VIII
NGHI
THỨC KHAI TÂM KITÔ GIÁO
VÀ MÙA
CHAY
1. Cái nhìn chung
Vào Đêm Vọng Phục Sinh,
Thứ Bảy Tuần Thánh, có Nghi thức cử hành các bí tích khai tâm Kitô giáo cho các
dự tòng đã được chuẩn bị trong suốt Mùa Chay thánh. Để tín hữu hiểu được ý
nghĩa của nghi thức này, hôm nay chúng ta tìm hiểu mối liên hệ giữa Nghi thức
khai tâm Kitô giáo và Mùa Chay thánh. Mối liên hệ này được diễn tả thế nào
trong các Sách phụng vụ ?
Câu hỏi vừa đặt ra có thể
được tìm ra trong một vài văn kiện sau đây. Trước tiên, chúng ta mở lại Hiến
chế Phụng vụ của Công Đồng chung Vaticanô II và đọc lời nhắn nhủ như sau : “Hai
đặc tính của Mùa Chay là việc sám hối và nhất là việc nhớ lại hoặc dọn mình
chịu phép Rửa tội chuẩn bị các tín hữu cử hành Mầu nhiệm Phục Sinh… Những yếu
tố về phép Rửa tội riêng cho phụng vụ Mùa Chay phải được xử dụng rộng rãi hơn.
Một số yếu tố thuộc truyền thống xa xưa, nếu có thể, cần phải được tái lập” (số
109).
Mối liên hệ này được diễn
tả rõ ràng hơn trong Sách Nghi thức cử hành phụng vụ của các giám mục như sau
đây : “Hành trình thống hối hằng năm trong Mùa Chay là thời gian của ơn
thánh, trong đó chúng ta tiến tới núi thánh của Lễ Phục Sinh. Quả vậy Mùa Chay,
mang hai đặc tính liên hệ tới dự tòng và tín hữu, tập hợp các dự tòng và tín
hữu lại để cùng mừng Mầu nhiệm Vượt qua. Các dự tòng… được chấp thuận để lãnh
nhận các bí tích khai tâm Kitô giáo ; còn các tín hữu qua việc nghe Lời Chúa
thường xuyên hơn, qua việc cầu nguyện sâu xa hơn, cùng với việc thống hối, được
chuẩn bị để nhắc lại các lời hứa rửa tội” (Sách Nghi thức cử hành phụng vụ của
các giám mục, số 249). Đọc hai văn
kiện này, chúng ta nhận ra được mối liên hệ giữa Mùa Chay và Nghi thức khai tâm
Kitô giáo cũng như cách xếp đặt việc sống Mùa Chay, nhất là việc chuẩn bị các
dự tòng trong Mùa phụng vụ này.
2.
Cách xếp đặt
việc chuẩn bị các dự tòng trong Mùa
Chay
Bây giờ chúng ta nói tới
cách xếp đặt việc chuẩn bị các dự tòng trong Mùa Chay thánh. Việc chuẩn bị này
được thể hiện như thế nào ?
Trước tiên, chúng ta cần
biết qua về cơ cấu của định chế dự tòng theo như Sách Nghi thức khai tâm Kitô
giáo cho người lớn. Định chế này được Công Đồng chung Vaticanô lấy lại, như
số 64 của Hiến chế về Phụng vụ đã nói : “Phải tái lập lớp dự tòng cho người
lớn, chia thành nhiều giai đoạn và phải thực hiện theo như phán quyết của Đấng
bản quyền địa phương. Nhờ đó, thời gian dự tòng ấn định cho việc huấn luyện
tương xứng có thể được thánh hóa bởi những nghi lễ thánh cử hành trong những
thời kỳ kế tiếp nhau”. Chúng ta cũng có thể đọc thêm khoản giáo luật 851,
triệt 1, và Sắc lệnh về Truyên giáo của Công Đồng Vaticanô II, số 14.
Theo chỉ thị trên đây, Sách
Nghi thức khai tâm Kitô giáo người lớn đã được soạn ra và công bố vào năm
1972. Theo Sách phụng vụ này, nhất là qua Phần nhập đề tổng quát việc khai tâm Kitô
giáo, chúng ta nhận ra các điểm chính sau đây :
1)
Việc khai tâm Kitô giáo
bao gồm việc chấp nhận Chúa Kitô qua đức tin, học hỏi về Chúa đạo lý của Ngài
và lãnh nhận ba bí tích khai tâm Kitô giáo : Rửa tội, Thêm sức, và Thánh Thể.
2)
Việc khai tâm Kitô giáo
người lớn phải được coi như là nghi thức căn bản. Từ đó việc cử hành Bí tích Rửa
Tội cách riêng rẽ cho trẻ con hay người lớn, việc cử hành Bí tích Thêm Sức việc
lãnh nhận Bí tích Thánh Thể lần đầu tiên phải được hiểu trong toàn bộ việc khai
tâm Kitô giáo.
3)
Việc cử hành nghi thức
khai tâm Kitô giáo qua các giai đoạn được coi là mẫu mực bắt buộc cho việc
người lớn lãnh nhận Bí tích Rửa Tội và hai Bí tích Thêm Sức và Thánh Thể. Các
hình thức thu gọn khác chỉ được cử hành khi lý do mục vụ đặc biệt đòi hỏi.
Việc cử hành nghi thức
khai tâm Kitô giáo nhằm làm cho người dự tòng được trở nên môn đệ của Chúa Kitô
cách trọn vẹn, với ba bí tích đầu tiên : Rửa tội, Thêm sức và Thánh Thể.
4)
Nghi thức này cũng nhằm
làm cho người dự tòng chấp nhận niềm tin của mình và sống niềm tin đó ngay
trong thời gian chuẩn bị, qua việc học hỏi giáo lý, Kinh Thánh, tham dự các
buổi cầu nguyện, chúc lành, các buổi khảo hạch... chứ không đợi tới sau khi
lãnh nhận các bí tích khai tâm này. Vì thế theo giáo luật, thì người dự tòng đã
có một chỗ đứng rõ rệt trong cộng đoàn Dân Chúa và có những quyền lợi đặc biệt.
5)
Các giai đoạn của thời
gian dự tòng trước khi lãnh nhận ba bí tích khai tâm Kitô giáo được sắp xếp như
sau :
·
đầu tiên là thời kỳ nghe
công bố Tin Mừng về Chúa Kitô, cũng gọi là thời kỳ tiền dự tòng. Sau đó người
nghe sẽ tìm hiểu về Chúa, và với ơn Chúa họ tin theo Chúa Kitô. Từ đây họ được
dạy dỗ để biết Chúa Kitô và giáo lý của Ngài. Thời gian này tùy quyết định của
Hội đồng giám mục, có khi là hai năm, hoặc ba năm.
·
Tiếp
theo là thời kỳ dự tòng (chầu nhưng). Sau thời gian tiên dự tòng, người tìm
hiểu đạo được xét là xứng đáng về hạnh kiểm, sống Phúc Âm, cầu nguyện. Họ được
nhận vào số các ứng viên sẽ lãnh nhận các bí tích khai tâm Kitô giáo.
Thời kỳ dự tòng gồm có :
- nghi
thức ghi danh : được cử hành trong Chúa Nhật thứ I Mùa Chay ;
- học
đạo và sống đức tin
- tham dự các buổi cử hành phụng vụ dành cho họ, như
chúc lành, khảo hạch, cử hành phụng vụ lời Chúa, cầu nguyện chung, lãnh nhận
Kinh tin kính, Kinh lạy Cha : được cử hành lần luợt trong các Chúa Nhật tiếp
theo của Mùa Chay.
·
Cử
hành các bí tích khai tâm Kitô giáo : được cử hành trong đêm vọng Phục sinh
·
Học hỏi thêm về các mầu
nhiệm trong đạo. Thời kỳ này được gọi là thời kỳ nhiệm hiệp : thời gian sau khi
lãnh nhận các bí tích khai tâm Kitô giáo.
6)
Theo sự sắp xếp của Sách
Nghi thức này, thì các vị mục tử hết sức liệu thế nào để qua các thời gian
chuẩn bị xa, vào Mùa Chay, các giai đoạn chuẩn bị gần được cử hành và vào Đêm
Vọng Phục Sinh, các dự tòng sẽ được lãnh nhận các bí tích khai tâm Kitô giáo.
Ngoài các buổi cử hành
được sắp xếp theo như trên đây, phụng vụ Mùa Chay còn có những điểm khác cho
thấy việc chuẩn bị các dự tòng. Chúng ta phải nói tới các bài đọc Sách thánh.
Trong Mùa Chay, một số bài Sách thánh được chọn đọc cho thấy ý nghĩa của việc
đi theo Chúa, việc lãnh nhận Bí tích Rửa Tội, giao ước mới, tạo vật mới, việc
liên kết với sự chết và sống lại của Chúa Kitô. Các lời nguyện thánh lễ, cũng
nói tới ý nghĩa trên đây của thời ký dự tòng.
Rồi trong các Chúa Nhật
thứ III, IV và V Năm A, được chọn các bài Phúc Âm về Nước hằng sống, cho Chúa
Nhật thứ III ; về người mù từ khi mới sinh, cho Chúa Nhật thứ IV ; và việc
Lazarô sống lại, cho Chúa Nhật thứ V. Ba bài Phúc Âm này muốn trình bày cho
người dự tòng Chúa Kitô là Nước hằng sống, là ánh sáng thế gian, và là sự sống
và là sự sống lại. Đó là Đấng họ tin theo và là Đấng cứu rỗi họ. Vì tính cách
khai tâm này, nên trong các năm B và C, có thể đọc ba bài Phúc Âm này, nhất là
khi có dự tòng trong cộng đoàn.
III.
Các tín hữu cùng đồng hành với dự tòng
Tuy nhiên trong thời gian
chuẩn bị các dự tòng, các tín hữu cũng không đứng ngoài công tác quan trọng
này. Chúng ta có thể hỏi để gây thêm ý thức : cộng đoàn tín hữu tham dự vào
thời kỳ dự tòng của các anh em sắp lãnh nhận các bí tích tích khai tâm Kitô giáo
như thế nào ?
Về điểm này Sách Nghi
thức khai tâm Kitô giáo nói rõ trong các số 42-48. Tất cả các thành phần
Dân Chúa cùng trợ giúp các anh chị em dự tòng chuẩn bị xứng đáng. Trước tiên là
các giám mục, linh mục, phó tế, giáo lý viên, các người đỡ đầu, có trách nhiệm
trực tiếp và gần gũi, giúp các dự tòng. Chính các giám mục hay do đại diện lo
điều hành việc giáo huấn, sống đức tin của các dự tòng. Các linh mục, phó tế,
giáo lý viên, dạy dỗ, hướng dẫn các dự tòng. Các người đỡ đầu theo sát và cùng
theo các buổi học đạo, cử hành phụng vụ với dự tòng. Sau cùng các thành phần
khác cũng góp sức và cầu nguyện cho các dự tòng, nhất là làm gương sáng sống
đạo cho họ.
Đó là một số điểm
giúp ta hiểu mối liên hệ giữa Mùa Chay và thời kỳ dự tòng. Nơi nào có các dự
tòng, chúng ta cầu nguyện nhiều cho họ và nâng đỡ họ.