TẦM QUAN TRỌNG CỦA NIỀM TIN ĐƯỢC
GIEO TRỒNG TỪ GIA ĐÌNH
M.
Thécla Trần Thị Giồng - Dòng Đức Bà (CND)
I.
NHỮNG GÌ QUÝ NHẤT CẦN ĐỂ LẠI CHO THẾ HỆ SAU?
- Với
những phụ huynh: niềm tin
- Với
những người công giáo: niềm tin
- Với
các nhà giáo dục: niềm tin
- Với
các nhà lãnh đạo và những người có trách nhiệm trong giáo hội, xã hội: niềm
tin
Phải, niềm
tin là điểm tựa vững chắc nhất cho một đời người.
Trước
hết là xây dựng cho con cháu, học sinh, đàn em, cho hậu bối một niềm tin
vào bản thân. Nếu không tin vào bản thân thì làm sao có thể dám tiến bước
vào đời, dám dấn thân, dám sáng tạo, dám chịu trách nhiệm... và ngay cả dám
sống theo niềm xác tín và ước mơ của riêng mình?
Niềm
tin của trẻ vào cha mẹ, thầy cô hay người lớn chính
là yếu tố tối cần để lời dạy dỗ của người lớn có uy tín, có hiệu quả. Nếu mất
niềm tin đó, trẻ sẽ trở nên như đui, như điếc, và nguy hơn là trẻ sẽ có thể trở
nên vô cảm trước những gì người lớn muốn truyền đạt.
Niềm
tin vào cuộc sống, vào tương lai, vào xã hội, vào những người chung quanh... sẽ
là nguồn hứng khởi giúp người trẻ hăng say tiến bước, nỗ lực để đạt mục tiêu và
dự tính của đời mình, sẽ đứng vững giữa những khi sóng vỗ triều dâng... Trái
lại, nếu mất niềm tin vào cuộc sống, người trẻ sẽ mất sinh lực, mất
hứng thú, mất hướng đi. Khi đó, chúng sẽ buông xuôi không cố gắng để chiến đấu
với bản thân để vượt qua, để đứng dậy sau những vấp ngã, để có một ánh sao mà
vươn tới.
Niềm
tin vào Giáo Hội sẽ giúp người trẻ sống đức tin của mình, soi sáng cho
chúng biết phải hướng về đâu để tìm ra của ăn tinh thần trong xã hội vật chất
và tục hóa này. Người trẻ sẽ biết chạy đến cùng ai để tìm sự trợ giúp, dẫn dắt
họ tìm ra ý nghĩa của đời mình.
Niềm
tin vào Chúa là điều tối ư quan trọng. Phải, đâu là điểm tựa chắc chắn
nhất cho suốt đời người. Trên hành trình cuộc sống, có lắm hoa thơm cỏ lạ,
nhưng cũng đầy dẫy cạm bẫy. Ai có thể lấp đầy khát vọng của con tim? Tình người
dù cao cả mấy chăng nữa như tình cha, tình mẹ hay tình vợ chồng, tình yêu nam
nữ... cũng không gì bảo đảm chúng sẽ kéo dài và chắc chắn. Nhu cầu yêu thương
nơi mỗi con người luôn da diết ! Điều này có thể thấy nơi thánh Âu tinh. Một
người, hơn ai hết sau bao năm lao mình tìm kiếm lấp đầy những trống vắng của
cõi lòng vẫn chưa thỏa cơn đói, khát của con tim: “lòng con luôn khắc khoải
bao lâu chưa được an nghỉ trong Chúa”. Nhờ tìm lại được niềm tin vào Chúa
mà thánh nhân có phúc hơn biết bao người đã vô vọng khi đối diện với cái vô
nghĩa trong đời mình. Cuối cùng cái chết là con đường họ tìm đến.
Thật
vậy, Chúa, chỉ có Chúa mới lấp đầy cơn khát của con tim nhân
loại. Đó là niềm xác tín của biết bao người, và của riêng tôi khi
chiều tím cuộc đời đang buông xuống.
Ai có
thể gieo trồng niềm tin vào Chúa trong lòng mỗi người khác hơn là cha, là mẹ,
là gia đình? nơi mà bầu khí và cách giáo dục chính là thửa đất màu mỡ hay khô
cằn? nơi hạt mầm đức tin trở nên vững mạnh hay èo uột.
Niềm
tin vẫn luôn quan trọng trong mọi khía cạnh của đời người. Nhưng với khuôn khổ
của bài này tôi chỉ xin được đề cập đến Niềm tin vào Chúa trong
bối cảnh GIA ĐÌNH thôi.
Thương
con, cha mẹ nào cũng muốn cho, muốn tặng, muốn trao, muốn hiến… cả cuộc đời
mình cho con. Cha mẹ có tiếc gì với con đâu? Thế nhưng, không phải những gì cha
mẹ muốn trao, con cái đều nhận lãnh và làm sinh hoa kết trái trong đời mình,
cũng như không phải những gì cha mẹ cho con đều tốt cho chúng cả đâu !
Trong
muôn vàn quà tặng cho con, đâu là món quà thật sự cần ích và lâu dài?
Tiền
của ư?
Con em
chúng ta có thể tiêu xài hoang phí hay trở nên lười biếng, có khi sẵn có nhiều
tiền người ta đâm ra ăn chơi, hư hỏng phá huỷ cả cuộc đời của mình, ảnh hưởng
cùng gây khổ đau cho những người thân yêu. Lắm lúc vì cuộc sống dễ dãi, mọi thứ
đều có sẵn, con em chúng ta không biết quý trọng công sức của cha mẹ, giá trị
của việc làm, hoặc cảm thông với người lao động, kẻ thiếu thốn… Sẵn tiền, trẻ
có thể trở nên ỷ lại, không cố gắng tự lo cho bản thân và gia đình, tiềm năng
không dùng đến sẽ bị mai một lãng phí. Một mặt nào đó, lắm phen “tiền thì
quá bạc” !
Học
thức ư?
Đây là
món quà khó có ai lấy mất được, nhưng còn tuỳ thuộc vào bản thân trẻ, chúng có
tận dụng vốn liếng ấy hay không? Người xưa thường nói: Để lại cho con ba dãy
nhà ngói, cũng không bằng để lại cho con chút chữ nghĩa. Vốn liếng học thức
giúp con em tự lo cho cuộc sống, thêm hiểu biết về nhiều mặt. Tuy vậy, những
khi phong ba bão táp, những lúc thăng trầm hay gặp nghịch cảnh trong đời, dường
như chúng chẳng giúp gì mấy.
Một nền
giáo dục nhân bản ư?
Điều
này thật sự có ích lâu dài, vì con em có thể dùng chúng bất cứ nơi đâu và với
ai, Dạy con biết ứng xử, biết theo đuổi những gì mang lại giá trị và làm thăng
tiến đời sống tinh thần là một vốn quý. Được giáo dục tốt chính là trang bị cho
con hành trang để chúng có thể đi xuyên qua cuộc đời tương đối an toàn. Nhưng
còn những lúc đau buồn, khổ nhục thì sao? Sợ rằng nền giáo dục nhân bản sâu xa
cũng không thể đáp ứng những khát vọng về đời sống tinh thần hay giúp vượt qua
những giai đoạn khó khăn.
Một
lòng TIN ư?
Phải,
niềm tin vào bản thân và tin vào Chúa là hai món quà mà theo kinh nghiệm nhỏ bé
của tôi, sẽ có giá trị lâu dài và giúp con em chúng ta trong trường đời. Tại
sao hai điều này lại quan trọng như thế? Vì lòng tin chính là sức mạnh tự thân
giúp con em chỗi dậy sau những vấp ngã, là sức mạnh giúp đứng vững và tiếp tục
tiến bước trước những thách đố và cạm bẫy, trở ngại… trong đời.
Trong
khuôn khổ của bài này, xin được phép chỉ đề cập đến Niềm tin vào Chúa thôi.
II.
NIỀM TIN VÀO CHÚA
Trên
đời, chúng ta luôn cần một điểm tựa. Thường tình cho thấy chỉ có những người
yêu thương chúng ta mới là điểm tựa vững chắc nhất, như cha mẹ, vợ chồng, con
cái hay anh chị em, và một số người thân thương…. Những khi cần, chúng ta có
thể tựa nương nơi họ để đứng vững và tiếp tục bước đi… Nhưng phận người, dù
thân cận đến đâu cũng không thể ở bên chúng ta mãi mãi, cũng không thể đồng
hành với chúng ta trong mọi giây phút. Và nhiều lúc còn không hiểu chúng ta.
Nhưng có một NGƯỜI thật sự yêu thương chúng ta hết mình. Một
NGƯỜI mà chúng ta có thể chạy đến nương tựa bất cứ nơi đâu, và bất cứ lúc nào
trên chặng đường lữ hành của chúng ta. Làm sao để con em biết, gặp gỡ và cảm
nghiệm được điều này? Người đó là AI?
Chính
Thiên Chúa. Phải, chỉ Mình Ngài. Làm sao cho con em chúng
ta cảm nghiệm được điều này? Chắc chắn không ai khác hơn là cha mẹ, làm sao đưa
con em đến với:
- Một
Người luôn đồng hành với chúng ta trên mọi nẻo đường
- Một
Người luôn yêu thương, và luôn đem điều tốt lành cho chúng ta, dù đôi khi Ngài
đã phải dùng “thuốc đắng”.
- Một
Người thấu hiểu tận sâu kín của cõi lòng
- Một
Người mà chúng ta có thể trút hết mọi nỗi buồn vui cuộc đời.
- Một
Người mà chúng ta có thể nương tựa một cách an toàn, vững chắc.
- Một
Người mà chúng ta có thể đặt trọn vẹn niềm tin mà không phải lo sợ bị phản bội
vì Người ấy luôn trung tín.
- …
Chỉ có
Chúa mới trọn hảo trong tình yêu thương và giúp đỡ. Vậy xin Phụ huynh luôn thao
thức và tìm mọi phương thế dạy cho con về Chúa. Đây là món
quà vô giá, là điều cần thiết và ưu tiên nhất và cũng là gia sản phụ huynh có
thể để lại cho con: NIỀM TIN vào CHÚA. Làm sao để chuyển tải
niềm tin của chúng ta cho con em? Qua kinh nghiệm, chúng ta đã biết có trăm
phương, ngàn cách. Ở đây chỉ xin gợi lên vài ý cơ bản nói ra ai cũng biết,
nhưng hôm nay chúng ta xem như nhắc nhở nhau vậy.
Trước
hết xin được đưa ra một hình ảnh cụ thể về tình Chúa đậm nồng biết bao!:
Chúng
ta thấy cửa nhà tạm hay bàn thờ của một số thánh đường có hình chén Thánh và
hai con chim Bồ Nông, loài chim khi không tìm đủ thức ăn cho con, chúng lấy
chính máu mình để nuôi con. Hình ảnh này đã gợi cho tôi những suy nghĩ sau đây:
Đây là
biểu tượng tình thương. Tình Chúa đối với mỗi người và tình thương cha mẹ dành
cho con. Thương đến cho đi tất cả, kể cả bản thân mình. Máu là dấu hiệu của sự
sống, hiến máu mình là cho đi chính cuộc sống của mình. Yêu thương là
thế đấy !
Khi
trải qua kinh nghiệm nuôi con, chúng ta mới hiểu một cách thấm thía lời Chúa:
“Không
ai thương yêu cho bằng kẻ hy sinh tính mạng cho người mình thương yêu”
Nhiều
lần tôi đã được nghe các vị làm cha mẹ chia sẻ: « Tôi có tiếc gì với
con tôi đâu, cuộc đời tôi có còn lo gì cho bản thân, tất cả chỉ vì con tôi
thôi.»
Có khi
nào quý ông bà lấy chính kinh nghiệm yêu thương con cái để nghĩ đến tình Chúa
đối với bản thân mình không?
Hạnh
phúc của con em là chính hạnh phúc của giới phụ huynh. Hầu như các bậc làm cha
mẹ thường chăm lo cho cuộc sống của con em còn hơn là của chính mình.
Ai cũng
mong muốn nhìn thấy con em mình lớn lên, vững vàng trong đức tin, bền lòng
trông cậy và thờ phượng mến yêu Chúa, thành đạt, giàu có… và còn nên thánh nữa
chứ?
Phụ
huynh có thể chứng tỏ lòng yêu con đích thật qua những điều cụ thể nào?
Chắc
chắn có trăm ngàn cách yêu, sau đây xin được đưa ra vài gợi ý.
1. Cầu
nguyện, kiên trì cầu nguyện…
“Hãy
truyền đạo đức cho con cái.. Chính đạo đức mới làm cho con cái quý vị sung
sướng chứ không phải bạc vàng”. – Beethoven
Giả như
con cháu chúng ta không nghe lời dạy dỗ, nó hư hỏng, khô khan… chúng ta đã và
sẽ làm gì? Một tấm gương yêu con rất cụ thể mà có lẽ ai trong chúng ta cũng đã
từng nghe nói đến: Trước đứa con hư hỏng và bỏ Chúa, bà đã làm gì để biến đổi
đứa con trai hư đốn của mình trở thành một giám mục, một vị thánh lớn của giáo
hội, một người yêu mến Chúa hết lòng hết sức mình. Điều gì đã làm nên phép lạ
này? xin mời quý phụ huynh suy nghĩ những lời ca sau đây về một người mẹ rất
bình thường, nhưng là một người mẹ thánh: Monica
“Monica,
người mẹ mẫu gương,
mười
mấy năm trường khóc con xa lạc,
chỉ
mong con mau bước trở về,
…về
nguồn chân lý duy nhất đời con,
về cùng
Thiên Chúa hoan lạc đời con”
Người mẹ
này không mong con trở về với mình, mà mong con trở về cùng
Thiên Chúa.. Cái khác biệt của người mẹ thánh là ở chỗ này.
“Monica,
trọn kiếp gian trần ước mơ một điều,
chỉ mong
con nên thánh nên người,
Lời
kinh nước mắt lay chuyển lòng con,
lời
kinh tha thiết biến cải đời con”.
Một
người mẹ suốt đời chăm lo cho con nên thánh nên người
“Monica,
ngời sáng gương lành đức tin can cường…
Tình mẹ
tha thiết thấu tận trời mây”.
Nước
mắt và sự cậy tin kiên vững của Monica đã lay động lòng Trời, và Chúa đã nhậm lời
cầu xin của người mẹ khổ đau nhưng luôn cậy dựa vào ơn Chúa giúp.
“Chúa
đã lắng nghe lời,
lời
nguyện xin trong âm thầm nước mắt.
Chúa
chúc phúc cho người,
Hằng
cậy trông không nao núng sờn lòng”.
2. Dạy
con về Chúa: Gương sống
“Tất cả
trẻ con, dù ở tuổi nào cũng vậy, đều bịt tai trước những lời khuyên răn dạy
bảo, nhưng chúng sẽ chăm chú, mở mắt thật to nếu người lớn làm gương cho chúng”
– Thetablet
Đầu óc
con trẻ như những tờ giấy trắng, như đất sét mềm mại; muốn cho con trở nên như
thế nào, chúng ta cần uốn nắn từ khi trẻ còn nằm trong nôi, từ khi bập bẹ biết
nói, biết đi. Chúng ta cần rót vào tai chúng những lời kinh, lời phúc âm, lời
hát ru mang tính đạo đức, hát các Thánh vịnh, ngâm những bài thơ đạo hay và ý
nghĩa… gieo vào đầu trẻ những ước muốn lành thánh, đưa vào mắt chúng những cử
chỉ đạo đức như làm dấu Thánh Giá trước khi ăn, chắp tay, phủ phục trước Mình
Thánh,… Gợi ý hướng dẫn con hướng đến những ước mơ mà chúng muốn xây đắp cho
bản thân: “Khi lớn lên, CON MUỐN TRỞ NÊN… người như thế nào?”
Chắc
chắn thánh Âu Tinh trong thời gian sống phóng đãng, vẫn còn vẳng bên tai những
lời của mẹ nhắc nhở, Chính những gì bà Monica đã gieo, tạo nên sự giằng co
trong tâm hồn… cho đến khi Thánh nhân dứt khoát trở về với Chúa…
3. Tạo
cho con một môi trường lành mạnh
“Tình
yêu của tuổi thanh xuân cao sáng, bao giờ cũng hướng tới sự cao thượng” – M.
Goethe
● Tuổi
trẻ rất nhạy bén về những giá trị đạo đức, tâm trí chúng còn trong sáng, phụ
huynh cần gieo vào đầu trẻ những tư tưởng hướng thượng, quảng đại.
● Kể
cho con cháu nghe chuyện các thánh, những gương sống tốt trong xóm, trong gia
tộc… trẻ sẽ thích -> sẽ say mê –> và sẽ muốn bắt chước theo.
● Giải
thích cho con về ý nghĩa những việc mình làm hay không làm (Ví dụ: Con có
biết tại sao ba/má giúp người này nhiều hơn người kia không?... Con có biết tại
sao ba làm thinh khi mẹ cằn nhằn không?...tại sao ba phạt hay khen con?… ).
Người
Do Thái trong các dịp lễ lớn, con cháu tụ họp lại nghe ông bà kể chuyện lịch sử
của Dân Chúa, Chúa đã thương và can thiệp vào đời sống của dân như thế nào? Và
thế là những giá trị truyền thống được tiếp nối.
● Một
gia đình chăm chuyên nghe nói về Chúa, sáng tối đọc kinh, lắng nghe và chia sẻ
phúc âm, gia đình nhường nhịn nhau, nghĩ đến nhau, lo cho nhau (ví dụ:
con nhớ dắt bà đi chậm nha, con nhớ để dành phần cho chị đi học về trễ…) Thật
đúng là: “trăm nghe không bằng mắt thấy”. Chính cha
mẹ và người trong nhà làm việc lành cho con em thấy, chắc chắn sẽ có ảnh hưởng
không ngờ.
● Giúp
tìm bạn tốt cho con chơi, để ý xem những sách con đọc, phim con xem… những câu
chuyện con kể… nhắc nhở học giáo lý… viếng Thánh Thể… cầu nguyện và cám ơn Chúa
trong mỗi việc may lành hoặc khó khăn… (dẫn con cháu nhỏ đi nhà thờ, đi thăm
người bệnh…)
4. Truyền
cho trẻ một LÒNG TIN vững chắc
Mỗi lần
làm phép lạ, Chúa đều dựa trên lòng tin của người cầu xin. “Đức tin của
con đã cứu con”. Đức tin có sức mạnh vô lường. «Nếu con có đức
tin bằng hạt cải, con sẽ chuyển được núi... ». Đời sống đức tin
hay những lời tuyên xưng hoặc chứng tỏ niềm tin đều cần được truyền đạt dần dần
cho trẻ, nhất là kể cho trẻ nghe những phép lạ Chúa làm trong Phúc Âm… Giúp trẻ
biết chạy đến kêu cầu, phó thác đời mình, và mọi việc… trong tay Chúa, tin Ngài
dẫn dắt, ban ơn khi cần… Một đức tin được chứng tỏ qua hành động. Chúng ta có
cơ sở để phó thác, cậy trông vì Chúa đã dặn dò chúng ta:
“Ơn
Cha đủ cho con”,
“Đối
với Thiên chúa mọi sự đều có thể..”.
Chúng
ta đã nhận được đức tin, một ơn huệ lớn lao vô cùng, cần trân trọng gìn
giữ và chuyển giao lại cho con cháu. Thú thật trong đời sống, chắc
chắn ở cảnh đời nào, chúng ta cũng đều có những lúc khó khăn như dòng sông có
khúc trong, khúc đục… Chính qua kinh nghiệm sống, bản thân tôi cũng như biết
bao anh chị em khác, chúng ta rất biết ơn tổ tiên, ông bà và cha mẹ… vì chính
nhờ Đức Tin mà các vị chuyển trao, đã giúp chúng ta cậy dựa
vào Chúa để có sức vượt qua những sóng gió và thăng trầm của cuộc đời với tâm
hồn an bình cho đến ngày nay.
Niềm
tin như chiếc la bàn, như người dẫn lối. Điều cần là làm sao chuyển
giao cho trẻ càng sớm càng tốt.
Dạy trẻ
tin Chúa hiện diện, luôn gần gũi chúng ta “Chúa ở khắp mọi nơi”, nhất là trong
bí tích Thánh thể: “Thầy sẽ ở cùng anh em mọi ngày cho đến tận thế”. Mt
28:20…
Chuyện
kể rằng: Một cha xứ, ngày nào cũng thấy một ông cụ già ngồi trong nhà thờ thật
lâu, và ông cũng chẳng làm gì đặc biệt, chỉ ngồi đó thôi. Một hôm, cha sở lại
gần và hỏi ông cụ tại sao ngày nào cũng đến ngồi đó. Ông cụ mỉm cười trả
lời: “Tôi nhìn Chúa, Chúa nhìn tôi, và chúng tôi hạnh phúc..”.
Chúa
Giêsu trong Thánh Thể, Ngài ở đó mỗi ngày. Chờ đợi con cái mình… chúng ta cần
giúp con em tập thói quen khi buồn cũng như khi vui, năng chạy đến với Chúa.
Chúa đang chờ đợi để ban ơn, chia sớt những khổ đau vất vả của mỗi người.
“Hãy
đến với ta, hỡi những ai khó nhọc và gánh nặng, ta sẽ nâng đỡ bổ sức cho…”
Chúng
ta cùng nhìn vào Đức Kitô, Ngài chỉ trở về với Chúa Cha sau khi đã cho chúng ta
đến giọt Máu cuối cùng, như thế Ngài mới yên tâm – phụ huynh cũng cần trao
cho con cháu kho tàng đức tin như thế mới tròn trách nhiệm làm cha mẹ được.
5. Vai
trò và ảnh hưởng của người mẹ:
“Hôn
nhân là một cuốn phim, trong đó người chồng chỉ giữ việc phân cảnh và dọn trang
trí cảnh vật. Chính người vợ mới thực hiện phần âm thanh và đạo diễn” – Tư Phúc
Cả gia
đình đều ảnh hưởng trên mỗi người, nhưng mẹ chính là người gần gũi con, theo
sát và hiểu con nhiều nhất. « Con hư/nên tại mẹ, cháu hư/nên tại bà”
! Một người mẹ bình thường đã mang nhiều trách nhiệm, người mẹ công giáo còn là
người ươm cây đức tin. Các chị em phụ nữ có trách nhiệm trước mặt Chúa
về những đứa con Chúa trao ban. Làm sao để theo gương Thánh Monica, cầu
nguyện cho đến khi Chúa hoán cải con mình.
Nhờ sự
giáo dục và gương sáng đạo đức… biết đâu trong con cháu quý phụ huynh sẽ có một
thánh Âu Tinh, một Têrêsa, một Vinh Sơn và nhiều vị thánh khác nữa… Giáo Hội
không chỉ có các Thánh lớn, nhưng còn có những thánh âm thầm, nhỏ bé trước mặt
Chúa.
Phúc
thay gia đình nào đã có những đứa con đạo đức thánh thiện, có một Đức Tin vững
chắc vào Chúa!
III.
THẾ HỆ SAU, LIỆU NIỀM TIN CÓ CÒN NỮA KHÔNG?
Phần
này xin được mạo muội chia sẻ vài tâm tình riêng tư. Nếu là riêng tư, chắc sẽ
chủ quan và khiếm khuyết, hơn nữa, chuyện lòng bao giờ cũng khó nói; nhưng với
chân tình, xin được chia sẻ cùng những phụ huynh đang lo lắng nghĩ đến
việc để lại những gì cho thế hệ mai sau.
Sau 40
năm làm nghề giáo: giáo dục đức tin, kiến thức cũng như nhân bản. Kinh nghiệm
của tôi cũng lớn dần theo năm tháng, từ lớp vườn trẻ, cấp một, hai cho đến đại
học. Từ giới trẻ, cho đến các bậc có trách nhiệm đạo đời… và nhất là đã nhiều
dịp tôi được hân hạnh tiếp xúc với các vị ở độ tuổi “gió heo may” cũng
như tuổi “thu - đông”. Song song với bục giảng, qua Tư Vấn Tâm Lý, tôi
còn có dịp nghe những câu chuyện lòng, lắm lúc cảm thấy tim mình như bị xé ra
nhiều mảnh. Đúng là tôi đang dài dòng, nhưng điều gì còn đọng lại trong tôi qua
chừng ấy năm tháng tiếp xúc với những “con người”?
Xin
được thưa rằng cảm nhận đầu tiên của tôi là “con người” kỳ
diệu quá, nhưng phức tạp quá, mong manh quá ! Chính vì cái
mong manh này mà vai trò gia đình quá quan trọng và bức thiết.
Đó là cảm nhận thứ hai.
Càng
ngày tôi càng xác tín: Gia đình chiếm vị trí tối ưu trong cuộc đời mỗi
người, là gốc là rễ, từ đó cây đời của mỗi người được hình thành và định
dạng, định giá, định cả tương lai về tinh thần cũng như thể chất. Mỗi lần nhìn
thấy hay biết được những người cha, người mẹ và cách họ sống cũng như dạy con,
tôi có cám dỗ mường tượng về tương lai những đứa con của họ sau này. Chắc chắn
còn nhiều yếu tố khác như môi trường, tâm tính và tự do của mỗi người. Tuy thế,
phần đóng góp của gia đình trong đời mỗi người vẫn là cơ bản.
Điều
cảm nhận thứ ba là sự biết ơn. “Tạ ơn Chúa đã cho con được sinh
ra trong một gia đình có đức tin. Cám ơn cha mẹ đã chuyển tải đức tin lại và
nuôi dưỡng nó lớn lên trong tâm hồn con”. Qua những thăng trầm của một
đời nay đã chuyển sang thu, ngẫm nghĩ lại xem đâu là điều quý giá nhất trong
đời? Niềm xác tín của tôi không gì khác hơn là được sinh ra và
nuôi dưỡng trong một bầu khí gia đình mà mọi sự luôn hướng về Chúa.
Ngay
khi chưa chào đời, từ trong lòng mẹ hầu hết con trẻ
trong gia đình công giáo đã cùng mẹ đến nhà Chúa dự lễ,
đọc kinh, đã cầu nguyện, nhớ đến cùng kêu cầu Chúa nhiều phen trong ngày. Mẹ
làm gì con đều được thông phần ngay từ khi chưa chào đời. Cũng thế. Khi được
sinh ra hai hôm thì cha mẹ tôi vội vã cho tôi nhập hàng con Chúa. Khi có trí
khôn, tôi còn nhớ cha tôi bảo rằng “Làm con Chúa sớm ngày nào hay
ngày ấy”. Cái niềm tin đơn sơ đó phải chăng đã chuyển tải phần nào cho con.
Cũng trong dịp rửa tội ấy, cha tôi bảo “cha dâng con cho Đức Mẹ rồi”.
Ngày
qua ngày, đã cùng gia đình đọc kinh thờ phượng Chúa. Và đồng thời mỗi việc, mỗi
biến cố lớn nhỏ trong nhà đều luôn hướng về Chúa. “Xin vâng ý Chúa”,
“Xin Chúa cho xảy ra sao cho đẹp lòng Chúa”, “Xin Chúa phù hộ…”.
Dường như nhiều mẫu đối thoại trong nhà tôi đều có Chúa trong nội dung. Khi còn
quá bé tôi không ý thức được, nhưng khi thấy cha mẹ tôi dạy các cháu, tôi chắc
mình cũng đã lớn lên như thế. Dù trẻ còn bồng trên tay, nhưng mỗi lần đi ngang
qua tượng Chúa, tượng Mẹ, đều được nhắc nhở: “Lạy Chúa, lạy Mẹ đi con”.
Khi con trẻ bập bẹ biết nói, hai tiếng đầu tiên được học chính là “Giêsu,
Maria” chứ không phải tiếng ba hay má.
Được hỏi bé là con ai, trẻ trong nhà tôi được dạy là “con Chúa”
hoặc khi hỏi bé là cháu của ai? câu trả lời luôn là “cháu bà Maria”,
chứ không phải con ông nọ cháu bà kia. Lời ru của mẹ mỗi ngày à ơi bên tôi
trong suốt tuổi thơ đó là truyện thánh A-Lê-Xù (Alexis) bằng thơ mà nay vẫn còn
đọng lại trong ký ức tôi.
Càng
nhớ tới, lòng tôi càng dâng lên niềm vui nhẹ nhàng, vì nhờ là người công giáo
mà bao nhiêu trẻ em và tôi có thể hưởng được một tuổi thơ lành mạnh. Bên cạnh
đó tôi vẫn luôn ý thức rằng: Gia đình mình cũng như các gia đình khác đều có
nhiều giới hạn và khiếm khuyết riêng.
Suy đi
rồi nghĩ lại, tôi còn có những nỗi lo: Sợ rằng bây giờ cũng như mai ngày, tương
lai con cháu mình có được những người cha, người mẹ, mộc mạc, chất phát nhưng
trong lành và đức tin vững mạnh như thế không? Khi ý thức rằng mình là thế hệ
trung gian giữa các thế hệ. Nhìn lên, thấy lòng đạo đức của cha, ông sao quá
sâu đậm. Từ thế hệ ông bà nội, họ là những người dám sống và chết cho đức tin.
Bà nội tôi đơn độc sống sót sau thời bắt đạo, vì còn quá bé, bảy tuổi ẩn trong
đám lúa khi cả nhà bị càn quét bắt đi. Ông nội trên đôi má vẫn còn dấu vết bốn
chữ: “Thừa Thiên tà đạo” được khắc sâu. Đến thời cha mẹ tôi, rồi thời
chúng tôi, đời sống đạo đã phai dần, nhìn xuống thấy cháu chắt, đức tin đã lơi
là lỏng lẻo. Một số khá đông phải rời quê nhà tản mác lo sinh sống, môi trường
sống đạo không còn là cái khung che chở như xưa, thêm vào đó, một số lập gia
đình với những người ngoài công giáo.Dù theo đạo và sống tốt đẹp mấy đi nữa,
con cháu cũng không được hưởng gia tài đức tin như chúng tôi hồi thơ bé.
Làm sao
người ta có thể cho điều mình không có? Vì thế, niềm đau của tôi là thấy các
thế hệ sau trong gia đình, đời sống đạo dần dần mai một đi, và đức tin cũng trở
nên èo uột vì hạt giống đức tin không được nuôi dưỡng, vun tưới đầy đủ ngay từ
khi còn là những mầm non. Trông qua những gia đình khác, tôi cảm thấy cũng
không khác chi mấy.
Nỗi bận
tâm của những người lớn trong gia đình: Với thời gian dần qua, các thế hệ tiếp nối,
con, cháu, chắt của những anh chị tôi bây giờ liệu còn có đức tin và sống đạo
nữa không? Nếu còn, đó là loại đức tin và lối sống đạo nào đây???. Thiết nghĩ
đây là vấn đề chung của mỗi gia đình công giáo.
Chúng
ta, những người có trách nhiệm, làm gì để “chuyển lửa - niềm tin”
cho con em các thế hệ đang đến, và sẽ đến trong tương lai? Dù biết nhiều gia
đình, nhiều lớp trẻ còn có đức tin và lòng gắn bó với Chúa rất sâu xa. Tôi vẫn
thao thức: làm sao để củng cố đời sống đạo trong gia đình công giáo? Giáo lý
cần được chuyển tải như thế nào? khi mà môi trường sống hiện nay là thửa đất
tốt cho vật chất, cho của cải, kiến thức, cho giao tiếp nảy mầm, nhưng là rào
cản cho hạt giống đức tin phát triển. Đó là nói đến những gia đình đã được gieo
hạt giống tốt, còn những thửa đất không được đón nhận hạt giống, hay những hạt
mầm đã bị phân hoá, biến dạng thì làm sao cây đức tin mọc lên và sinh hoa kết
trái?
Để kết
thúc, xin được mạn phép kể câu chuyện một người Nga, ông đã trở thành linh mục
và quay về với đạo nhờ đức tin của bà nội. Đây là một chứng từ
trước không biết bao nhiêu người trẻ trong ngày giới trẻ thế giới gặp Đức
Bênêđictô XVI tại Đức năm 2005. Câu chuyện được tóm như sau:
“Tôi
được lớn lên cùng bà nội, được bà dạy cầu nguyện, đọc kinh và dạy cho biết Chúa.
Khi đến trường, là một môi trường hoàn toàn khác, chống đạo và nhạo báng đức
tin của tôi. Tôi vào đoàn, vào đội và lớn lên vào quân ngũ. Trong những lúc đêm
khuya canh gác, trước sự giết chóc, bạo lực… tôi suy nghĩ lại ý nghĩa cuộc đời,
và thấy khủng hoảng. Một hôm về nghỉ phép, bà nội hiểu tâm trạng của tôi, bà
giúp tôi lấy lại bằng an bằng cách dạy tôi cầu nguyện, tôi phải chép và học lại
kinh Lạy Cha, Kính Mừng và mỗi ngày cầu nguyện với bà. Khi về lại quân trường,
tôi cố gắng cầu nguyện và đọc kinh, dần dần lấy lại được bình an và niềm tin.
Xong bổn phận quân ngũ, tôi trở về đời thường, học hỏi thêm và sau cùng vào
chủng viện…”.
Hạt
giống đức tin của bà nội gieo đã xém chết ngạt, nhưng rồi lại được phục hồi.
Giả như hạt giống ấy không được gieo trồng từ nhỏ, làm sao có thể nảy
mầm trong tương lai?
Theo
tâm lý, giai đoạn tuổi thơ quan trọng nhất trong đời, nhất là từ khi mới sinh
cho đến năm tuổi. Nhân cách được hình thành cũng ở trong giai đoạn này. Những
gì đã gieo trong tuổi thơ sẽ in dấu rất đậm nét trong đời. Các phụ huynh cùng
ông bà, chúng ta muốn con cháu chúng ta lớn lên sẽ là người như thế nào? Xin
hãy tạo môi trường, và gieo hạt ngay. Vội lên, đừng trì hoãn nữa. Thời gian qua
nhanh, và sẽ không chờ đợi chúng ta đâu!
WHĐ (8.1.2020) Trích Tập san Hiệp Thông /
HĐGM VN, Số 68 (Tháng 11 & 12 năm 2011)