KHI
THÁNH GIÁ XUỐNG ÐƯỜNG
(Mt
3:13-17)
Những sự kiện mới mẻ diễn
ra nhanh chóng trong mấy ngày qua được ghi nhận như sau : “Ngày 20.12.2007,
giáo phận Hà Nội long trọng cử hành thánh lễ truyền chức linh mục cho 18 phó
tế. Cả giáo phận vui mừng vì có thêm nhiều linh mục. Ngoài những nghi thức
truyền chức, giới thiệu, chúc mừng như bao thánh lễ truyền chức khác, thì thánh
lễ hôm nay lại có một điều thật đặc biệt. Ngay sau lời Chúc Bình An kết lễ,
toàn thể cộng đoàn khoảng 5,000 người vừa đi vừa hát lời Kinh Hòa Bình tiến ra
khu đất Tòa Khâm Sứ cạnh Tòa giám mục.”[1]
“Trưa ngày 01.01.2008, phố Nhà Chung đã biến thành nhà thờ. Khoảng trên 2000
người đã tụ họp cầu nguyện tại đây. Các cảnh sát đã chặn đầu phố hướng dẫn xe
cộ lưu thông theo hướng khác giúp giáo dân biến lòng đường thành nguyện đường. Đi
đầu là thánh giá nến cao và hơn 20 cha đồng tế. Tiếp theo là mấy trăm chủng
sinh, nữ tu và hàng nghìn giáo dân. Nhiều người ở bên ngoài nhà thờ, hai bên
lối đi Toà Giám Mục đứng đón đoàn cầu nguyện.”[2] Chúa đã ra khỏi bốn bức
tường nhà thờ, xuống lòng phố để tranh đấu cho công lý. Lòng phố cũng giống như
dòng sông Giođan ngày xưa cần được thân thể Chúa chạm đến để thanh tẩy khỏi bao
uế nhơ tội lỗi, nhất tội bất công đang tràn ngập xã hội. Muốn thấu hiểu sâu xa những
diễn biến đó, thiết tưởng cần phải nhìn lại giây phút Chúa Giêsu được ông Gioan
Tẩy giả làm phép rửa trong dòng sống Giođan ngày xưa. BẢN HỢP CA TUYỆT VỜI Thuở ấy từ Galilê, Chúa
Giêsu đã đến với ông Gioan để được thanh tẩy. Trong Tin Mừng Mathêu, phép rửa
Chúa Giêsu đánh dấu giai đoạn chuyển tiếp từ Cựu sang Tân Ước, từ Gioan Tẩy Giả
tới Chúa Giêsu. Ông đã nhiệt tình dọn đường cho Chúa. Một cuộc đối thoại ngắn
như tiếng hát hai bè trầm bổng khác nhau, nhưng cùng chung một hòa điệu. Ðó là đặc
điểm của Tin Mừng thứ nhất. Chỉ TM Mathêu mới cho nghe thấy cuộc gặp gỡ trực tiếp
giữa Cựu và Tân ước. Khuôn mặt Gioan nổi bật
với lời giảng và phép rửa ông thực hiện cho muôn dân. Ông tuyên bố không có khả
năng cởi giây giầy cho Người. Ông Gioan, “cựu ước,” tự đặt mình làm người đầy tớ
Chúa Giêsu, “tân ước.” Cuộc đối thoại mạc khải thực tế ông Gioan ý thức Chúa
cao trọng và quyền năng hơn ông. Người đang đến và sẽ làm phép rửa trong Thánh
Linh. Chiều theo ý Chúa, ông
Gioan miễn cưỡng chấp nhận Người đứng giữa các tội nhân cho ông rửa, “để giữ trọn
đức công chính.”(Mt 3:15) Trong TM Mathêu, giữ trọn thường chỉ về việc hoàn thành
lời ngôn sứ, và sự công chính nói về hành vi đạo đức phù hợp với ý Thiên Chúa.
Tuy nhiên, trong những câu 5:6 và 6:33, hình như công chính có nghĩa là việc
Thiên Chúa cứu độ. “Giữ trọn đức công chính” là quy phục theo kế hoạch cứu độ
nhân loại của Thiên Chúa. Muốn thế, Chúa Giêsu phải đồng hóa với tội nhân. Ðó là
lý do tại sao Người chấp nhận phép rửa của Gioan.[3] Nhưng trước tiên người
mạnh nhất phải được người yếu nhất làm phép rửa. Chính Con Thiên Chúa sẽ đầm mình
trong dòng nước loài người. Dường như ơn cứu độ phải xây dựng bắt đầu từ thực tại
mỏng dòn và hư hỏng, đúng như ngôn sứ Isaia nói : “Đây là người tôi trung Ta
nâng đỡ, Chính
tại nơi và lúc chịu phép rửa, cuộc gặp gỡ thần kỳ đã diễn ra giữa Thiên Chúa và
con người. Chính trong giây phút đó, Gioan đã thấy Chúa Giêsu đem đến cho nhân
loại một phép rửa trong Thánh Linh và lửa, hoàn toàn khác với phép rửa trong nước
do ông thực hiện. Sự khác biệt vô cùng giữa công việc của Gioan và của Ðấng đến
sau ông là khúc nhạc dạo cho ngày lễ Chúa Giêsu chịu phép rửa hôm nay. Chúa Giêsu không đặt lại
vấn đề Gioan đã nói gì về Người, vì tiếng nói từ trời cao sẽ làm chứng Người là
Thiên Chúa. Nhiều người bàn về cử chỉ khiêm tốn của Chúa Giêsu khi chịu phép rửa.
Nhưng trước tiên, đó không phải là một gương nhân đức. Ðó là một thực tại khôn
sánh đã ban tặng cho ta để chiêm ngắm Ðấng làm cho chúng ta sống khiêm tốn. Sau
khi Chúa chịu phép rửa, khi bầu trời mở ra, chúng ta biết khoảng cách giữa Thiên
Chúa và con người. Thiên Chúa và con người hoàn toàn khác nhau, nhưng rất gần gũi
nhau. Lịch sử nhân loại gặp gỡ vĩnh hằng. Nhân loại thoát khỏi cảnh cô liêu. Nhân
loại vượt lên trên sự thù nghịch đã chia cắt họ với Thiên Chúa cũng như chính mình.
Nhân loại đươc giải thoát khỏi tai họa. Nhân loại hiểu biết về Thiên Chúa, đồng
thời ý thức về sự cao cả của mình. Những dự kiến này hình
như quá lý thuyết và trừu tượng. Nhưng ít nhất, cụ thể phép rửa nhắc lại, khi làm
người, Chúa Giêsu Kitô đã làm cho ta trở nên người và gần Thiên Chúa hơn. CÔNG LÝ VÀ TỪ BI Khi thánh giá xuống
đường hay Chúa Giêsu xuống dòng sông Giođan, Chúa “sẽ trung thành làm sáng tỏ
công lý ... cho đến khi thiết lập công lý trên địa cầu.”(Is 42:3.4) Nhưng phải
chăng công lý là sửa phạt tội nhân và ân thưởng chính nhân? Rõ ràng đó không phải
là tư tưởng của Thiên Chúa và Chúa Giêsu. Thánh Têrêsa Hài Ðồng viết : “Vui chứng
nào khi nghĩ Thiên Chúa là Ðấng công chính. Nói khác, Người cho phép các yếu đuối
xảy ra và hoàn toàn hiểu biết sự dòn mỏng của thân phận con người chúng ta .” Bằng
chứng Người đã đồng hóa với tội nhân trong dòng sông Giođan. Nhìn vào thực tế, chúng
ta mới thấy sự công chính của Thiên Chúa là lòng từ bi của Người. Sự từ bi của
Người là sự công chính. Một Thiên Chúa chỉ công bình mà thôi, có lẽ không công
chính. Lý do vì chúng ta không bao giờ có thể mang được gánh nặng của sự công bình
đó. Thánh Thomas viết : “Trong mọi công trình của Thiên Chúa ...bao giờ cũng có
lòng từ bi. Chính vì thế, từ lòng sung mãn thiện hảo, Chúa ban dư dả cho tạo vật
tất cả mọi sự thuộc về chúng hơn là xứng với những gì chúng đáng có.”[4] Ðây là một điều mới lạ trên
thế giới. Nếu chúng ta không nghiệm
thấy lòng thương xót Chúa qua bàn tay các môn đệ Chúa Kitô, thì họ không phải là
môn đệ đích thực của Người. Họ sống trong một nền luân lý cổ hủ, “mắt đền mắt,
răng đền răng,” “hòn đất ném đi, hòn chì ném lại”! Công lý và lòng thương xót là
những đức tính của Thiên Chúa. Ðó là những nguyên lý vĩnh hằng. Sự công chính của
Thiên Chúa là một nguyên lý nền tảng. Lòng từ bi của Thiên Chúa là nguồn cội
sinh ra mọi phúc lành cho nhân loại và là nguyên lý cho việc cứu chuộc nhân loại.
Công lý đòi hỏi hình phạt. Lòng từ bi đòi tha thứ. Cả hai đều được hòa giải
trong sức mạnh hiệp nhất của Chúa Giêsu cứu thế. Chúa sống cuộc đời bình
lặng, không dức lác ồn ào. Người không nhẫn tâm cũng chẳng bạo động, nhưng cả
cuộc đời luôn hướng về vương quốc công chính. Ðể xây dựng vương quốc công
chính, Chúa Giêsu phải chết để đền bù tội lỗi nhân loại. Nhờ đó, Người mới dung
hòa hai nguyên lý hầu như trái ngược nhau : từ bi và công lý. Không có việc
chuộc tội đó, không bao giờ có thể thỏa mãn những đòi hỏi của công lý và làm
vui lòng Thiên Chúa. Ðó là lý do tại sao Chúa Cha vừa làm chứng vừa giới thiệu
cho nhân loại: “Ðây là Con yêu dấu của Ta, Ta hài lòng về Người.”(Mt 3:17) |
Chúa Giêsu sẽ gìm mình
trong dòng nước để tỏ tình liên đới với nhân loại, một nhân loại không thể phủ
nhận chính mình, một nhân loại đầy yếu đuối và cần đến ơn cứu độ. Nếu nhân loại
không cần ơn cứu độ, Thiên Chúa cũng chẳng đến trọ nơi trần gian để cải hóa và
làm cho họ lớn lên. Nhưng Người đã sống những ngày tuyệt vời nhất trên trần
gian. Người hoàn thành công cuộc cứu độ. Người kết thân với những người yếu nhược
và gánh lấy tội lỗi nhân loại. Nhờ thế, Chúa Giêsu tỏ lộ nhân tính của Người.
Do đó, Người cho thấy điều quan trọng chính là con người. Người không phủ nhận,
khinh thường nhân loại, cũng chẳng chối từ thân phận làm người. Mọi sự nơi con
người đã đụng chạm đến ơn cứu độ của Thiên Chúa, khi Chúa Giêsu ngụp lặn trong
dòng sông Giođan. Tất cả đã được cứu độ, vì thần tính đã chạm đến nước rửa các
tội nhân. Chúa Giêsu đã đưa cả nhân loại vào thời kỳ viên mãn. Ðó chính là điều Chúa
Giêsu đã thực hiện. Ðó là đặc điểm của toàn thể Tin Mừng. Việc làm công khai của
Người là gìm mình trong dòng sông Giođan. Người không bắt đầu bằng một bài diễn
văn soạn sẵn, cũng chẳng lên giọng kết án phong tục thời đại ...Nhưng khi Chúa
chịu phép rửa, có một cuộc biến đổi khác lạ. Ðó không phải là cuộc đối kháng giữa
cái mới và cái cũ. Chính khi Chúa Giêsu trao đổi với Gioan là lúc lịch sử tiếp
diễn, chứ không cách quãng. Ông Gioan loan báo sẽ có phép rửa mới trong Thánh
Linh và lửa nơi Chúa Giêsu. Còn ông Gioan chỉ làm phép rửa cổ xưa theo lối cựu
ước. Ðáng lý cái mới phải thay thế cái cũ. Cái mới phải hủy diệt cái cũ. Nhưng
Chúa Giêsu bắt đầu bằng cách để cho giao ước cũ đi tới tận cùng. Chúa nhận phép
rửa Gioan. Nhờ vậy, Người bắt đầu có thể xác định vị trí của mình. Từ đó, cái mới
có thể kế tục, đồng thời cho thấy một cái gì hoàn toàn khác biệt. Chúa Giêsu hoàn
thành lịch sử nhân loại. Người không phủ nhận cũng không khinh miệt nó. Nhân loại
là một thực tại quan trọng, đắp nền cho một cuộc sống mới. Cuộc sống mới đó bắt đầu
từ phép rửa “trong Thánh Linh và lửa.”(Mt 3:11) Ðây là con đường cải tạo đích
thực. Chỉ Thánh Linh mới có thể biến đổi chúng ta. Phần còn lại, chúng ta chỉ cần
tự sắp đặt cho đẹp mắt hơn. Trong Sáng Thế Ký, thần khí hay hơi thở Thiên Chúa đã
bay lượn trên mặt nước để bắt đầu công cuộc tạo dựng trời đất. Nay Thần Khí tỏa
bóng trên Chúa Giêsu khi Người bắt đầu sứ mệnh làm sáng tỏ hành động cuối cùng
của Thiên Chúa trong việc tái tạo và cứu chuộc thế gian. Chúa Giêsu là Ánh Sáng
Muốn Dân, hằng làm đẹp lòng Thiên Chúa và được sai đi khỏi biên giới Israel.
Người là Người Ðầy tớ bắt đầu giãi “ánh sáng” là đạo lý đến các dân tộc khác,
“dân các hải đảo xa xăm.” Ánh sáng là tình
yêu của Thiên Chúa Israel bao trùm cả vũ trụ, Thiên Chúa của Giao ước mà các dân
nước khác không nghe biết. Họ sẽ được giải thoát khỏi cơn u mê và sợ hãi. Thiên
Chúa làm cho giao ước thánh vượt ngoài biên giới Israel. Người được Thiên Chúa
tuyển chọn sẽ bắt đầu nhập thế để ôm trọn cả vũ trụ. KHẮP NẺO ÐƯỜNG QUÊ HƯƠNG Từ Hà Nội tới Sàigòn,
ngọn lửa công lý đã thắp lên! Còn gì cảm động và ý nghĩa hơn khi thấy Thánh Giá
dẫn đầu đoàn người cầu nguyện cho công lý thực hiện trên mảnh đất quê hương! Hình ảnh vừa dịu dàng vừa hiên ngang như Chúa
Kitô vào thành Giêrusalem vậy. Một khi Chúa Kitô đã chạm xuống lòng đường, ánh
sáng công lý không thể không tới. Dòng sông Giođan cũng đã biến đổi từ ngày thân
xác Chúa chạm đến! Tin mới nhận : Thứ
Sáu 11/01/2008 vừa qua, “hơn 5000 anh chị em giáo dân, những người thân sơ,
những người Công Giáo và cả anh chị em không Công Giáo đã đến nhà thờ Dòng Chúa
Cứu Thế Sàigòn, số 38 đường Kỳ Đồng để nói lên tình hiệp thông với anh chị em
thuộc giáo xứ Thái Hà, Dòng Chúa Cứu Thế Hà Nội; để dõng dạc lên án những bất
công và yêu cầu nhà cầm quyền thi hành chính những luật lệ do họ đưa ra. Trong buổi Thắp Nến
canh thức kéo dài trong 2 giờ đồng hồ từ 7 giờ tối đến 9 giờ tối, Cha Tôma Phạm
Huy Lãm, Bề trên chính xứ, Tu viện trưởng Tu viện Dòng Chúa Cứu Thế Sàigòn đã
chủ tế trong thánh lễ cùng 23 linh mục Dòng Chúa Cứu Thế, 2 linh mục dòng Đa
Minh, 2 thầy phó tế và toàn bộ các thầy trong Học Viện Dòng Chúa Cứu Thế
Sàigòn.”[5] Hình như thấy ngày tháng đã
đong đầy đau khổ, nên Thiên Chúa muốn công lý phải được thực thi giữa lòng dân
tộc hôm nay. Chẳng lẽ nguyện vọng và quyền lợi dân tộc cứ bị chà đạp mãi?! Ðứng trước những đòi hỏi
lớn lao của toàn dân, bạn có thể giữ thái độ bàng quan mãi được không? Gm Desmond
Tutu từng nói : “Nếu giữ thái độ trung lập trong những hoàn cảnh bất công, bạn đã
chọn đứng về phía kẻ đàn áp. Nếu con voi dẫm lên đuôi con chuột và bạn nói bạn đứng
trung lập, con chuột sẽ không hiểu được thái độ trung lập của bạn có nghĩa gì.”[6] Tuy vẫn không ra ngoài
nguyên tắc và lý tưởng từ bi, bạn cũng
không nên để cho kẻ thống trị lợi dụng
như một phương tiện bóp nghẹt mọi nguyện vọng. Theo Chúa xuống đường, ta có thể
thanh tẩy xã hội khỏi những tội ác bất công. Chúng ta chỉ tôn trọng nhà cầm quyền
nào biết bảo vệ quyền lợi cho dân và thi hành công lý. Ðó là lý do cho họ được
hiện hữu và hoạt động. Họ quên vai trò của một người đầy tớ nhân dân, để ngang
nhiên chiếm đoạt tài sản của dân oan và Giáo hội. Sống trong một chê độ như thế,
con người còn được làm người không? Bản Tuyên ngôn Quốc tế về Nhân quyền họ đã
ký nhận và đưa vào Hiến pháp có giá trị ở chỗ nào? Nhân dịp kỷ niệm 60 năm
ngày Bản Tuyên ngôn Quốc tế về Nhân quyền, Tgm Silvano Tomasi, quan sát viên
thường trực của Tòa thánh tại LHQ tuyên bố : “Sáu muơi năm sau ngày bản tuyên
ngôn ra đời, nhiều thành phần trong gia đình nhân loại vẫn còn xa vời không
được hưởng các quyền lợi và các nhu cầu căn bản của mình. Sự an toàn cho con
người vẫn còn chưa được đảm bảo. Ngày kỷ niệm 60 năm nên được dùng để nhấn mạnh
rằng mỗi con người, trong cương vị cá nhân hay thành viên của một cộng đồng, có
quyền lợi và trách nhiệm phải bảo vệ và thực thi mọi quyền của con người.”[7] Chính vì không tôn trọng
quyền con người, các nhà cầm quyền mới thi nhau trấn áp dân oan để bảo vệ quyền
lợi phe đảng mình. Làm sao xã hội có hòa bình để người dân an tâm làm việc cho
nước giàu dân mạnh, nếu họ bị chà đạp như vậy? Tgm Tomasi nhắc lại một chủ đề
Đức Thánh Cha đã đưa ra trước đây : “Tôn trọng mọi quyền con người là nguồn phát
sinh hòa bình.”[8]
Có được tôn trọng, con người mới xác định được vị trí và phương thức đóng góp với
mọi người chung quanh. Cá nhân hay tập thể cũng vậy. Thật thế, “hòa bình không
những được xây dựng trên sự tôn trọng nhân quyền, nhưng còn trên sự tôn trọng
quyền của các dân tộc, đặc biệt là quyền sống độc lập.”[9] Theo nữ tu Miriam Díez
i Bosch, Dòng Ða Minh, nhân quyền bị đe dọa nếu không nhìn nhận sự thật về con
người vượt trên và ngoài những khác biệt về văn hóa hay lịch sử.[10] Sự thật đó là con người được
Thiên Chúa ban cho quyền làm người. Ðã
là người, ai cũng có một bản tính. Quyền làm người phát sinh từ bản tính con
người, chứ không từ truyền thống hay cơ chế xã hội. Bản tính ấy do Trời ban cho, chứ không phải do cha mẹ hay nhà nước.
“Chỉ khi đối thoại với Thiên Chúa, con người mới tìm ra sự thật về mình, từ đó
mới tìm thấy nguồn hứng khởi và tiêu chuẩn lập kế hoạch cho tương lai thế giới.”[11] Ðó là một vinh dự, nhưng
cũng là một trách nhiệm của con người, nhất là những ai đang nắm quyền trong xã
hội và Giáo hội. Tóm lại, khi Chúa Giêsu
bước xuống dòng sông Giođan, tất cả đều biến đổi vì nguồn ân sủng lớn lao đã tuôn
trào từ thân thể Chúa. Dòng sông đã chứng kiến cảnh Chúa Cha tấn phong Chúa Giêsu
trong quyền lực Chúa Thánh Thần. Từ dòng sông Chúa cất bước ra đi rao giảng Tin
Mừng. Cũng giống như lòng sông Giođan, lòng phố hôm nay trên quê hương yêu dấu
cũng đang đón nhận bóng Thánh Giá. Công lý đang trỗi dậy từ những bước chân các
môn đệ Chúa Kitô hiên ngang bước theo Thày. Lạy Chúa, cảm tạ Chúa đã đánh thức dân tộc và Giáo Hội Việt
Nam. Xin Chúa ban thêm ân sủng và nghị lực cho các môn đệ Chúa đang tranh đấu
cho công lý và hòa bình khắp nơi. Amen. đỗ lực 10.01.2008 |
[3] x.The New American Bible 1991:1013.
[4]
Thomas
Aquinas. The “Summa Theologica” Part I QQ I.-XXVI. Vol. 1.
[8] ibid.
[9] Toát Yếu Học Thuyết về Xã Hội của Giáo Hội, 157.
[11] Toát Yếu Học Thuyết về Xã Hội của Giáo Hội, 452.