Cách đây hơn 8 thế kỷ, vào năm 1163, vua nước
Pháp thời bấy giờ là Louis VII và Đức Giáo hoàng Alessandro III đặt viên đá đầu
tiên để khởi công xây cất Nhà thờ Đức Bà Paris. Giai đoạn đầu là xây dựng chính
điện thánh đường do Giám mục Maurice de Sully điều hành. Mãi đến 2 thế kỷ sau,
công trình xây cất mới chính thức hoàn tất. Năm 2013, nước Pháp tổ chức lễ hội
ăn mừng sinh nhật lần thứ 850 của Nhà thờ Đức Bà Paris.
Chương trình lễ hội sẽ kéo dài một năm, từ trung tuần tháng
12-2012 cho đến ngày cuối năm 2013. Kể từ đầu năm nay, quảng trường và mặt tiền
Nhà thờ Đức Bà Paris đã được tân trang lộng lẫy, huy hoàng. Sự kiện một công
trình kiến trúc đồ sộ như vậy vẫn còn đứng vững có thể được xem như nhờ có phép
lạ. Nhà thờ Đức Bà vẫn tồn tại sau bao thăng trầm lịch sử, trải qua giai đoạn
đập phá thời Cách mạng Pháp hay xung đột giao tranh thời Đệ nhị Thế Chiến.
Từ ngày đặt viên đá xây dựng đầu tiên cho tới tận ngày hôm
nay, hình tượng của Nhà thờ Đức Bà
Hơn ba thế kỷ sau, hoàng đế Napoléon Đệ Nhất đã chọn nơi
này làm lễ đăng quang vào năm 1804, với sự hiện diện của Đức Giáo hoàng Piô
VII. Vào cuối tháng 8-1944, chuông nhà thờ đã ngân vang khi Tướng De Gaulle
bước vào chính điện để tưởng niệm các binh sĩ trận vong nhân ngày giải phóng
thủ đô Paris khỏi ách chiếm đóng của quân đội Đức Quốc Xã.
Vào ngày 12-12 vừa qua, Đức Hồng y Tổng Giám mục
Paris André Vingt-Trois đã khai mạc chương trình sinh hoạt với sự hiện diện của
Bộ trưởng Bộ Nội vụ Pháp Manuel Valls và Thị trưởng Paris Bertrand Delanoë.
Quảng trường mặt tiền của Nhà thờ đã được thiết kế thành Lộ trình của Đức Bà,
và toàn bộ các sinh hoạt đều đặt dưới sự phối hợp của tổ chức mang tên “Notre
Dame de Paris 2013”. Ông Jean François Lemercier, Tổng Thư ký Ban Tổ chức
chương trình kỷ niệm sinh nhật lần thứ 850 của Nhà thờ Đức Bà Paris cho biết
vài nét chính:
Trong khuôn khổ chương trình sinh hoạt nhằm kỷ
niệm 850 năm ngày xây dựng Nhà thờ Đức Bà Paris, mục tiêu đầu tiên của chúng
tôi là đón tiếp 20 triệu khách, bao gồm các đoàn thăm viếng và khách hành
hương. Ngoài công việc hướng dẫn du khách, văn phòng thông tin của chúng tôi
còn có nhiệm vụ phối hợp điều hành các sinh hoạt. Chẳng hạn như chúng tôi lập
ra nhiều lộ trình viếng thăm: mục đích là tạo điều kiện cho khách tham quan và
khách hành hương khám phá Nhà thờ Đức Bà Paris dưới nhiều góc độ khác nhau:
nghệ thuật kiến trúc, lịch sử công trình, các buổi lễ thánh nhạc, các sinh hoạt
tín ngưỡng, tâm linh.
Rất nhiều ấn phẩm được xuất bản nhân dịp này để
phản ánh công việc bảo tồn Nhà thờ Đức Bà Paris qua bao giai đoạn lịch sử.
Chương trình kỷ niệm 850 năm Nhà thờ Đức Bà Paris kéo dài trong vòng một năm,
trong đó có nhiều sự kiện quan trọng, trùng hợp với những ngày lễ lớn của người
Công giáo như Lễ Phục Sinh, Lễ Thăng Thiên, Lễ Chư Thánh... Ngoài ra, Tổng Giáo
phận
Vào ngày 9-2-2013 sẽ có lễ rước chuông. Sau khi
trùng tu mặt tiền Nhà thờ Đức Bà Paris, chúng tôi sẽ rước 9 quả chuông đồng từ
vùng Normandie về Paris, rồi gắn lên tháp chuông nhà thờ. Còn ngày 6-5-2013 là
ngày hội thế giới của đàn ống (orgue), nhân dịp này chúng tôi phối hợp với rất
nhiều thánh đường trên toàn cầu, để cùng tổ chức 850 buổi lễ thánh nhạc trên 5
châu lục. Một cách tượng trưng, chúng tôi muốn thắp sáng 850 ngọn nến để mừng
sinh nhật 850 tuổi của Nhà thờ Đức Bà Paris.
Không phải ngẫu nhiên mà Nhà thờ Đức Bà Paris đã chọn trung
tuần tháng 2-2013 làm lễ rước chuông. Các quả chuông đồng được trùng tu tại Thị
trấn Villedieu les Poêles, ở vùng Normandie, nơi có truyền thống lâu đời rèn
đúc chuông nhà thờ. Sau khi làm phép, các quả chuông đồng sẽ được đưa về tháp
chuông Nhà thờ Đức Bà. Giáo sư Jean Pierre Cartier, chuyên nghiên cứu về nghệ
thuật và lịch sử
Vào ngày 10-2-1638, tức cách đây gần 4 thế kỷ,
vua Louis XIII đã ký một chỉ dụ, qua đó nhà vua thề nguyện lòng mộ đạo cũng như
sự trung thành đối với Giáo hội. Cũng cần biết rằng vào thời đó, nước Pháp chưa
có thể chế tam quyền phân lập, và vương triều thời bấy giờ khẳng định Công giáo
như một quốc giáo. Nhưng điều quan trọng hơn nữa, là qua văn thư này, vua Louis
XIII đã cho tiến hành một kế hoạch trùng tu quan trọng, không những nhằm mục
đích bảo tồn mà còn góp phần xây dựng thêm để khuếch trương tầm vóc của Nhà thờ
Đức Bà Paris.
Tính chất nguy nga, đồ sộ của Vương cung Thánh đường không
phải được xây cất một sớm một chiều, mà là nhờ vào sự kết hợp của nhiều kiến
trúc sư (Jean de Chelles, Pierre de Montreuil, Pierre de Chelles, Jean Ravy,
Jean le Bouteiller, Viollet le Duc...) qua nhiều thời kỳ khác nhau, nâng công
trình xây dựng này lên hàng đầu nghệ thuật kiến trúc gothic. Điều mà khách tham
quan cũng như khách hành hương nhìn thấy tận mắt là kết quả chung cuộc của một
công trình xây dựng, nhưng đa số chúng ta ít nhận thức được tất cả những giọt
mồ hôi và nước mắt đã đổ xuống để giúp cho Nhà thờ Đức Bà Paris đứng vững để
rồi tỏa sáng cho tới tận ngày nay.
Chỉ dụ của vua Louis XIII đánh dấu một cột mốc lịch sử quan
trọng, vì các triều vua sau đó tiếp tục tài trợ việc bảo tồn công trình này.
Ngay bên trong Nhà thờ Đức Bà Paris, có rất nhiều tác phẩm nghệ thuật lớn,
trong số này có một bức tượng điêu khắc nổi tiếng đặt ở bàn thờ chính điện. Bức
tượng cho thấy vua Louis XIII quỳ gối bên phải Đức Mẹ Maria, nhà vua ở trong tư
thế dâng hiến vương miện cho Thánh Nữ Bác Ái (La Pieta) để thề nguyện lòng
trung thành với Đức Mẹ.
Một trong những sinh hoạt nổi bật của chương trình kỷ niệm
850 năm ngày xây dựng Nhà thờ Đức Bà Paris, chính là các buổi lễ thánh nhạc.
Hằng năm, Nhà thờ Đức Bà Paris tổ chức khoảng 100 buổi trình diễn thánh ca kết
hợp dàn đàn ống với các ca đoàn nhà thờ cũng như với các học sinh nhạc viện Nhà
thờ Đức Bà Paris. Ông Simon Cnockaert, giám đốc khoa Thánh nhạc cho biết:
Ngay từ thời khởi công xây dựng Nhà thờ Đức Bà
Paris, đã nảy sinh một phong trào sáng tác thánh nhạc. Phong trào này đánh dấu
ngày khai sinh thể loại thánh ca đa âm phức điệu không những ở Pháp mà còn trên
toàn châu Âu. Trước đó, vào thời Trung Cổ, thánh ca nhà thờ thường theo truyền
thống đơn âm như Thánh ca Gregory, ban đầu chỉ phổ biến trong các tu viện.
Phong trào này phát triển rất mạnh, hình thành nguyên một trường phái riêng
biệt hẳn hoi trong âm nhạc hàn lâm, cổ điển và nhiều tác giả lớn trải qua nhiều
thế kỷ sau đó tại châu Âu từ Johannes Brahms, Anton Bruchner đến Félix
Mendelson, từ Wolfgang Amadeus Mozart đến Johann Sebastian Bach đều đã góp công
sáng tác làm giàu thêm bộ vựng tập.
Khoa Thánh nhạc của Nhà thờ Đức Bà Paris chẳng
những duy trì truyền thống này mà còn tìm cách khuyến khích các soạn giả thời
nay tiếp tục con đường sáng tác thánh nhạc như trường hợp của Nhạc sĩ Yves
Castagnet. Ngoài ca đoàn của Nhà thờ Đức Bà Paris, chúng tôi còn mời nhiều ca
đoàn đến từ các quốc gia khác sang
Về phần mình, đô trưởng Paris, ông Bertrand Delanoë, sau
khi tham gia buổi lễ khai mạc chương trình Notre Dame de Paris 2013, cho biết
cảm nhận của ông cũng như ý nghĩa của chương trình sinh hoạt trong vòng 12
tháng liên tục nhằm kỷ niệm 850 năm ngày xây dựng Nhà thờ Đức Bà đối với Toà Đô
chính Paris:
Tại thành phố Paris, ít có một địa điểm nào mà
lại thấm nhuần cái hồn của thủ đô nước Pháp cho bằng Nhà thờ Đức Bà. Khoản thời
gian dài 850 năm đã tạo cho công trình này một bề dày lịch sử đáng kể, nhưng
bên cạnh đó còn có cái quan hệ tình cảm gắn bó mật thiết của người dân thủ đô
đối với Nhà thờ Đức Bà Paris. Một sự kiện quan trọng khác là Nhà thờ Đức Bà Paris
là một trong những công trình kiến trúc lịch sử thu hút nhiều lượt du khách
nhất.
Tính trung bình, hằng năm, Nhà thờ Đức Bà Paris
lôi cuốn 14 triệu lượt du khách, và đặc biệt năm nay, nhân dịp sinh nhật 850
tuổi, công trình này sẽ thu hút khoảng 20 triệu lượt khách thăm viếng. Đối với
tôi, điều này rất có ý nghĩa: cho dù khách thăm viếng đến từ các vùng miền khác
của nước Pháp hay là du khách nước ngoài, cho dù đối tượng này là người không
theo đạo Chúa hay là khách hành hương mộ đạo, thì tất cả đều muốn chiêm ngưỡng
tận mắt Nhà thờ Đức Bà Paris. Vẻ đẹp lạ thường cũng như tầm vóc đồ sộ của công
trình đã biến Nhà thờ Đức Bà Paris thành một kiệt tác, một kỳ quan, điều đó
vượt lên trên sự khác biệt quan điểm.
Nhà thờ mở rộng cánh cửa để tiếp đón mọi người, bất kể quốc
tịch, màu da, địa vị xã hội, hay khác biệt tín ngưỡng. Rất có thể là Nhà văn
Victor Hugo trong tác phẩm văn học của ông (Thằng gù Nhà thờ Đức Bà Paris) đã
góp phần không nhỏ trong việc xây dựng trong tâm trí của du khách một hình ảnh
rất đẹp: Nhà thờ Đức Bà Paris do vua chúa xây cất nhưng không phải thuộc quyền
sở hữu đế vương mà lại dành cho tất cả mọi người. Thông điệp ấy vẫn còn giá trị
biểu tượng cho tới tận ngày nay.
Nguồn: RFI
(emty.org cập nhật: 02/02/2013 - 01:48:38)