Đâu Là Tương Lai Của Gia Đình Kitô Hữu

(daminhvn.net) ngày 13 Tháng ba 2014

Đaminh Trn Bình Tiên, OP.

Nếu như trước đây chúng ta thường nghe ai đó nói v thi hoàng kim ca h, chúng ta thường hiu rng đy là mt quá kh hào hùng mà ai đó đã tri qua. Là thi gian cao đp nht, trong đy mi s phn thnh đt đến tm mc viên mãn ca mt thi đi, ca mt thi kì, ca mt đi người… đã qua[1]. Thế nhưng vào thi mi này, thi hoàng kim ca con người không còn nm quá kh, nhưng tu thuc vào tương lai. S dĩ ta nói được như thế bi vì thng kê cho thy trình đ v thiên văn hc, v kinh tế.. ca 5 ngàn năm trước cng li vn chưa bng 5 năm sau cùng ca thế k 20[2]. Và vi đà tiến như thế, nhng năm tiếp sau này, nhân loi s còn đt hái nhiu thành công ngoài sc mong đi trong nhiu ngành ngh khác na. 

Thi gian gn đây chúng ta thy đó đây nhng panô, biu ng trong đy ghi rng : tương lai, chuyn nh[3] (Future, no problem!). Vi nhng tin nghi mà khoa hc mang li cho con người thì cách nào đó chúng ta có th nói được như vy. Nhưng thc ti v mt gia đình trong thi hin đi này, ai có th chc chn mình có được mt đáp s chính xác? Thc tế đây là vn đ khá mi cn phi đt li khi suy nghĩ v gia đình và nhng thách đ có th gp phi trong cuc sng. Có rt nhiu bui tho lun, có rt nhiu sách v báo chí đ cp đến ni b cũng như tương quan gia đình ngoài xã hi, nhưng có th nói ít ai đưa ra mt kế hoch cho tương lai ca gia đình. Chính bi thế Đc c Giáo hoàng Gioan Phaolô II đã tng nhc nh con cái mình trong tông hun Familiaris Consoritio rng : tương lai ca thế gii và Giáo hi ngang qua gia đình[4]. 

I. CÓ CHĂNG MT TƯƠNG LAI CHO GIA ĐÌNH?

đây, chúng ta không làm mt bài d báo thi tiết hay bói mò, bi vì như thế là mt s xúc phm và liu lĩnh. Ai cũng biết, con người là tiu vũ tr. Con người là mt tinh thn nhp th, qua giá tr nn tng tc là s sng th xác và nh nó mà ngôi v t hin ly chính mình và đi vào thi gian và không gian. Cũng chính con người nh s sng th xác, có kh năng t t l cũng như có th thiết lp và biu l nhng giá tr khác như s t do, tính xã hi và nhng d phóng tương lai[5]. Bên trên giá tr nn tng đó ch có th là s thin toàn vn và tinh thn ca ngôi v mà thôi, và ch s thin toàn vn cao c đó mi có th đòi hi người ta phi hi sinh cho điu thiêng liêng cao c mà thôi.

Tuy nhiên, đây cũng xin lưu ý đến nhng vn đ mà các phương tin truyn thông đi chúng đã đưa tin, cũng như nhng kết qu t các thng kê, điu tra, hc hi v các ngành liên quan đến vn đ xã hi liên quan, nht là nhng vn đnh hưởng đến nn tng gia đình Kitô giáo theo cách nhìn ca người giáo hu.

S dĩ người viết dám bo ming nói được như thế vì tin rng mi người chúng ta, qua phép Ra, mang trong mình ân hu ca Thánh Thn. Ân hu này thúc đy chúng ta, qua nhng lý chng ca hun quyn, ca nhng nghiên cu, có th nói tiếng nói ngôn s[6] cho đng loi. Ngôn s theo nghĩa Kitô giáo không có nghĩa là thy trước tường tn nhng gì s xy ra như các thy bói, nhưng là người nh ánh sáng ca Li và ca kinh nghim sng Đc tin trưởng thành ca cng đoàn biết lng nghe nhng gì Thn Khí nói v Hi thánh[7]. Không mang, và cũng không nên tham vng có th hc hi được đy đ, nhưng ch có th cách nào đó khiêm tn đưa ra mt cái nhìn chung v nhng vn đ liên quan đến tương lai gia đình và chúng ta có th m rng trong nhng trong vn đ tài ch đo : đâu là tương lai gia đình ? Và phn m rng ca nó khi suy nghĩ v gia đình Kitô giáo tương lai. Khi bàn bc v tương lai gia đình, ta lưu ý v nhng kh năng mà tương lai có th đi mt khi tiến bước trong thi gian; đang khi m rng đ tài khi nói ti tương lai gia đình Kitô giáo ta s quay tr li vi nhng đim ta là giáo hun ca hun quyn, là mc khi Kitô giáo. Tt nhiên nói là hai nhưng thc tế ch là mt. Hai vn đ trong mt suy nghĩ.

II. ĐÂU LÀ TƯƠNG LAI CA GIA ĐÌNH?

Nói đến tương lai chúng ta nghĩ ngay đến cái gì đó bp bênh, không chc chn, và chúng ta không th không mang trong mình mt ni xao xuyến (Kieerkegaard, le Concept d’angoisse) nào đó có th xy đến trong hin ti. Do đó, trước khi nhìn vào tương lai, ta hãy quay tr li vi chính hin trng gia đình Kitô giáo ca mình trước. Bi vì không th có tương lai nếu như hin ti không được din tiến. Không th có tương lai ca ai đó nếu như chính h không đi trong hin ti, không nhìn vào hin ti vi vic nhn thc đy đ v nhng nh hưởng trên gia đình. Ta buc phi biết được hin tình đ hướng dn nó theo tinh thn Kitô giáo[8]. T đó, da vào hin ti, ta có mt b phóng gia đình tiến vào tương lai[9]. Vi cách nhìn y, chúng ta có rt nhiu hu thun t kinh nghim kế tha do các ngành hc: kinh tế, y hc, di truyn, chính tr… tt nhiên không loi tr s hướng dn ca thn hc, triết hc, mc v cũng như các ngành sư phm, nhân văn và tâm lý na.

Tht vy, mi con người là mt huyn nhim theo như G. Marcel tng nói. Con người chu nh hưởng ca nhng trào lưu văn hoá, tư tương nơi h được đnh hình và sng. Tht s là vô phép khi ai đó đòi cho mình quyn nm bt tương lai ca tng người. Gia đình cũng thế, là tp hp ca tng nhân v. Gia đình cũng chu nh hưởng ca mt tâm thc nào đó. Xin mo mui đưa ra vài vin dn:

1. Thi gian sng quá ng

Như ta đã biết thế k va qua được coi như ngn hơn hết trong hai mươi thế k đã qua vì nhng lí do đã nêu đu bài. S vn vi này không được hiu theo nghĩa vt lý, nhưng đ ch tc đ vượt nhanh trong nhiu lãnh vc tâm lý, xã hi, tôn giáo. Nếu như trước kia “mt trăm năm thì có mt phát minh làm biến đi thế gii thì vào thế k hai mươi, thi gian rút xung ch còn mười hoc năm năm. S đt biến v phát minh khoa hc còn xy ra nhanh hơn na, ch còn mt năm hoc mt tháng hay mt tun và cũng có th là vài ngày, cho mt phát minh làm biến đi thế gii”[10]. T nhng thay đi chóng mt y, ta cũng có th đt gi thuyết rng thế k hai mươi mt này cũng s là mt thế k ngn hơn na cũng vi nhng nguyên nhân trên. Và cũng chính vì l y nhng tác đng chc chn s xy đến vi xã hi, văn hoá, và trên nhiu lãnh vc khác. H lu là gia đình, nht là gia đình Kitô hu cũng b kéo theo vào vòng xoay tt đnh y. Do vy, ta cn phi nhanh chân và nhy bén hơn đế có th kp bước vi đà tiến xã hi.

Gia đình Kitô giáo được mi gi sng nhp th ngay trong cách sng đúng đn ca mình đ làm nhng du ch ca thi đi[11] và cng hiến nhng kh năng đ đáp ng cách thích đáng trước nhng vn nn thường hng v đi sng này cũng như đi sng mai hu và v nhng mi liên h chính đáng v xã hi[12]. Nói như thế cũng có nghĩa là phi chung vai gánh ly trách nhim làm chng cho mi người thy kế hoch v gia đình Kitô giáo luôn phù hp trong mi thi đi, dù cho nhng cơn khng hong v mi mt đang sm sp kéo đến trong tương lai. Mt chng tá như thế s tn hu trong thi gian vì năng lc t thân ca nó, và s không h run s trước bóng ma ca nhng con s thng kê đang ln vn trước mt. Hin nay, con s các gia đình Kitô hu đang ngày gim thiu, nhưng không phi vì thế làm cho các gia đình lo lng v ngày mai, và cũng phi t tín rng ngày nay, cái thiu s y cũng vn làm cho nhiu người, nhiu đng phái phi lo s.

Thánh Phaolô nói rng :”Tôi xin nói vi anh em điu này thi gian chng còn bao lâu”[13] vi tâm ý mun chúng ta hiu theo nghĩa tích cc nht. Vì cái đon tính thi gian thôi thúc ta hiu sâu xa hơn v kế hoch ca Thiên Chúa trong gia đình, khuyến khích tìm hiu v con đường mi[14]; đ mi người thương yêu nhau hơn như Chúa dy và hết lòng mong ước điu thin cho nhau, không mt thi gi mi mê chy theo nhng mu gia đình lm lc, nhưng theo mu gia đình thánh Nagiarét như chính Chúa Giêsu đã sinh ra và sng. 

2. Thiếu đi sng tâm linh

Thế k va qua cho thy s yếu kém và bp bênh ca nó trong tm mc tư tưởng. Vi s tha ma v đi sng vt cht, người ta không còn cm thy đâu là điu bt an, đâu là điu cn phi đt nim tin vào. Vì thiếu tin tưởng vào đi sng tâm linh, ngược li, ai ai cũng coi mình là Thiên Chúa khi ch trương ly con người làm trung tâm ca vũ tr, nên con người mt dn kh năng đt đến S Tht. Ch mi vài năm trong thế k mi, thế nhưng có biết bao nhiêu điu nhc lòng đã xy đến, do không tin tưởng vào tâm linh nên ngày càng có nhiu v t t, giết chóc ln nhau, nhiu cuc chiến tranh đã và còn đang tng bước âm thm được đy ti. Trước kia, người ta nói chiến tranh lnh thì cm t này đang dn chuyn sang là hoà bình nóng, nghĩa là người ta sn sàng b bom vào đu nhau vì nhng lí do hết sc vu vơ.

Trước li sng bt tín không nhng trong tư tưởng mà còn trong c li sng này, gia đình Kitô giáo được mi gi tín thác vào căn tính uyên nguyên ca mình. H được nhc nh Thiên Chúa là căn nguyên ban tng căn tính và ân hu y, đòi hi phi được qun lý bng s khôn ngoan sáng sut. Cha m, thay mt Thiên Chúa, qun lý nhng ân hu y ca Thiên Chúa. Chính phm giá y khiến cho nhng gia đình Kitô giáo mang trong mình nim kiêu hãnh thánh thin vì được Thiên Chúa tín nhim và trao ban cho nhim v mà ngoài ơn gi nguyên thy, h còn được sng bng chính ngôi v mà h tha hưởng t Thiên Chúa. 

đây không h khuyến khích hay u lo mt gia đình siêu đng kiu Đc quc hay loi gia đình vô đnh hình, nhưng cho thy mt mu gia đình vng bn b ngoài và mnh m trong ân sng, có kh năng chung chia gánh nng trách nhim vi xã hi cũng như đi sng và s mng ca Giáo hi.

Bi thế, các gia đình Kitô giáo phi t ý thc được sc mnh ca ân hu, và nht là kế hoch v gia đình mà h lãnh nhn t Thiên Chúa. Sc mnh y được cng c và đng viên t các hun t, bài luân lý đến t nn móng vng chc ca hun quyn và mc khi Kinh Thánh. M Giáo hi luôn tìm cách cp nht hoá và hi nhp hoá ni dung s đip Kinh Thánh da trên nn kinh nghim các cá nhân trưởng thành qua li cu nguyn và vic trao đi gia các v chng.

3. Ln hơn trong cái bé hơn

Vào nhng năm cui ca thế k trước, mt thut ng người ta thường dùng đó là toàn cu hoá. Tiến trình này làm cho xã hi thay đi nhiu mt và hình thành nên nhiu suy thoái mi trong lãnh vc văn hóa và c con người na. Qua quá trình toàn cu hoá, thế gii ngày càng bé đi, mi người không còn b gii hn đa lý làm cho phân cách. Hàng hoá được trao đi nhiu hơn, mng lưới thông tin càng m rng… thế nhưng đy ch là nhng mt ni mà ta có th thy được. Còn phn ln đang chìm dưới tng sâu lnh lo kia my ai quan sát được? Phân cc giàu nghèo ngày càng sâu và rõ rt. Tình liên đi không còn được đt lên hàng đu na.

Trong bi cnh này, gia đình Kitô hu được mi gi đến vi bn phn mi: m ra vi quc gia và thế gii. Mt kế hoch giáo dc mi và linh đng thay thế cho nn giáo dc tĩnh xưa kia, nghĩa là thích nghi hơn vi đà tiến ca xã hi đãng thay đi quá nhanh chóng. Gia đình Kitô giáo phi bo đm các thành viên có được s hun luyn toàn vn v trí thc, nhân bn, luân lý, tôn giáo, th lý, tâm lý… không còn cnh u thác hoàn toàn cho các cơ s giáo dc, nhưng gi cho mình quyn nhn xét, phê bình và chn la. Và phi coi đây là ưu tiên trên hết và trước hết không th chi b đi vi gia đình. Qua đó gia đình được mi gi vượt qua chính mình đ tránh nhng khiếm khuyết và trì tr như hin nay.

III. NHN DIN TƯƠNG LAI

Thi gian là mt kch bn được lp đi lp li vi trình t ngày càng nhanh hơn và quyết lit hơn. Nó dn đi t chiếc nôi đến nm m và lnh lùng xoay din cho đến tn thế. Quá kh m nht dn, còn tương lai thì s lng l tiến đến. Quá kh không th đến sau tương lai. Cũng như mũi tên ri khi cánh cung, lao thng v phía trứơc vi tc đ ngày càng cao, sau khi ri dây cung, tương lai không dng li ch ai hết[16]. Nói thế không đ ta mang thái đ th đng, nhìn tương lai mà không dám vch mt ch tên nó. Vi s h tr ca nhng nghiên cu, nhng ngành hc liên qua ta vn có th, cách nào đó, l m nhn dng được người không mi mà đến trong gia đình cũng như xã hi này.

1. Bp bênh 

Tương lai chúng ta đang ch đón là tương lai bp bênh vì nhng lí do va nêu. Chc chn có nhng phát minh khoa hc làm con người tr nên kiêu hãnh hơn, nhưng điu này không làm cho h yên tâm v mt tương lai bt đnh đang ch đón. Không cn phi là tiên mi có th thy được điu này. Con s ngày càng nhiu người li d và li thân, kéo theo biết bao h lu khác.

2. Nhiu rc r

Điu ni bt trong mc này đó là nhng vn đ liên quan đến luân lý. Nhng vn đ thuc lãnh vc này đang truy vn các gia đình, k c gia đình Kitô giáo[17]. Chúng ta đã chng kiến s chiến thng ca ch thuyết tương đi trong lãnh vc luân lý, và bng nhiu cách đã lan tràn trong hai thp niên va qua. Ch thuyết này cho rng không phi mi th con người quan tâm đu tt đu hay, nhưng ch nhng gì sinh li mi được công nhn, không cn đi chiếu, không cn gii pháp hay tìm kiếm.

IV. TƯƠNG LAI GIA ĐÌNH KITÔ HU

Khi nói đến đây, trước hết mi người phi t nhn rng, đi sng gia đình là ân hu mà Thiên Chúa ban nhưng không t trên xung và tiếp đến là s đáp tr vi vi ân hu y ca Thiên Chúa[18]. Vi nim tín thác và hi vng, da vào nhng hun giáo ca Kinh Thánh và ca Giáo hi, ta có th đưa ra vài đường hướng hành đng cho tương lai ca gia đình.

1. Ý thc v ân hu đã lãnh nhn

Khi ý thc v ân hu đã lãnh đng nghĩa vi vic ta nhìn li căn tính gia đình mà ta đang sng. Mun ý thc được điu này, trước hết cn lng nghe Li, ao ước đón nhn s mi m và nhng điu thin ho liên quan đến s đip hôn nhân. T hào vì nhng giá tr cao đp và ph quát trong ơn gi gia đình? Vic ý thc này giúp cho mi người cm nhn được ngun năng lc như lương thc cn thiết, nâng đ, giúp vượt qua nhng lao nhc trên đường đi và đt được nhng kế hoch.

2. Ý thc v bn phn giáo d

Bn phn đây trước hết là vic giáo dc con cái trong gia đình. Bn phn này cn m ra đ chia s kinh nghim quý báu ca mình và thâu nhn hoa trái t người khác. Nhng bn phn y hướng ti mc đích sng hoàn trn ơn gi gia đình : 

- v tình yêu: điu này giúp các thanh niên đi đu và đng vng trước nhng tình yêu ch, nhan nhn trong các qung cáo vi mc đích tho mãn khoái lc.

- v s chia s: ân hu đã lãnh nhn được cn m rng ra và chia s trong nim vui tham d và hip thông. Ân hu cn có môi trường đ trin n cách sung mãn nht, nếu không đy cũng ch là xác chết. Trước mt nhân loi ngày càng bo lc, mt kinh nghim tình yêu càng được lan rng hết mc.

- v nim tin và t do: nim tin và t do đón nhn hoa trái ca tình yêu đó là con cái. Gia đình là nơi phc v s sng trước tình trng ngày càng tr nên hiếm mun dân s trên thế gii. 

3. Can đm dn thân

Khi nhn ra ân hu mang trong mình, và li mi gi thôi thúc dn thân. Gia đình Kitô hu được mi gi can đm dn thân trong: 

Xã hi: các gia đình Kitô giáo tham gia xã hi không vi tham vng áp đt mc đích ca mình lên mi lãnh vc trong xã hi, nhưng được mi gi th hin li sng ca mình, bng cách cam đm giương cao ngn c chng tá tuy đơn sơ nhưng đy xác tín ca mình[20].

Giáo hi: xác tín mình là con cái trong lòng m hin Giáo hi, các gia đình phi tham gia tích cc vào hot đng ca Giáo hi, đc bit phm vi giáo x và giáo phn. Công đng Vatican II đã dy cho biết mi Kitô hu nh bí tích Ra ti thông d vào tác v ngôn s, tư tế và vương đế ca Đc Kitô[21]. “T gia đình, Kitô giáo thm nhp vào tt c các t chc cuc sng và dn biến đi các t chc y”[22].

V. GƯƠNG MU CA CÁC GIA ĐÌNH

Con Thiên Chúa đã ln lên trong bu khí gia đình. Mái nhà là trường hc đu tiên. Cha m là thy cô căn bn[23]. Đc Giêsu ln dn[24] lên v mi mt trong Thánh Gia. Cha Giuse đã dt tr Giêsu vào đi bng lao nhc, hi sinh, mưa nng vi ngh th mc. M Maria rèn tr Giêsu vi nét đp đơn sơ hin lành, tế nh, tn ty hi sinh.. Đúng như tc ng Vit Nam có câu: M rèn con khéo, cha nn con khôn.  

Nn tng cho mi vic đào to lý trí và tình cm ca con người là đo đc. Trn nn tng này, mt gia đình hnh phúc được thành hình. Nếp sng đo đc ca thánh Giuse và m Maria chc chn có nh hưởng không nh đến con người Giêsu. 

Đc thánh Cha Gioan Phaolô II hng nhc nh v s thánh thiêng ca gia đình khi ngài gi gia đình là nn tng ca Giáo hi[25]. Đc Phaolô VI thì cho rng gia đình là cung thánh ca Giáo hi, là trường hc đu tiên ca con cái và cha m là thy cô[26]. Đc c hng y Phanxicô Nguyn Văn Thun cũng khng đnh :”Chng vin th nht, đ t vin th nht, trường sư th nht là gia đình Công giáo. Không v giám đc tài ba nào, hay chuyên môn đến đ có th làm thay cha m được. Nếu cơ s bc nht y b hng, tương lai Hi thánh và xã hi cũng rung rinh sp đ”[27]. Gia đình có trước chính quyn, và làm nên sc mnh ca quc gia. T gia đình, nhng công nhân, nông dân, sinh viên, thương gia, linh mc, tng thng, giáo hoàng… xut thân và cng hiến cho Giáo hi cũng như xã hi. 

Thiên Chúa đã mun cho loài người đng s, ngài đt nn tng nhân loi trn gia đình. Và Thiên Chúa đã dng nên bà t Eva, trao vào tay t ông Ađam[28]. Ho ngc và các sc mnh ca nó luôn mun phá đ công cuc to dưng, nên chng hm hè công phá s hip nht ca gia đình. Chúng kéo gia đình đu tiên ra khi tay Thiên Chúa. Nhưng lòng thương xót vượt thng ti li, bao bc nhân gian, Đc Giêsu được sai đến sng vi và sng cùng nhân loi trong gia đình – Gia đình Nagiarét. Đ t đy, ngài chy máu trái tim, làm cht keo dính kết gia đình và các thành viên trong đó vi nhau bng tình yêu Thn Khí, đ qua đó, không mãnh lc ti tăm nào có th phân ly.[29] 

VI. LI M HIN 

Phi nói rng, hun quyn không là ông k, chuyên rình rp bi b[30] đ bt b con cái mình, mà ngược li, hun quyn không nhng ch nhm gìn gi kho tàng đc tin, mà còn tiếp tc vai trò ngôn s ca Đc Kitô trong vic loan v S Tht[31]. Tht vy, các tông đ là nhng người được sai đi đ tìm kiếm nhng người lm lc, chiếu soi cho k mù loà và cha lành k m đau, chc chn các ngài không nói theo nhng quan nim ca người đương thi nhưng theo nhng đòi hi ca S Tht mà các ngài đã loan truyn[32]. Do đó, ngày nay, các giám mc đã được u thác bn phn chăm sóc đoàn chiên ca Đc Kitô và bn phn mc v đu tiên là phi loan truyn S Tht v Đc Kitô. Khi đng trước nhng vn nn v gia đình, các v Cha chung ca Giáo hi đã không ngng đưa ra các hun d đ an i, khích l, hướng dn con cái mình can đm vng bước trên cuc l hành trn thế. Ta chng l gì trước nhng phc v mà Hun quyn đã làm và đang làm, điu phi lý là có còn ai nghe theo nhng li giáo hun y na không. Bi thế, có nhiu người cho rng Hun quyn đã đi quá sâu vào nhng ngóch ngách ca gia đình. Hun quyn ch đúng trong đc tin và phong hoá, đ ri tiếp đến là nhng câu tr đy tính nghi ng dò xét trước nhng li dy bào này. Thế nhưng, cũng nên biết, thn hc là khoa hc v Đc tin: s hiu biết này nói lên đc đim mà ch có Giáo hi mi chiếm hj được toàn b s tht v con người và bao gm c s tht v hôn nhân và gia đình. Vì thế, nếu không có mt s liên kết vi Hun quyn, thì con người không th có được mt s hiu biết đích thc v Đc tin, và cũng không th có được toàn b s tht v con người[33]. Và như thế, khoa thn hc trong Kitô giáo s biến mt, cũng như không ai còn có th nhn biết đâu là lương tâm người Kitô hu na. 

KT 

Nói đến gia đình là nói chuyn dài nhiu tp, và không bao gi có hi kết thúc. Phn chúng ta, nhng người đang lưu tâm đến gia đình và nhng mc v dành cho nó, chúng ta hi vng và tin tưởng vào nhng phương kế kh tín, siêu nhiên, là Li Chúa. Đ t đy, không ngoài mc đích, chuyn biến và cng c gia đình Kitô giáo trên hết và trước hết trước thi gian sp ti. 

Hin ti, không ai có th đưa ra li tiên báo kh dĩ v tương lai ca mình. Chúng ta ch có th nói lên thái đ lc quan nào đy nếu chúng ta biết cách hướng gia đình và hôn nhân vào nn tng, đó là Thiên Chúa tình yêu. T đy, không ai có th coi khinh nhng vn đ, đng thi có cái nhìn tích cc hơn v hôn nhân nếu ta nhìn bng đôi mt và trái tim ca chúng ta. Đó là kết qu mà nhng gì đã nói trên, trong nim xác tín và tín thác rng, Đc tin không ch có kh năng an i và mc khi mà thôi, nhưng còn là năng lc gii thoát na.

--------------------------------------------------------------------

 [1] Xc. VIN NGÔN NG HC, T Đin Tiếng Vit, mc t : hoàng kim, nxb Đà Nng, 2000, trang 451 

[2] Xc. PAUL THAI HOP, Tomás de Aquino, Teologo militante, Perú, 1988. bn dch vit ng ca cùng tác gi : Thánh Thomas Thn Hc Gia Dn Thân, HVĐM, năm 2006, trang 14 

[3] ÂUTINH NGUYN VĂN D, Mc Vu Hôn Nhân Gia Đình, Toà Giám Mc Sài Gòn, 2003, trang 435 

[4] Gio-an Phao-lô II, Familiaris Consortio, s 86. Bn dch ca linh mc Âutinh Nguyn Văn D 

[5] Gm. TRI BU THIÊN ch biên, Đo Đc Sinh Hc, 2003, trang 84 

[6] Kh 19,10 : “Thn Khí linh hng cho ngôn s” 

[7] Xc. Kh 2,7.11.17.29 ; 3,6.13.22 

[8] RAMÓN GARCÍA DE HARO & CARLW ROSSI RSPANET, Hôn Nhân Gia Đình, Rôma, 2004, trang 423-424, bn dch Vit ng ca linh mc Âutinh Nguyn văn D

[9] Xc. GIO-AN PHAO-LÔ II, Familiaris Consortio, s 42-45 

[10] Xc. Tp chí Echip, s 6 tháng 1 năm 2006, bài xu hướng công ngh thông tin trong năm 2006. 

[11] Lumen Gentium, s

[12] Gaudium et Spes, s

[13] Xc. 1Cr 7,29 

[14] Xc. Tt 3,5 

[15] Familiaris Consortio, s 14; Xc. Gaudium et Spes, s 50 

[16] Xc. TRNH XUÂN THUN, Giai Điu Bí An, nxb Khoa hoc5 và K thut, 2000, trang 90-92 

[17] Xc. Familiaris Consortio, s 45 

[18] Xc. Giáo ý hi thánh Công giáo, các s 1655-1659 

[19] Xc. Gc 2,26 

[20] Xc. RAMÓN GARCÍA DE HARO & CARLW ROSSI RSPANET, sđd, trang 475-479; Xc. Giáo lý Hi Thánh Công giáo, các s 1880-1889 

[21] Xc. Lumen Gentium, s 10 

[22] Xc. RAMÓN GARCÍA DE HARO & CARLW ROSSI RSPANET, sđd, trang 483; 

[23] Xc. Giáo lý Hi Thánh Công giáo, các s 2221-2231 

[24] Xc. Lc 2,52 

[25] “Gia đình là nn tng, là tế bào ca xã hi, là xã hi t nhiên”, giáo lý Hi thánh Công giáo s 2207 

[26] Phao-lô VI, 

[27] Fx. NGUYN VĂN THUN, Đường Hy Vng, 1998 

[28] Xc. St 2,18 

[29] Xc. Mt 19,5 

[30] Xc. Tv 17, 12 

[31] Dei Verbum, s 17 

[32] J. LIÉBAERT, Giáo Ph – Tp I – Thế K 1 Đến 4, Tr V Ngun, trang 94-95, không rõ dch gi 

Xc. RAMÓN GARCÍA DE HARO & CARLW ROSSI RSPANET, sđd, trang 20