Chúa Nhật 16 Thường Niên Năm C
Phục vụ Lời Chúa
(Khởi nguyên 18,1-10a; Thư Côlôsê
1,24-28; Tin Mừng Luca 10,38-42)
Phúc Âm: Lc 10, 38-42
"Martha rước Người
vào nhà mình. Maria đã chọn phần tốt nhất".
Khi ấy, Chúa Giêsu vào một
làng kia và có một phụ nữ tên là Martha rước Người vào
nhà mình. Bà có người em gái tên là Maria ngồi bên chân Chúa
mà nghe lời Người. Martha bận rộn với việc thết đãi
khách. Bà đứng lại thưa Người rằng: "Lạy Thầy, em con để con hầu hạ
một mình mà Thầy không quan tâm sao? Xin Thầy bảo em con giúp con với".
Nhưng Chúa đáp: "Martha, Martha, con lo lắng bối rối về nhiều chuyện. Chỉ
có một sự cần mà thôi: Maria đã chọn phần tốt nhất và sẽ không bị ai lấy
mất".
Suy Niệm:
Chúng ta chưa quên bài
Tin Mừng Chúa nhật trước về người
Bài Tin Mừng hôm nay
muốn củng cố quan niệm này. Chúng ta thấy Ðức Giêsu có
vẻ khen Maria hơn Matta. Nhưng để hiểu rõ ý Chúa,
chúng ta hãy nhờ tất cả các bài Kinh Thánh của phụng vụ hôm nay.
Câu chuyện Abraham tiếp
khách trong bài đọc I và tâm tư của Phaolô trong bài đọc II sẽ giúp chúng ta
không quá khích khi suy diễn Lời Chúa.
1. Phục Vụ Là
Ðiều Ðáng Khen
Thật vậy, ai không thấy
Abraham là người đặc biệt trong câu chuyện hôm nay. Ở
thời bấy giờ dễ gì tìm được một người nào quảng đại và hồn nhiên đến như thế?
Chúng ta phải nhớ lại những thời buổi xa xưa ở những dân tộc rất
hiếu khách để hiểu câu chuyện này.
Abraham hôm ấy đang
ngồi nghỉ trưa ở cửa lều, dưới bóng một cây sồi to. Chắc chắn sức nóng của
mặt trời đúng ngọ ở nơi sa mạc tắt gió đang làm cho
thân thể ông uể oải và buồn ngủ. Nhưng kìa ở đàng xa có bóng
ba người tiến đến. Ba lữ khách đi vào giờ này giữa bãi
cát mênh mông và nóng bỏng phải là những người đặc biệt gì đây.
Người ta ở thời Abraham
và riêng trong vùng Cận Ðông, hay chuyền tai nhau
những câu chuyện lạ lùng: thần thánh hay lấy hình khách lạ đến viếng thăm vào
những lúc bất ngờ để thử thách lòng người. Abraham có lẽ cũng
chia sẻ niềm tin ấy. Bóng dáng ba người khách đang
tiến về phía lều của ông vào giờ trưa nóng bức, oi ả và mệt mỏi lúc này, có thể
là một chuyện bất ngờ.
Ông liền bỏ lều chạy ra
về phía khác. Ông sấp mình chào hỏi. Ông
tự đặt mình như tôi tớ của những nhân vật kỳ lạ. Và có lẽ ông nghĩ nhân vật
đi giữa hẳn có ưu vị, nên tuy đứng trước ba vị ông vẫn thưa như chỉ muốn thỉnh
ý người quan trọng hơn: "Thưa Ngài, nếu tôi được nghĩa trước mặt Ngài, thì
xin Ngài đừng xa rời tôi tớ của Ngài". Rồi không kịp để cho khách trả lời
và muốn cho khách thấy lòng thành của mình mà không thể từ chối được, Abraham
nói một hơi, xin đem nước cho các Ngài rửa chân và đem của ăn đến cho các Ngài
lót lòng, trước khi các Ngài tiếp tục cuộc hành trình.
Dĩ nhiên là khách chấp
nhận. Và chúng ta lại thấy Abraham, thành khẩn hơn
nữa. Ông bảo bà Sara nhào bột làm bánh. Ông
chạy ra chuồng, chính tay lựa con bê non béo tốt, trao
cho đầy tớ làm thịt. Và ông chạy đi lấy sữa và nhũ men.
Ông mời khách ngồi và khúm núm đứng hầu chuyện cũng như hầu
bàn. Ông không chờ đợi gì cả; cũng không nghĩ gì đến
mình. Ông chỉ biết có khách và chỉ biết thành khẩn
phục vụ, vừa quảng đại vừa hồn nhiên.
Thái độ của Abraham
khác hẳn cách cư xử của dân thành Sôđôma kể ở chương sau cũng của sách Khởi
nguyên này. Thấy hai người khách lạ vào nhà ông
Thế nên khi đặt hai câu
chuyện này gần nhau, rõ ràng tác giả sách Khởi nguyên muốn đề cao tư cách của
Abraham và muốn chúng ta bắt chước. Chúng ta phải hiếu khách
và phục vụ quảng đại. Cựu Ước và Tân Ước không ngừng khuyên nhủ như vậy,
không ai được lấy lẽ đạo đức nào để dèm pha việc phục
vụ. Sống đạo mạc khải thì phải thi hành bác ái yêu thương.
Ở đây để làm chứng phục
vụ là điều đáng khen, rất đẹp lòng Thiên Chúa, tác giả sách Khởi nguyên đã kết
thúc câu chuyện trên bằng một lời hứa hẹn phấn khởi. Dùng bữa xong quí khách đã
cho gia đnìh Abraham biết: vào mùa tới các ngài sẽ trở lại và khi ấy Sara đã có
con trai rồi.
Chúng ta khó tưởng
tượng lòng Abraham và Sara khi nghe báo tin như vậy... Ðó là
điều hai người từng mơ ước chờ đợi. Nhất là chúng ta đừng
quên gắn liền lời tiên báo này vào việc Abraham đãi khách ở trên. Há tác giả sách Khởi nguyên không muốn đặt việc tiếp khách và phục
vụ vào trong viễn tượng của lời giao ước hay sao? Rõ ràng ông muốn nói
rằng đạo chúng tôi đòi hỏi hết thảy có tinh thần phục vụ, phục vụ rất quảng đại
và không tính toán, phục vụ khiêm tốn và hồn nhiên. Abraham
trong câu chuyện này đã được nhiều danh họa vẽ lại vì người ta muốn tấm gương
mà ông treo lên hôm nay phải được người ở mọi thời nhìn ngắm. Người ta
phải khen chứ không thể chê những hành vi phục vụ.
Thế mà sao thánh Luca
trong bài Tin Mừng hôm nay lại có vẻ nghĩ thế khác, Matta phục vụ dường như bị
chê; và Chúa thích Maria hơn. Chúng ta cần phải suy nghĩ
cẩn thận về câu chuyện này.
2. Nhưng Phục
Vụ Phải Theo Trật Tự
Matta và Maria là hai
chị em tính tình rõ ràng khác nhau. Họ có một người em tên là
Lazarô mà Ðức Giêsu sẽ làm cho sống lại, ra khỏi huyệt. Có lẽ đó là một trong những gia đình được Ðức Giêsu đi lại nhiều.
Và hôm nay cũng như mọi lần. Matta
muốn tỏ ra không những hiếu khách mà còn quý thầy. "Bà
bận rồn với những công việc phục dịch bộn bàng". Tác giả Luca đã
dùng những lời như vậy để diễn tả con người của bà lúc ấy. Và nếu chúng ta quan
sát bà trong câu chuyện Ðức Giêsu làm cho em trai bà là Lazarô sống lại, chúng
ta cũng vẫn thấy bà hoạt động, đảm đang và để mắt đến hết mọi công việc. Cũng vì vậy mà tuy bận rộn với bao việc làm ở dưới bếp, mắt bà vẫn
còn nhìn thấy thái độ của cô em là Maria. Cô này cứ ngồi dưới chân Chúa
mà nghe lời Người và chẳng màng chi đến việc phục dịch giúp đỡ chị một tay.
Phân tích tâm lý của
Matta và dựa vào câu bà phàn nàn với Chúa: "Em tôi để tôi một mình phục
vụ", có tác giả ngày nay cho rằng việc phục vụ của bà chưa quảng đại đủ vì
chưa quên mình đủ. Khác với Abraham. Vị tổ phụ ngày
xưa chỉ biết phục vụ, chỉ nhìn đến khách và không mảy may nghĩ đến mình. Matta thì không. Bà phục vụ nhưng nhìn thấy mình đang phục
vụ... Bà chưa dồn hết mắt, hết lòng, hết linh hồn cho Chúa và
cho việc tiếp rước. Bà còn thấy mình ở giữa những sự
đó và còn muốn so sánh tìm cho được chỗ xứng đáng của mình. Cũng có thể bà sợ Chúa không để ý đến bà và không biết được các nỗi
vất vả của bà.
Nhưng Matta lầm. Ðức
Giêsu biết rõ mọi việc. Người không phán đoán bà một
cách ngặt như các nhà phân tích tâm lý chúng ta vừa nói đâu. Người luôn dùng mọi hoàn cảnh để đưa người ta vào Nước Trời.
Thế nên, nghe Matta phàn nàn về cô em, Ðức Giêsu âu yếm gọi
"Matta, Matta". Rồi Người hé cho bà thấy mầu nhiệm Nước Thiên
Chúa: "Con lo lắng xôn xao về nhiều chuyện. Chỉ có một
điều cần mà thôi. Maria đã chọn phần tốt rồi; và sẽ
không bị lấy mất".
Câu Chúa trả lời có thể
đau cho Matta, nếu chúng ta nghĩ đây là lần duy nhất Người nói những lời tương
tự.
Nhưng ngược lại, nếu đọc lại các sách Tin Mừng và nhất là tác
phẩm của Luca chúng ta sẽ thấy ở đây Ðức Giêsu chỉ áp dụng một giáo huấn mà
Người không ngớt dạy dỗ. Ðã nhiều lần Người căn dặn môn đệ: đừng lo lắng
quá mức về của ăn áo mặc, đừng lo mang tiền mang bị
khi đi đường, đừng xao xuyến sẽ phải ăn nói thế nào... vì chỉ có một điều cần
mà thôi là hãy tìm Nước Thiên Chúa trước đã.
Như vậy, nếu chúng ta
hiểu rằng lúc ấy Ðức Giêsu đang ngồi trong nhà chị em Matta và Maria; và Người
lợi dụng lúc chờ đợi dọn bữa mà có người muốn nghe lời; và Người đang dạy dỗ
môn đệ và người ta; mà Matta sấn lại thưa như trên, muốn kéo cô em ra khỏi thái
độ làm môn đệ là ngồi dưới chân để nghe Lời Chúa, thì dứt khoát Chúa phải trả
lời lại cho Matta như vậy. Bà phải chen việc phục vụ bàn ăn vào việc phục vụ
Lời Chúa, làm rối loạn công việc này, thì cũng như Phêrô sẽ nói sau này trong
sách Công vụ các Tông đồ: "Không phải là điều đẹp lòng Chúa nếu chúng ta
nhãng bỏ Lời Thiên Chúa mà đi lo giúp việc bàn ăn". Chúng ta biết cũng
chính tác giả Luca viết câu chuyện này về các tông đồ phải chuyên lo cầu nguyện
và phục vụ Lời Chúa; còn việc phục vụ bàn ăn thì phải để
lại cho những anh em đầy Thánh Thần được cộng đoàn bầu lên.
Không có một chút xíu
tinh thần coi khinh việc phục vụ trong các câu chuyện này. Chỉ
có một thứ tự phải nhìn nhận là chính đáng.
Ðó là việc phục vụ bàn ăn không được làm xáo trộn việc phục vụ Lời Chúa. Không được giựt ai ra khỏi thái độ làm môn đệ, thái độ mà Maria đã
chọn, để đưa họ về thái độ phục vụ như tôi tớ. Matta
lầm khi không nhìn thấy thái độ ngồi nghe Lời Chúa cũng là phục vụ và là phục
vụ cần thiết hơn. Bà cũng nên biết phục vụ của bà có phần
bận rộn bộn bàng đó. Abraham đã phục vụ hết tình nhưng
bình tĩnh vô cùng.
Dù sao, như đã nói
không nên coi câu trả lời của Chúa như là những ý tưởng chỉ nói cho Matta và
chỉ phát biểu có lần này ở đây thôi. Hiểu như vậy không thể nào
không thương cho Matta được. Nhưng nếu hiểu đây là
giáo huấn Chúa nói với mọi người và đã từng lặp lại ở nhiều trường hợp khác
nhau, thì Matta không có gì phải buồn. Bà chỉ cần
khiêm nhường đón lời mạc khải của Chúa về mầu nhiệm Nước Trời. Và Lời ấy sẽ có giá trị cứu độ. Vì nó nhắc
nhở cho tất cả chúng ta nhớ luôn luôn phải gỡ mình ra khỏi những lo lắng thế
gian, cản trở việc tìm kiếm Nước Trời. Và việc phục vụ bàn ăn, tức là
việc phục vụ nói chung, vẫn không bao giờ được làm cản
trở việc phục vụ Lời Chúa.
Nếu trong bài đọc I,
phụng vụ hôm nay đã hết lời ca tụng thái độ phục vụ của Abraham thì thiết tưởng
chúng ta cũng phải dễ tính để cho bài Tin Mừng hôm nay xếp đặt lại địa vị lắng
nghe Lời Chúa và phục vụ Lời Người. Những người thông thái về
Nước Trời phải biết rút ra cả những sự cũ và mới.
Ấy là chưa kể còn có
một thứ phục vụ nữa cũng không được thiếu ở trong đạo ta và nơi đời sống đạo
của chúng ta. Bài thư Phaolô sẽ đề cập đến.
3. Ngay Ðau
Khổ Cũng Là Phục Vụ
Phaolô bấy giờ đang ở
trong tù. Có lẽ đúng hơn người đang ở trong tình trạng là
tù nhân nhưng vẫn được tại ngoại. Người gửi thư
cho giáo đoàn Côlôsê. Và ở đoạn này, người nói đến mình không
phải tự khoe nhưng để tín hữu hiểu thế nào là ơn gọi tông đồ.
Ðó là sứ mệnh được
Thiên Chúa chỉ cho để rao giảng Lời Chúa. Riêng trường hợp của
Phaolô, việc rao giảng này lại được quy định nơi dân ngoại, để cả lương dân
được thấy mầu nhiệm của Chúa.
Mầu nhiệm này ngày
trước còn bị giữ kín. Các dân tộc ngày xưa không được biết mạc
khải của Chúa. Nhưng từ ngày Ðức Giêsu Kitô đã lên cây thập giá để hủy
bỏ bức tường ngăn cách giữa dân "cắt bì" và những "dân không cắt
bì", thì mọi dân tộc đều được biết mầu nhiệm phong phú và vinh quang, là
mầu nhiệm Ðức Giêsu Kitô ở giữa mọi người có đức tin để hết thảy được tin tưởng
vào vinh quang đang chờ mình.
Mầu nhiệm cứu độ này,
Phaolô đang phục vụ cho lương dân khi chẳng quản gian lao
thử thách, luôn rao giảng cho mọi người. Nhưng nay bị tù, bị hạn chế và quản
thúc, Phaolô vẫn tiếp tục phục vụ dưới hình thức khác: đó là hình thức chịu đau
khổ.
Và đây là điểm chúng ta
nên nhớ, Phaolô coi trọng việc phục vụ Lời Chúa. Không ai đã dám nói
như người: "Thật khốn cho tôi nếu tôi không rao giảng Tin Mừng cứu
độ". Nhưng nay thấy mình trong thân phận tù nhân và suy nghĩ đến mầu nhiệm
Ðức Giêsu mà mình đã được tuyển chọn để phục vụ, Phaolô nhận ra: Chịu đau khổ
cũng là phục vụ.
Quả vậy, những đau khổ
hiện nay người đang chịu là lo việc rao giảng Lời Chúa, mang Tin Mừng Nước Trời
đến cho các dân tộc. Ðó là những đau khổ tất yếu gắn liền với
việc phục vụ Lời Chúa. Chính Ðức Giêsu vì rao truyền
Danh Ðức Chúa Cha mà phải chịu nhiều đau khổ; và Người cũng đã khẳng định rằng
môn đệ phải chịu nhiều đau khổ để làm chứng cho Người. Người còn nói
trước những thử thách lớn lao và bắt bớ dữ tợn vào
thời kỳ sau hết. Thế nên lời rao giảng thánh giá đi đến đâu
cũng sinh ra nhiều tử đạo ở những nơi ấy. Những đau khổ và thử thách lớn
lao này không cần thiết theo nghĩa để bù đắp những gì
còn thiếu nơi các nỗi thống khổ của Ðức Giêsu vì lẽ cuộc tử nạn của Người chưa
đủ sức để đền bù tội lỗi. Không, thánh giá của Người thật
vinh quang, và máu Người đổ ra đã đem lại ơn cứu độ. Nhưng
khi ơn này đến với chúng ta và nơi các dân tộc chúng ta gặp thấy không thiếu
những thánh giá bên trong và bên ngoài.
Ðó là những đau khổ cần
thiết để kết hiệp chúng ta vào mầu nhiệm thánh giá Chúa Kitô cho chúng ta được
cứu độ. Những thánh giá đó cần cho chúng ta, nhưng thật
sự cũng là cần cho Ðức Giêsu mà Người chưa chịu khi sống ở trần gian này, để
cho ơn của Người chuyển đến chúng ta. Bây giờ các tông
đồ và môn đệ của Người phải chịu để làm công việc ấy. Họ chịu để cho mầu
nhiệm Ðức Kitô được sáng lên trong các tâm hồn. Họ bù đắp những gì còn thiếu
sót nơi các nỗi quẫn bách của Ðức Kitô, theo nghĩa ấy, tức là để ơn của Người
đến được với các con người đang được gọi để trở nên thân thể của Người là Hội
Thánh. Chịu những đau khổ như vậy cũng là phục vụ và là phục
vụ Lời Chúa, và là phục vụ một cách sâu xa. Thế nên, thánh Phaolô cũng
như mọi tông đồ chân chính khi gặp đau khổ trong sứ vụ đều có tinh thần của các
tử đạo... Hết thảy đều hân hoan và lấy làm vinh dự vì được
thông phần những đau khổ cứu thế của Ðức Giêsu Kitô.
Như vậy, phục vụ trong
đạo ta có nhiều mặt. Phục vụ bàn ăn và thi hành các
việc bác ái thương người là điều qúy. Nhưng phục vụ Lời Chúa lại là việc không
được xao nhãng vì những lý do phục vụ bác ái.
Và cuối cùng những kẻ
xem ra chẳng phục vụ được gì nhưng đang quảng đại chịu đau khổ cho mầu nhiệm
Ðức Kitô được sáng lên trong Hội Thánh, những kẻ ấy cũng đang phục vụ và phục
vụ rất thánh thiện. Ðiều cần thiết là mỗi người hãy theo
ơn gọi của mình mà phục vụ. Cũng như hết thảy phải phục vụ công
việc phải làm vào những giờ và những nơi nhất định.
Do đó giờ đây chúng ta
phải hết mình phục vụ các mầu nhiệm bàn thờ. Nhưng khi ra
khỏi thánh lễ này, chúng ta lại phải hoàn thành các nhiệm vụ phục vụ anh em và
xã hội. Cũng có thể có những thử thách và đau khổ mà Chúa đang gọi ta
phải chịu cho ơn cứu độ được lan rộng.
Xin Chúa cho chúng ta ở
đâu và lúc nào cũng có tinh thần phục vụ như Abraham, Maria và Phaolô của các
bài đọc Kinh Thánh hôm nay.
(Trích dẫn từ tập sách
Giải Nghĩa Lời Chúa
của Ðức cố Giám Mục
Bartôlômêô Nguyễn Sơn Lâm)