Chúa Nhật XXV Thường Niên

Tôi Sẽ Làm Gì?

 

Lc 16, 1-13: 1 Ngài nói cùng môn đồ: "Xưa có một người nhà giàu: ông có người quản lý, tên này bị người ta tố cáo với ông là đã phá của nhà ông. 2 Ông gọi nó đến và bảo: "Thế tôi nghe gì về anh đó?Anh đã giữ việc ra sao, anh hãy tính sổ đi! Vì anh không còn có thể làm quản lý nữa". 3 Người quản lý tự nói với mình: "Tôi sẽ làm gì? Vì chủ tôi cất quyền quản lý khỏi tay tôi. Cuốc mướn thì tôi không có sức; ăn mày thì xấu hổ!... 4 Làm gì ư? thôi tôi biết rồi, để làm sao khi đã bị truất chức quản lý, người ta sẽ đón rước tôi về nhà họ". 5 Các khách nợ của chủ, y gọi lại từng người một, với người thứ nhất, y nói: "Ông nợ chủ tôi bao nhiêu?" 6 Người ấy nói: "Một trăm thùng dầu". Y bảo: "Ông cầm lấy văn tự, ngồi nhanh xuống mà viết đi: Năm mươi". 7 Rồi với người khác, y nói: "Ông nợ bao nhiêu?" Người ấy đáp: "Một trăm bồ lúa". Y bảo: "Ông cầm lấy văn tự mà viết đi: Tám mươi".

8 "Và Chúa khen người quản lý bất lương vì đã biết xử trí khôn khéo!"

"Vì với đồng loại của mình, con cái đời này khôn hơn con cái sự sáng!"

9 "Và Ta bảo các ngươi: hãy dùng tiền của bất lương mà gây thân nghĩa, ngõ hầu khi tiền của táng tận, người ta đón rước các ngươi vào nhà tạm đời đời."

10 "Khi chút ít mà trung tín, thì nhiều cũng mới trung tín; khi chút ít mà đã bất lương, thì nhiều, cũng bất lương. 11 Vậy nếu nơi tiền của bất lương, các ngươi không trung tín, thì của chân thật ai nào sẽ ký thác cho các ngươi? 12 Và nếu về của ngoại lai, các ngươi đã thất trung, thì điều riêng thuộc các ngươi, ai nào sẽ ban cho các ngươi?"

13 "Một tôi tớ không thể làm tôi hai chủ: vì hoặc nó sẽ ghét người này và mến người kia, hoặc tha thiết với chủ này mà khinh màng chủ nọ. Các ngươi không thể làm tôi Thiên Chúa và Tiền của được".

 

Chương 16 tập trung vào chủ đề sự phú túc và việc sử dụng của cải riêng. Chương nầy bắt đầu với câu chuyện người quản lý bất lương (16:1-8) và kết thúc với câu chuyện người phú hộ và Lazarô (16:19-31). Phần giữa Luca đưa vào những câu nói của Chúa Giêsu liên quan đến tiền bạc (16:10-13), và đến nhóm người Pharisêô ham tiền (16:14-15). Những câu nói giải thích nầy liên kết với dụ ngôn qua những từ ngữ “bất lương” (16:8.10), “đời nầy” (16:9.11), và nhất là “mammon” (16:9.11.13). Có thể phân chia bố cục đoạn nầy như sau: - Dẫn nhập câu chuyện (c. 1); Quyết định của chủ và phản ứng của người quản lý (cc. 2 và 3-4); - Cách ứng xử của người quản lý bất lương (cc. 5-6 và 7); - Lời kết của người chủ (c. 8). Dụ ngôn nầy xoay quanh người quản lý (16:1.3.8), công việc quản lý của ông (16:2.3.4).

 

Câu chuyện dụ ngôn nầy ngỏ với các môn đệ (c. 1a). Người quản lý đã hành động như người con hoang đàng là phung phí tiền của (16:1b; 15:13-14.30). Điểm liên hệ nầy nối kết hai chương lại với nhau. Luca không trình bày chi tiết người nầy đã phung phí như thế nào; tuy nhiên, trong câu chuyện Luca cho thấy ông đã dùng của cải của chủ để bảo đảm bản thân ông sau nầy.

 

Quyết định của người chủ và cách hành động khôn khéo của người quản lý (c. 2.3-4). Trước lời tố cáo, người quản lý đã không tìm cách bênh vực mình. Quyết định sa thải ông cho thấy sự trầm trọng của sự việc. Người quản lý đã làm mất sự tín nhiệm nơi chủ mình (c. 2). Người quản lý nói với chính mình, nhưng để người ngoài nghe (c. 3). Hình thức độc thoại là tiêu biểu của Luca (x. 12:17.45; 15:17; 18:4-5; 20:13). Ở đây hành động ông sắp làm không được nói đến. Ông nói ra những khó khăn của ông một khi bị sa thải: không có sức để làm đất và không dám hạ mình đi xin ăn. Tự thâm tâm, ông vẫn muốn giữ danh giá và không muốn mất chỗ đứng trong xã hội. Bởi đó, ông tìm một giải pháp khéo léo đến nỗi nó trở thành một mẫu gương mà “con cái khôn ngoan” phải học noi theo (c. 8). Người quản lý đã làm giả giấy nợ cho những con nợ của chủ (5-7). Một trăm thùng dầu tương đương với 450 lít, và tương đương với 500 đến 600 ngày làm công. Như thế một nửa số nợ 50 thùng dầu được giảm là rất lớn. Số nợ lúa được giảm ít hơn và cách cắt nghĩa tương tư như trên.

 

Kết luận (c. 8). Có những tranh luận về câu kết của dụ ngôn: kết thúc với lời nhận xét của chủ về người quản lý (16:8a)?, hay thêm phần áp dụng (16:8b)?, hay thêm cả câu 16:9? “Kurios” ở đây có nghĩa là “chủ”. Chắc chắn chủ không khen người quản lý trong toàn bộ hành động bất chính của ông, “người quản lý bất lương” (16:8). Dù thế, ông lại được gọi là, phrōnimōs, khôn ngoan. “Phrōnimos” hay “phrōnimōs” là đặc tính của người quản lý. Từ nầy chỉ xuất hiện hai lần trong Luca. Trong 12:42, người quản lý khôn ngoan là người biết lúc nào phải phân phát phần ăn cho gia nhân. Ở 16:8 nầy, đó là người biết ngày giờ mình sắp phải nghỉ việc và biết tính toán đúng lúc việc phải làm. Trong Matthêô, từ nầy chỉ sự tiên liệu và hành động đúng, như người khôn xây nhà trên đá (Mt 7:24); như chiên vào giữa sói rừng; như năm trinh nữ khôn ngoan (25:24.8.9). Vậy, người quản lý nầy nên mẫu mực là do biết tìm ra một giải pháp nhanh chóng và hiệu quả là dùng của cải, dù là làm cách bất chính, mà bảo đảm cho mình sự tiếp đón sau nầy (c. 8a).

 

Áp dụng so sánh giữa “con cái đời nầy” và  “con cái sự sáng” (c. 8b). “Con cái đời nầy” chỉ những người thuộc trần gian. Họ lo lắng về sự sống trên trần gian và hành động theo sự khôn ngoan trần gian, như người quản lý trên (x. 20:34). “Con cái sự sáng” là con cái của Thiên Chúa (x. 2:32), chỉ các môn đệ của Chúa Giêsu (c.1). Cũng như con cái đời nầy tỏ ra khôn khéo trong cách hành động với sự việc đời nầy, con cái sự sáng phải học hỏi sự tính toán khôn ngoan để có thể vào Nước Trời.

 

Kết luận của Chúa Giêsu nói cho các môn đệ (c. 9). Cần tìm hiểu ý nghĩa của “bạn hữu”, “tiền của”, “hết của cải” trong mệnh lệnh nầy. Chúa Giêsu không định nghĩa “bạn hữu” là ai. Theo câu 9 bạn hữu sẽ là những người có thể tiếp đón người môn trong lều đời đời. Trong dụ ngôn người giàu có và Lazarô, người giàu có cầu xin với Abraham là cho Lazarô giúp ông trong cảnh khốn cùng (16:24.27) cho thấy “bạn hữu” nầy là những người nghèo và bị bỏ rơi như Lazarô. Họ là những khách của tiệc Nước Trời (14:13.21). “Tiền của”, mammon, là hy lạp hoá một tiếng hipri. Từ nguyên của nó đang được bàn luận. Rất có thể nó gắn liền với ¹man, “tin cậy”. Mammon có thể là của cải, kho tàng, tiền bạc…, nói chung là những sở hữu mà người ta đặt tin tưởng vào đó. Mammon tự nó không xấu, vì thuộc về Thiên Chúa (12:21; Tv 24:1). Theo mạch văn mammon bất chính là của cải mà người quản lý đã lấy của người chủ mà mua bạn hữu. Của cải ấy không phải là của ông. Cũng thế, người môn đệ phải biết của cải đời nầy là không phải là của họ, mà của Thiên Chúa. Tuy nhiên, họ có thể lấy của cải ấy của Thiên Chúa mà lo cho người nghèo để bảo đảm đời sau. “Khi hết của cải”, nghĩa là “chấm dứt”, “biến mất” (23:45). Động từ “đón tiếp vào lều đời đời” gợi lên ý niệm chuyển đổi nơi ở và bước sang một giai đoạn khác. Đây chính là lúc không dùng của cải nữa, mà vào hưởng sự sống đời đời, “lều đời đời”. Người giàu có với tiền của riêng đã không nghĩ đến đời sau, nên đã khốn khổ; trong khi người quản lý đã nghĩ đến ít là sự sống trên đời nầy, ông đã thành công, dù ông đã dùng của cải bất chính.

Chẳng có gì trên trần gian nầy thuộc về con người cả. Mọi sự đều thuộc về Thiên Chúa. Hãy dùng lấy những điều Thiên Chúa ban để lo cho sự sống đời đời.

 

Lm. Luigi Gonzaga Đặng Quang Tiến