểm họa đang đè nặng trên gia đình,
trong đó có nạn nghèo khó dưới mọi hình thức.
Trong giai đoạn chuẩn bị và nhân dịp Khóa
họp THĐGM sắp tới, cần phải :
-
Tổ chức và tăng cường đời sống cộng đoàn
giáo hội cơ bản để trở về hay tiếp tục cùng nhau tiến tới trong sự cầu nguyện
và chia sẻ như các Kitô hữu đầu tiên đã làm.
-
Tăng cường mối liên kết giữa mục vụ gia
đình và mục vụ xã hội để các gia đình cực kỳ nghèo khổ được đón nhận và nâng đỡ
nhờ những sáng kiến thăng tiến con người trong tinh thần liên đới.
-
Thúc đẩy hành động xã hội mang tính tập
thể trong các giáo phận của chúng ta để đem lại sự trợ giúp cho các gia đình cần
được trợ giúp.
-
Tổ chức những môi trường phù hợp cho các
gia đình rất nghèo hay tuyệt đối nghèo khổ để giúp họ phát triển những tiềm năng
nơi họ mà cuộc sống ngoài lề xã hội đã khiến
cho không thể nảy nở được.
-
Kêu gọi công quyền và đề nghị những giải
pháp thích đáng nhằm tạo thuận lợi cho các gia đình có thể thỏa mãn những nhu cầu
cơ bản.
-
Đặc biệt quan tâm đến những trẻ là con
cái những gia đình nghèo khó để chúng được đến trường hoặc những cơ sở giáo dục ở mọi trình độ.
-
Đừng bỏ quên những người cao niên vốn phải
được đối xử với sự kính nể và lòng nhân đạo, cũng như sự khôn ngoan và hiểu biết
của họ cần phải được trân trọng.
-
Tổ chức tiếp nhận trong sự tôn trọng nhân
phẩm, những phụ nữ và thiếu nữ, nhất là các chị em là nạn nhân của sự bóc lột
và nạn buôn người, mà đôi khi thường bị phó mặc cho số phận và phải tự nuôi con
một mình.
Chúng tôi hy vọng lời
kêu gọi của chúng tôi sẽ được chư huynh tiếp nhận và những ý kiến này sẽ hữu ích
cho chư huynh trong việc chuẩn bị cho các
tín hữu và các tác nhân cho công cuộc phúc âm hóa cho THĐGM sắp tới.
Với sự cam đoan hết
lòng tận tụy của chúng tôi trong Chúa và Đức Mẹ
+ Giám mục Vincenzo Paglia + Hồng y Óscar Andrés Rodríguez
Maradiaga
Chủ tịch Hội Đồng Tòa Thánh Chủ tịch Caritas Quốc tế
về Gia đình