CÁI TÔI TUYỆT VỜI: GÂY TAI HỌA
Khổng Nhuận
Đã gọi là
cái tôi tuyệt vời sao nó lại gây tai họa? Tuyệt vời vì nó thoả mãn con người ta, nhưng nó lại gây tai hoạ cho cho chính ta và
đôi khi cho cả cộng đoàn.
Chúng
ta có thể gọi đó là những cái nhãn hiệu bên ngoài. Nhãn hiệu này thường thường
do người khác gán cho ta, nhưng cũng có trường hợp ta tự phong cho mình.
Nhãn hiệu tốt lành:
Cái tôi tế nhị
Ta rất tế
nhị, không muốn làm phiền lòng ai. Ai nhờ điều gì, có khi ta biết chắc rằng mình không thể giúp được nhưng cũng hứa đại để làm vui
lòng anh em. nhưng chính điều đó lại khiến người ta khó chịu khi cuối cùng ta lại chẳng thực hiện lời hứa. Và chính
điều đó cũng làm ta áy náy không yên. Khổ thật, ta không có can đảm từ chối lời
mời gọi hay yêu cầu của người khác bởi vì ta ngại mất nhãn hiệu tốt lành.
Thành thử chính cái tôi tế nhị ấy đã gây tai hoạ cho ta và anh em.
Nhãn hiệu đáng phục:
Cái tôi trung tín
Ta nổi tiếng là luôn giữ lời hứa một cách tuyệt vời.
Bạn bè phục lăn ta về chuyện đó, dù mưa hay năng, dù khó khăn đến đâu, ta cũng
khắc phục để thực hiện lời hứa tới nơi tới chốn. Nhưng cũng chính vì nhãn hiệu
trung tín này đã gây cho ta bao bực dọc khó chịu. Bất ngờ, những chuyện không
đâu, ở trên trời rơi xuống, khiến nhiều lần ta không thực hiện đúng lời hứa như
đã dự định. Quả là một cái
tôi tuyệt vời: gây tai họa.
Nhãn hiệu cừ khôi: Cái tôi tài năng
Tôi còn nhớ mang máng một câu chuyện kể rằng. Có một
số thày dòng kia chăm chỉ, siêng năng soạn bài giảng với trọn cả tâm tình với
mong ước rất đơn sơ:
mình chỉ cố gắng làm tròn phận sự người gieo hạt giống Lời Chúa. Nhưng một thời gian sau, danh các thày nổi lên như
cồn. Ai cũng tấm tắc khen các thày giảng hay. Thế là từ đó, các thày dồn hết
tâm trí của mình vào việc luyện văn sao cho trau chuốt hơn, tìm các câu chuyện
minh họa dồi dào hơn, luyện giọng của mình ngọt ngào, đi vào lòng người hơn các
đồng môn khác.Một cuộc so tài ngấm ngầm nhưng cũng không kém phần quyết liệt.
Vừa mong mình nổi tiếng hơn anh em khác vừa sợ mình thua kém anh em đồng môn.
Cái tôi bắt đầu núp đàng sau thúc đẩy các thày làm việc cất lực mong sao cho
người nghe cảm phục tài năng ăn nói của mình. Điều quan trọng là chuyển
tải sự sức sống Lời Chúa thì các thày quê béng đi rồi. Cái tôi tài năng với
nhãn hiệu kỳ khôi đang trên đài danh vọng, hân hoan trong hạnh phúc bừng
bừng!! Quả là một cái tôi tuyệt vời: gây tai họa.
Nhãn hiệu oai phong: Cái tôi cao
quý
Ngay cả
trong lãnh vực Tông Đồ, ta cũng phải làm mọi cách để nhà thờ xứ mình cao hơn,
to hơn các giáo xứ bên cạnh; nhóm mình ngon lành hơn nhóm khác; cộng đoàn mình
nổi tiếng hơn cộng đoàn khác; ca đoàn mình hát hay hơn ca đoàn khác. Thiên Chúa bị biến thành những sản phẩm kinh tế thị trường. Thiên Chúa của cộng đoàn mình phải huy hoàng hơn cộng đoàn kia. Cùng làm việc
tông đồ, nhưng ta vẫn mong họ đừng thành công như mình. Ta chẳng dại gì giúp họ ngang bằng mình… . Người công
giáo chúng ta thường
tự hào đạo mình là đạo thật do chính Chúa từ trời
xuống lập nên. Bất cứ điều gì của Đạo mình
thì luôn luôn tốt. Ngược lại, bất cứ cái gì của đạo khác thì đều sai, đều
xấu với lời mỉa mai rất ấu trĩ: bọn thệ phản, bọn thờ bụt thần ma quỷ… Thà làm con chó nhà Đức Chúa Trời còn hơn
làm quan ở ngoài thế gian!! Chính vì thế linh mục Anthony De Mello đã kể một
câu chuyện khá dí dỏm:
Có một người tỉ phú đến xin lễ
Thưa linh mục, xin ngài làm một lễ cho con chó yêu quý của tôi.
Ông nói gì? Làm lễ cho con chó của ông?!!
Nhưng tôi quý nó lăm. Xin ngài dâng một lễ cho nó.
Ở đây chúng tôi không dâng lễ cho chó. Hay là ông thử gặp giáo phái
ở dưới phố kia xem sao. May ra họ có thể giúp ông.
Người ấy
vừa quay ra vừa than thở với vị linh mục:
Buồn quá, tôi mến con chó ấy lắm. tôi định dâng một triệu đô-la để
xin lễ cho nó đấy.
Vị linh
mục vội bảo: Khoan đã, sao ông không nói rõ cho tôi biết
rằng con chó của ông là CÔNG GIÁO!!
Ngay cả
con chó mang nhãn hiệu công giáo còn được coi trọng huống chi là người Công giáo. Chúng ta quá tự hào, quá hợm hĩnh mình với nhãn hiệu Công giáo đến nỗi linh
mục Richard Rohr, dòng Phan Sinh đã phải cay đắng thốt lên: Là Công giáo cao cả lắm
sao? Tất cả
cả chỉ vì ta đồng hoá mình với nhãn hiệu oai phong. Quả là một cái tôi tuyệt vời: gây tai họa.
Nhãn hiệu cao quý: Cái tôi đạo đức thánh thiện
Một
nhất nhãn hiệu cao quý nhất, nhưng cũng làm ta đau khổ nhất. Không đau khổ sao
được khi con gái của mình lỡ cho tạm ứng trước khi kết hôn. Không hổ thẹn sao
được khi mình đôi lúc yếu đuối sa ngã - chỉ một mình biết - mà đi đâu ai cũng
tôn vinh mình là ông thánh sống!! Không bực tức sao được khi lỡ mang nhãn hiệu
thánh thiện nên đành phải cắn răng chịu đựng những điều tai quái mà kẻ tiểu
nhân cố tình đàn áp mình, xài xể mình, bôi nhọ mình. Quả là một cái tôi tuyệt vời: gây tai họa.
Nhãn hiệu uy tín: Cái tôi giấu mặt tài tình nhất
Đây là cái tôi mà có thể nói phần lớn các huynh
trưởng chóp bu thích danh vọng trong cộng
đoàn dễ bị vướng phải. Vì ta là trưởng cao nhất nên tất cả những gì ta
đưa ra đều đúng, đều hợp lý, thậm chí nếu tìm trong Kinh Thánh, thế nào cũng có
một vài câu Lời Chúa nào đó làm nền tảng cho kế hoạch của mình. Hầu hết các huynh
trưởng đều tự phong cho mình một nhãn hiệu rất ư là tôn quý: ý huynh trưởng
là ý Chúa. Các thành viên nghi ngờ điều gì, cần tham vấn đều gì. A lê hấp,
cứ đi tìm huynh trưởng, chắc chắn sẽ nhận được những lời khuyên rất khôn ngoan
vì đó được coi như ý Chúa, Cứ yên trí, nhắm mắt mà thi hành. Vẫn biết thường
thường các huynh trưởng giỏi giang hơn thành viên, nhưng không phải luôn luôn
là đúng ý Chúa. Bởi vì con người bất toàn, ngay cả các linh mục, giám mục, giáo
hoàng vẫn có những sai sót, đặc biệt là những quyết định liên quan tới vấn đề
tổ chức, xã hội, chuyên môn….
Nguy hiểm nhất là bỗng nhiên …đùng một cái… xuất hiện
một huynh trưởng khác tỏ ra xuất sắc hơn về một lãnh vực nào đó, có nguy cơ làm
lu mờ huynh trưởng chóp bu. Anh dễ bị xao động và dễ cảm thấy bị tổn thương
danh dự. Chính lúc này, cái tôi giấu mắt mới bộc lộ được hết tài năng của nó. Nó
thỏ thẻ bên tai rằng: Anh
là huynh trưởng cao nhất. Anh phải có bổn phận gìn giữ cộng đoàn cho thật tốt.
Coi chừng có kẻ khác giả làm người chăn tới phá cộng đoàn bằng những tư tưởng
khác lạ so với bài bản chính thức của cộng đoàn. Kẻ đó sẽ gây hoang mang và tạo
ra sự chia rẽ, không còn một lòng một trí theo anh nữa đâu. Anh phải nhân danh sự ổn định của cộng đoàn mà khôn khéo loại trừ tên đó một cách rất nhẹ nhàng và hợp lý
nhất. Cho dù hơi vô lý một chút, cũng đừng có ngại, miễn sao làm cho hắn chán
nản mà tự nguyện rời bỏ cộng đoàn. Anh tránh được tiếng loại trừ anh em. Ngoài
ra còn một số đông khác như đàn cừu, chẳng biết cóc khô gì đâu. Họ thường cho rằng
tên đó không biết vâng phục, ra là phải.. Cứ thế, tôi bảo đảm với anh tối đa
chỉ trong vòng một năm thôi, tên đó đành phải ngậm ngùi biến khỏi cộng đoàn,
lúc đó anh sẽ làm vua một cõi. Tiếng nói
thì thầm đó chẳng dại gì để lộ mặt thật của nó: đó chính là cái tôi uy tín, cái tôi ganh tỵ ẩn sâu
trong cõi vô thức: sợ bị lu mờ trước những huynh trưởng dưới quyền. Quả là một cái tôi tuyệt vời: gây tai họa.
Tóm lại,
một khi đồng hoá với
nhãn hiệu, ta thường cho rằng đó là những
nén vàng, nén bạc Chúa giao để
ta phát triển nó lên. Đúng thôi, nhưng khi cọ sát với thực tế, chính những nhãn hiệu tuyệt với đó đã âm thầm dẫn dắt chúng ta hướng
theo một đường lối khác: đường lối oai phong, cừ khôi theo kiểu thế gian
và ta từ từ rơi vào cái bẫy ngọt ngào do người khác hoặc chính mình tạo nên. Đáng tiếc là hầu như chúng ta khó có thể thoát ra được. Lý do
rất đơn giản và mạnh mẽ: Tất cả các nhãn hiệu đó đã khôn khéo khoác lên cái tôi
giấu mặt một áo choàng thánh thiện lấp lánh ánh kim sa gây cho chúng ta luôn tin tưởng rằng: ta đang
nỗ lực làm tròn bổn phận của mình cho công trình của Chúa!!! Trong khi cái tôi giấu mặt âm thầm lớn
lên chi phối mọi suy nghĩ và thọc gậy chỉ huy vào mọi hành động của ta - đặc
biệt là trong phạm vi làm việc tông đồ với cương vị hướng dẫn các cộng đoàn. Quả là một cái tôi tuyệt vời: gây tai họa.