TOÀN
VĂN NHỮNG ĐỊNH HƯỚNG MỤC VỤ CHO NGÀY QUỐC TẾ GIỚI TRẺ Ở CẤP ĐỊA PHƯƠNG
(xuanbichvietnam.net)
Tháng Năm 20th, 2021.
Bộ Giáo
dân, Gia đình và Sự sống đã biên soạn Những định hướng mục vụ này nhằm giúp cho
các Giáo hội địa phương chuẩn bị tốt hơn cho Ngày Giới Trẻ cấp quốc gia hay
giáo phận, qua đó kêu gọi các vị hữu trách Giáo hội địa phương quan tâm hơn đến
giới trẻ và dành cho giới trẻ, như những nhân vật chính, một chỗ đứng quan
trọng trong việc xây dựng Giáo hội. Bộ cũng mời gọi các bạn trẻ tham gia
vào việc chuẩn bị Ngày Quốc tế Giới trẻ, được cử hành ở cấp địa phương này.
Qua
Những định hướng mục vụ này, Bộ nhắc nhớ : « Đầu tư cho giới trẻ, đó là đầu tư cho tương lai của Giáo
hội ; đó là cổ võ các ơn gọi, đó là khởi xướng cách hữu hiệu việc chuẩn bị
xa cho các gia đình mai ngày. Vì thế, đó là một nhiệm vụ sống còn đối với mỗi
Giáo hội địa phương, chứ không chỉ là một hoạt động thêm vào bên cạnh các hoạt
động khác ».
« Những định hướng mục vụ này nhằm khuyến khích các Giáo hội
địa phương ngày càng làm tăng giá trị của việc cử hành Ngày JMJ cấp giáo phận
và xem nó như là một cơ hội thích hợp để lên chương trình và thực hiện cách
sáng tạo những sáng kiến mà chứng thực rằng Giáo hội xem sứ mạng của mình với
giới trẻ « như là một ưu tiên mục vụ của thời đại mà mình phải đầu tư thời
gian, năng lượng và nguồn lực » ».
« Những định hướng mục vụ nơi những trang này muốn là một
kim chỉ nam trình bày những động cơ lý tưởng và các ứng dụng khả thi thực tế để
JMJ cấp giáo phận trở nên một cơ hội làm nổi bật tiềm năng về điều thiện,
lòng quảng đại, lòng khao khát các giá trị đích thực và những lý tưởng cao cả
mà mỗi bạn trẻ mang nơi mình ».
----------------------------------
Dưới
đây là bản văn « Những định hướng mục vụ » được công bố ngày
18/5/2021.
BỘ Giáo dân, Gia đình và SỰ sỐng
Những định hướng mục vụ cho việc cử hành Ngày Quốc tế Giới
trẻ (JMJ) tại các Giáo hội địa phương
1. Ngày Quốc tế Giới Trẻ
Việc
thiết lập Ngày Quốc tế Giới trẻ chắc chắn đã là một trực giác ngôn sứ to lớn
của Thánh Gioan-Phaolô II. Ngài đã giải thích những lý do của quyết định của
ngài như sau : « Tất cả các bạn
trẻ phải cảm thấy được Giáo hội đồng hành : do đó, ước gì toàn thể Giáo
hội, hiệp nhất với Đấng kế vị thánh Phêrô, phải luôn cảm thấy dấn thân
hơn, trên bình diện thế giới, cho các bạn trẻ, cho những mối lo âu và quan tâm
của họ, cho sự cởi mở và hy vọng của họ, để đáp ứng những mong đợi của họ, bằng
cách loan truyền cho họ biết Chúa Kitô là niềm xác tín, Chúa Kitô là Chân Lý,
Chúa Kitô là Tình Yêu… » (1).
Đức
Giáo hoàng Bênêđíctô XVI tiếp nối vị tiền nhiệm của mình, và nhiều lần, đã nhấn
mạnh rằng những sự kiện này biểu lộ một ân huệ quan phòng đối với Giáo hội
dường nào và xác định chúng như là « một phương dược chống lại sự mệt mỏi
của lòng tin », « một cách thức mới mẻ và tươi trẻ lại của người Kitô
hữu », « một cuộc tân Phúc Âm hóa sống động » (2).
Đối với
Đức Giáo hoàng Phanxicô cũng thế, Ngày Quốc tế Giới trẻ là một nguồn nhiệt
huyết truyền giáo có sức mạnh phi thường cho toàn thể Giáo hội và, cách riêng,
cho các thế hệ trẻ. Chỉ một vài tháng sau khi được bầu chọn, ngài đã khai mạc
triều đại giáo hoàng của mình bằng JMJ ở Rio de Janeiro vào tháng Bảy năm 2013,
mà lúc kết thúc ngài đã tuyên bố rằng JMJ này đã là « một giai đoạn mới trên hành trình của giới trẻ xuyên qua
các châu lục với Thánh giá của Chúa Kitô. Lúc đó, ngài giải thích rằng, không
bao giờ được quên rằng Ngày Quốc tế Giới trẻ không phải là « những màn bắn
pháo hoa », những giây phút nhiệt huyết tự nó là mục đích, nhưng là
những giai đoạn của một hành trình lâu dài, được khởi đầu vào năm 1985, theo
sáng kiến của Đức Giáo hoàng Gioan-Phaolô II » (3). Rồi ngài đã
có một điều chỉnh quan trọng : « Chúng
ta đừng bao giờ quên : giới trẻ không theo Đức Giáo hoàng, họ theo Chúa
Giêsu-Kitô, mang Thánh giá của Ngài. Và Đức Giáo hoàng hướng dẫn họ, đồng hành
với họ trên con đường đức tin và hy vọng này » (4).
Những
cử hành quốc tế sự kiện này nói chung được diễn ra ba năm một lần, mỗi lần tại
một nước khác nhau, và trước sự hiện diện của Đức Thánh Cha. Trái lại, việc cử
hành thông thường JMJ diễn ra mỗi năm tại các Giáo hội địa phương, những Giáo
hội này có trách nhiệm tổ chức sự kiện.
2. Ngày JMJ tại các Giáo hội địa phương
Ngày
Quốc tế Giới trẻ được cử hành tại mỗi Giáo hội địa phương mang một tầm quan
trọng và một giá trị to lớn không chỉ cho giới trẻ đang sống trong vùng địa
phương này, nhưng cho toàn thể Giáo hội địa phương.
Vì
những lý do khách quan khác nhau về học tập, làm việc hay khó khăn tài chính,
nhiều bạn trẻ không có khả năng tham dự những buổi cử hành quốc tế JMJ.
Đó là lý do tại sao, điều quan trọng là mỗi Giáo hội địa phương cũng mang lại
cho họ khả năng đích thân sống, dù chỉ là ở cấp địa phương, một « ngày lễ
của đức tin », một thì mạnh của chứng tá, hiệp thông và cầu nguyện giống
với những cuộc cử hành quốc tế vốn đánh dấu cách sâu xa cuộc sống của biết bao
bạn trẻ trên khắp thế giới.
Tương
tự như thế, Ngày Quốc tế Giới trẻ được cử hành ở cấp địa phương mang một ý
nghĩa hết sức quan trọng đối với chính Giáo hội địa phương. Nó mang lại cho
Giáo hội địa phương cơ hội nhạy cảm và hình thành cộng đoàn Giáo hội trong toàn
thể – giáo dân, linh mục, tu sĩ, gia đình, người lớn và người cao tuổi – để
Giáo hội địa phương luôn ý thức hơn về sứ mạng chứng tá đức tin của mình đối
với các thế hệ trẻ. Đại Hội đồng của Thượng hội đồng Giám mục về chủ đề
« Giới trẻ, đức tin và sự phân định ơn gọi » (2018) đã nhắc nhớ rằng
toàn thể Giáo hội, hoàn vũ và địa phương, và mỗi thành viên của mình, phải cảm
thấy có trách nhiệm về giới trẻ và sẵn sàng để cho vấn đề của họ, khao khát của
họ và khó khăn của họ chất vấn bản thân mình. Việc cử hành Ngày Giới trẻ ở cấp
địa phương do đó là hết sức hữu ích để duy trì sống động trong ý thức của Giáo
hội sự cấp bách đồng hành với giới trẻ, đón tiếp họ và kiên nhẫn lắng nghe họ,
loan báo cho họ Lời Chúa một cách yêu thương và đầy nghị lực (5).
Và liên
quan đến việc cử hành JMJ ở cấp địa phương, Bộ của chúng tôi, trong thẩm quyền
của mình (6), đã soạn thảo những định hướng mục vụ cho các Hội đồng Giám
mục, các Thượng hội đồng của các Giáo hội giáo trưởng và các Tổng Giáo phận ,
các Giáo phận, các hội đoàn và các phong trào của Giáo hội và, sau cùng và nhất
là, cho các bạn trẻ trên khắp thế giới, để Ngày « JMJ giáo phận » được
sống cách tròn đầy như một thời điểm cử hành « cho giới trẻ » và
« với giới trẻ ».
Những
định hướng mục vụ này nhằm khuyến khích các Giáo hội địa phương ngày càng làm
tăng giá trị của việc cử hành Ngày JMJ cấp giáo phận và xem nó như là một cơ
hội thích hợp để lên chương trình và thực hiện cách sáng tạo những sáng kiến mà
chứng thực rằng Giáo hội xem sứ mạng của mình với giới trẻ « như là một ưu
tiên mục vụ của thời đại mà mình phải đầu tư thời gian, năng lượng và nguồn
lực » (7). Cần phải làm sao để các thế hệ trẻ cảm thấy mình nằm ở trung
tâm của sự chú ý và quan tâm mục vụ của Giáo hội. Quả thế, giới trẻ mong muốn
được tham gia và được đánh giá cao, cảm thấy mình là đồng nhân vật chính của
cuộc sống và sứ mạng của Giáo hội (8).
Những
chỉ dẫn sau đây đã được biên soạn chủ yếu cho mỗi giáo phận, nơi thể hiện ưu
tiên của Giáo hội địa phương. Nhưng rõ ràng chúng cũng phải được thích nghi với
các hoàn cảnh khác nhau mà Giáo hội đang sống nơi các miền khác nhau trên thế
giới, chẳng hạn trong trường hợp các giáo phận nhỏ và ít nguồn lực nhân sự và
vật chất. Trong những trường hợp cụ thể này, hay khi cơ hội mục vụ bó buộc, thì
các khu vực lân cận hay chồng chéo có thể hợp lực để cùng nhau cử hành Ngày
Giới Trẻ giữa nhiều khu vực, hay ở bình diện giáo tỉnh, hay ở cấp quốc gia.
3. Cử hành Ngày JMJ ở cấp địa phương vào ngày lễ kính
trọng thể Chúa Kitô Vua
Sau
thánh lễ kính trọng thể Chúa Kitô Vua, vào ngày 22/11/2020, Đức Giáo hoàng
Phanxicô đã muốn đẩy mạnh việc cử hành Ngày JMJ nơi các Giáo hội địa phương và
loan báo rằng kể từ năm 2021, cử hành này, theo truyền thống diễn ra vào Chúa
Nhật Lễ lá, từ nay sẽ diễn ra vào Chúa Nhật Chúa Kitô Vua (9).
Về
phương diện này, chúng ta hãy nhớ lại rằng thánh Gioan-Phaolô II, vào ngày lễ
trọng thể Chúa Kitô Vua năm 1984, đã triệu tập các bạn trẻ đến với cuộc gặp gỡ
nhân dịp Năm Quốc Tế Giới Trẻ (1985), biến cố mà – cùng với việc triệu tập Năm
Thánh Giới Trẻ của Năm Thánh Ơn Cứu Độ (1984) – đã đánh dấu bước khởi đầu của
một hành trình JMJ lâu dài. Ngài đã tuyên bố : « Vào ngày lễ này […], Giáo hội loan báo Vương quốc của Chúa
Kitô, đã hiện diện rồi, nhưng còn đang tăng trưởng cách mầu nhiệm hướng đến sự
biểu lộ tròn đầy của mình. Các con, những người trẻ, là những người gánh vác
bất khả thay thế sự năng động của Nước Thiên Chúa, niềm hy vọng của Giáo hội và
thế giới ». Sự hình thành JMJ là thế đó : ngày lễ Chúa Kitô
Vua, các bạn trẻ trên khắp thế giới được mời gọi « đến Rôma gặp gỡ Đức
Giáo hoàng vào đầu Tuần Thánh, thứ Bảy và Chúa Nhật Lễ Lá » (10).
Quả
thế, không khó để nhận thấy mối liên hệ giữa Chúa Nhật Lễ Lá và Lễ Kính Trọng
Thể Chúa Kitô Vua. Vào Chúa Nhật Lễ Lá, Giáo hội tưởng nhớ Chúa Giêsu vào thành
Giêrusalem, như môt « vị vua hiền
lành, cưỡi trên một con lừa » (Mt 21, 5) và được đám
đông tung hô như Đấng Thiên Sai : « Hoan hô Con vua Đavít ! Chúc tụng Đấng nhân danh Chúa
mà đến ! » (Mt 21, 9). Cách minh nhiên, thánh sử Luca thêm
danh xưng « Vua » vào lời tung hô của đám đông nói với
« Đấng ngự đến », như thế nhấn mạnh rằng Đấng Thiên Sai cũng là Vua,
và việc Ngài vào thành Giêrusalem cách nào đó biểu thị một sự thiết lập vương
quyền : « Chúc tụng Đức Vua, Đấng ngự đến nhân
danh Chúa » (Lc 19, 38).
Đối với
Luca, chiều kích vương quyền của Chúa Kitô quan trọng đến nỗi nó xuyên suốt
cuộc sống trần thế của Chúa Giêsu Kitô, từ đầu đến cuối, đi theo Ngài trong
suốt sứ vụ của Ngài. Lúc Truyền tin, Thiên Thần tiên báo cho Đức Maria rằng đứa
trẻ mà Mẹ đã cưu mang sẽ lãnh nhận từ Thiên Chúa « ngai vàng của vua Đavít tổ phụ Người, Người sẽ cai trị nhà
Giacób đến muôn đời, và triều đại Người sẽ vô cùng vô tận »
(Lc 1, 32-33). Và vào lúc bi kịch của cuộc đóng đinh, khi các thánh sử khác
giới hạn vào việc đề cập những sỉ nhục của hai kẻ bị đóng đinh cùng với Chúa
Giêsu, thì Luca trình bày hình ảnh cảm động của « người trộm lành »,
lúc ở trên đoạn đầu đài của thập giá, đã cầu xin Chúa Giêsu : « Xin nhớ đến tôi khi Ngài về nước Ngài »
(Lc 23, 42). Những lời đón nhận và tha thứ mà Chúa Giêsu thốt lên đáp lại lời
cầu xin này cho thấy cách rõ ràng rằng Ngài là một vị Vua đến cứu độ :
« Hôm nay, anh sẽ ở với Ta trên thiên
đàng » (Lc 23, 43).
Vì thế,
lời rao giảng lớn lao phải dành cho các bạn trẻ và phải ở trung tâm của mọi JMJ
giáo phận được cử hành ngày lễ Chúa Kitô Vua là lời này : hãy đón nhận
Chúa Kitô ! Hãy đón nhận Ngài là Vua trong cuộc đời của các bạn ! Đó
là một vị Vua đã đến cứu độ ! Không có Ngài, thì không có hòa bình đích
thực, không có sự hòa giải nội tâm đích thực và không có sự hòa giải đích thực
với người khác ! Không có Vương quốc của Ngài, bản thân xã hội sẽ mất đi
khuôn mặt nhân tính của mình. Không có Vương quốc của Chúa Kitô, mọi tình huynh
đệ đích thực và mọi sự gần gũi đích thực với người đau khổ sẽ biến mất.
Đức
Giáo hoàng Phanxicô đã nhắc nhở rằng « Mầu nhiệm Chúa Giêsu Kitô Đấng cứu
độ nhân loại vẫn ở trung tâm » của hai cuộc cử hành phụng vụ, Lễ Chúa Kitô
Vua và Chúa Nhật Lễ Lá (11). Do đó, trung tâm của sứ điệp vẫn là sự cao cả của
con người đến từ tình yêu biết hiến thân cho tha nhân « cho đến
cùng ».
Vì
thế, các giáo phận được mời gọi cử hành JMJ vào ngày lễ kính trọng thể
Chúa Kitô Vua. Quả thế, Đức Thánh Cha mong muốn rằng vào ngày này, toàn thể
Giáo hội đặt giới trẻ ở trung tâm sự quan tâm mục vụ của mình, cầu nguyện cho
họ, nêu bật những cử chỉ làm cho họ trở thành những nhân vật chính, cổ võ các
chiến dịch truyền thông, etc. Lý tưởng sẽ là tổ chức chính ngày lễ Chúa Kitô
Vua, một sự kiện (giáo phận, vùng miền hay quốc gia). Tuy nhiên, vì những lý do
khác nhau, nếu cần thiết, thì có thể tổ chức sự kiện vào một ngày khác.
Việc cử
hành này cần nằm trong một hành trình mục vụ rộng lớn hơn, mà JMJ chỉ là một
giai đoạn (12). Vì thế, không có gì ngạc nhiên khi Đức Thánh Cha đã tuyên
bố : « Việc mục vụ giới trẻ chỉ có thể có
tính hiệp hành, nói cách khác, là một « tiến bước cùng nhau » »
(13).
4. Những yếu tố chủ chốt của JMJ
Trong
suốt Thượng hội đồng Giám mục về chủ đề « Giới trẻ, đức tin và sự phân
định ơn gọi », nhiều bài tham luận của các Nghị Phụ đã đề cập chủ đề
Ngày Quốc tế Giới trẻ. Về phương diện này, Văn kiện chung kết khẳng định :
« Ngày Quốc tế Giới trẻ – nảy sinh từ
trực giác ngôn sứ của thánh Gioan-Phaolô II, vốn vẫn còn là một điểm quy chiếu
cho các bạn trẻ của ngàn năm thứ ba -, và những cuộc gặp gỡ quốc gia và giáo
phận đóng một vai trò quan trọng trong đời sống của nhiều bạn trẻ vì chúng mang
lại một kinh nghiệm đức tin và hiệp thông sống động, giúp họ đương đầu với
những thách đố to lớn trong cuộc sống và đảm nhận cách có trách nhiệm chỗ
đứng của mình trong xã hội và trong cộng đoàn Giáo hội »
(14).
Khi
nhấn mạnh rằng các cuộc gặp gỡ này phản ánh « sự đồng hành mục vụ thông thường của các cộng đoàn khác
nhau, trong đó việc đón nhận Tin Mừng phải được đào sâu và được chuyển thành
chọn lựa sống » (15), Văn kiện khẳng định rằng chúng « mang lại khả năng tiến bước trong sự năng động của
cuộc lữ hành, trải nghiệm tình huynh đệ với mọi người, cùng nhau sống đức tin
cách vui tươi và lớn lên trong ý thức thuộc về Giáo hội »
(16).
Bây giờ
chúng ta hãy khám phá một số « yếu tố chủ chốt » (17) này vốn phải
nằm ở trung tâm của mỗi JMJ, ngay cả trong chiều kích địa phương của nó, và do
đó có một giá trị chương trình rõ ràng.
a) Ngày Giới Trẻ hãy là một « ngày lễ của đức
tin » !
Việc cử
hành JMJ mang lại cho giới trẻ một kinh nghiệm đức tin và hiệp thông sống động
và vui tươi, một không gian để cảm nghiệm vẻ đẹp của khuôn mặt của Chúa (18).
Cuộc gặp gỡ với con người của Chúa Giêsu Kitô nằm ở trung tâm của đời sống đức
tin. Đó là lý do tại sao mỗi JMJ phải làm mới lại lời mời gọi mỗi bạn trẻ gặp
gỡ Chúa Kitô và bắt đầu một cuộc đối thoại cá nhân với Ngài. Đó là « ngày lễ của đức tin, khi chúng ta cùng nhau tạ ơn Chúa,
chúng ta ca hát, chúng ta lắng nghe Lời Chúa, chúng ta thinh thặng thờ lạy. Tất
cả điều đó là cao điểm của JMJ » (19).
Theo
nghĩa này, chương trình Ngày Quốc tế (các chiều kích rao giảng Tin Mừng, đào
tạo, chứng tá, bí tích, nghệ thuật, etc.) có thể truyền cảm hứng cho các thực
tại địa phương, vốn sẽ có thể thích ứng nó cách sáng tạo. Một sự quan tâm đặc
biệt phải dành cho thời gian thinh lặng chầu Thánh Thể, như là hành vi đức tin
tuyệt hảo, và cho phụng vụ sám hối, như là nơi ưu tiên gặp gỡ lòng thương xót
của Thiên Chúa.
Vả lại,
cần phải quan tâm sự kiện rằng ở mỗi JMJ, lòng nhiệt huyết tự nhiên của các bạn
trẻ, sự năng động mà họ đón nhận những điều liên quan đến họ và cũng là đặc
điểm của cách sống đức tin của họ, tất cả điều đó kích thích và củng cố đức tin
của toàn thể dân Thiên Chúa. Được Tin Mừng triệu tập và được mời gọi sống kinh
nghiệm với Chúa, các bạn trẻ thường trở thành những chứng tá can đảm của đức
tin, điều vốn luôn làm cho sự kiện JMJ gây ngạc nhiên và độc nhất.
b) Ngày Giới Trẻ hãy là một « kinh nghiệm về Giáo
hội » !
Thật
quan trọng để việc cử hành JMJ cấp giáo phận trở thành một cơ hội cho giới trẻ
kinh nghiệm về sự hiệp thông Giáo hội và ý thức rằng họ là một phần đầy đủ của
Giáo hội. Hình thức tham dự đầu tiên của giới trẻ phải là lắng nghe. Trong việc
chuẩn bị Ngày giới trẻ cấp giáo phận, điều thích hợp là tìm thấy những thời
gian và phương tiện thích hợp để tiếng nói của giới trẻ được lắng nghe nơi các
cơ cấu hiệp thông hiện hành : các hội đồng giáo phận và liên giáo phận,
các hội đồng linh mục, các hội đồng Giám mục địa phương… Chúng ta hãy luôn nhớ
rằng họ là khuôn mặt trẻ trung của Giáo hội !
Những
đặc sủng khác nhau đang hiện diện trên lãnh thổ phải có thể tìm thấy một chỗ
đứng bên cạnh giới trẻ. Điều cơ bản là việc tổ chức cử hành JMJ cấp giáo phận
phải có tính hài hòa, bao hàm các bậc sống khác nhau, theo một đề xuất làm việc
của Thượng hội đồng, như Đức Thánh Cha đã mong ước trong Tông huấn Christus Vivit : « Được thúc đẩy bởi tinh thần này, chúng ta sẽ có thể tiến
tới một Giáo hội có tính tham gia và đồng trách nhiệm, có khả năng làm nổi bật
sự phong phú của tính đa dạng mà Giáo hội được cấu thành, bằng cách cũng đón
nhận cách biết ơn sự đóng góp của tín hữu giáo dân, nhất là của các bạn trẻ và
nữ giới, của đời sống thánh hiến nam nữ, và của các nhóm, các hội đoàn và
phong trào. Không ai được đặt hay có thể được đặt sang một bên » (20).
Vì thế, chúng ta sẽ có thể tập hợp và phối hợp mọi lực lượng sống động của Giáo
hội địa phương, cũng như đánh thức những lực lượng đang « ngủ yên ».
Trong
khung cảnh này, đối với các bạn trẻ, sự hiện diện của Giám mục địa phương và
trách nhiệm của ngài ở giữa giới trẻ sẽ là một dấu chỉ yêu thương và gần gũi to
lớn. Quả thế, đối với nhiều bạn trẻ, việc cử hành JMJ cấp giáo phận thường trở
thành một cơ hội gặp gỡ và đối thoại với mục tử của mình. Đức Giáo hoàng
Phanxicô khuyến khích phong cách mục vụ gần gũi này, trong đó « cần phải ưu tiên cho ngôn ngữ của sự gần gũi, ngôn ngữ của
tình yêu vô vị lợi, tương quan và hiện sinh vốn chạm đến con tim, đạt tới sự
sống, đánh thức niềm hy vọng và lòng khát khao »
(21).
c) Ngày Giới Trẻ hãy là một « kinh nghiệm truyền
giáo » !
Ngày
JMJ quốc tế đã tỏ ra là một cơ hội tuyệt vời cho các bạn trẻ sống kinh nghiệm
truyền giáo. Việc cử hành ở cấp giáo phận cũng phải như vậy. Như Đức Giáo hoàng
Phanxicô đã nói, « việc mục vụ giới
trẻ phải luôn luôn là mục vụ truyền giáo » (22).
Để làm
điều này, chẳng hạn, chúng ta có thể tổ chức các sứ mệnh trong đó giới trẻ được
mời gọi thăm viếng mọi người tại nhà để mang cho họ một sứ điệp hy vọng, một
lời an ủi hay đơn giản để lắng nghe họ (23). Với lòng nhiệt thành mạnh mẽ, giới
trẻ – trong chừng mực có thể – cũng có thể là những nhân vật chính của những
thời điểm loan báo Tin Mừng công khai, bằng những bài hát, những buổi cầu
nguyện và chứng tá, trên các đường phố và ở các quảng trường của thành phố, nơi
mà những bạn bè đồng trang lứa thường gặp nhau, vì các bạn trẻ là những nhà loan báo Tin Mừng tốt nhất cho
các bạn trẻ. Sự hiện diện của họ và đức tin vui tươi của họ tự nó đã là một
« lời loan báo sống động » về Tin Mừng vốn lôi kéo những bạn trẻ
khác.
Chúng
ta cũng phải khuyến khích và cổ võ các hoạt động trong đó giới trẻ kinh nghiệm
về hoạt động thiện nguyện, về sự phục vụ nhưng không và về việc trao hiến chính
mình. Cũng không được quên rằng Chúa Nhật đi trước Lễ trọng thể Chúa Kitô Vua,
Giáo hội cử hành Ngày Thế giới người nghèo. Thật là cơ hội tốt đẹp để cổ võ
những sáng kiến trong đó giới trẻ trao ban thời gian của mình, sức lực của mình
cho người nghèo, người bị loại trừ, những người bị xã hội gạt ra bên lề !
Bằng cách này, giới trẻ thấy mình được ban cho khả năng trở nên « những nhân vật chính của cuộc cách mạng bác ái và phục vụ,
có khả năng kháng cự các bệnh lý chủ nghĩa cá nhân tiêu thụ và hời hợt » (24).
d) Ngày Giới Trẻ hãy là một « cơ hội phân định hơn
gọi » và là một « lời mời gọi nên thánh » !
Trong
khuôn khổ của một kinh nghiệm đức tin về Giáo hội và truyền giáo mạnh mẽ, thì
ưu tiên phải được dành cho chiều kích ơn gọi. Đó là một tiếp cận dần dần mà
trước tiên giúp cho giới trẻ hiểu rằng tất cả cuộc sống của họ được đặt trước
nhan Thiên Chúa, Đấng yêu thương và kêu gọi họ. Trước hết, Thiên Chúa đã kêu
gọi họ vào đời, Ngài không ngừng kêu gọi họ đến hạnh phúc, Ngài kêu gọi họ nhận
biết Ngài và lắng nghe tiếng gọi của Ngài và nhất là chấp nhận Chúa Giêsu
Con của Ngài như là Thầy của họ, như bạn của họ, như Đấng Cứu độ họ. Nhận biết
và lượng giá với « các ơn gọi nền tảng » này biểu lộ một thách đố to
lớn đầu tiên cho giới trẻ vì, khi chúng được xem xét nghiêm túc, những
« tiếng gọi » đầu tiên này của Thiên Chúa đã hướng đến những
chọn lựa đầy đòi hỏi của cuộc sống : đón nhận cuộc sống như là một ân huệ
của Thiên Chúa, do đó sống quy chiếu đến Ngài chứ không bằng cách tự quy chiếu ;
chọn lựa một phong cách sống Kitô hữu, trong những mối tương quan tình cảm và
xã hội ; chọn lựa khóa học, chọn lựa sự dấn thân trong công việc và toàn
thể tương lai của mình để nó hoàn toàn phù hợp với tình bạn với Thiên Chúa mà
chúng ta đã chọn theo và chúng ta muốn gìn giữ ; chọn lựa biến toàn thể
cuộc sống của mình thành một quà tặng cho tha nhân vốn sẽ được sống trong sự
phục vụ và tình yêu vô vị lợi. Đó là những chọn lựa thường triệt để, đáp lại
tiếng gọi của Thiên Chúa, mang lại một định hướng quyết định cho toàn thể cuộc
sống của các bạn trẻ. Nói với các bạn trẻ, Đức Giáo hoàng Phanxicô nêu
rõ : « Đời sống […] là thời gian của những
chọn lựa mạnh mẽ, quyết định, liên lỉ. Những chọn lựa tầm thường dẫn đến một
cuộc sống tầm thường, những chọn lựa cao cả làm cho cuộc sống nên cao cả » (25).
Bên
trong « chân trời ơn gọi » rộng lớn hơn này, cũng không được sợ đề
nghị cho giới trẻ sự chọn lựa không thể tránh khỏi về bậc sống tương xứng với
tiếng gọi mà Thiên Chúa nói với mỗi người trong họ cách cá nhân, dù đó là thiên
chức linh mục hay đời sống thánh hiến, ngay cả dưới hình thức đan tu, hay hôn
nhân và gia đình. Theo nghĩa này, sự tham gia của các chủng sinh, những người
sống đời thánh hiến, các đôi vợ chồng và các gia đình có thể là một sự trợ giúp
lớn lao vì, qua sự hiện diện và chứng tá của họ, họ có thể đóng góp vào việc
khơi dậy nơi giới trẻ những câu hỏi tốt lành về ơn gọi và ước muốn tìm kiếm «
kết hoạch cao cả » mà Thiên Chúa đã dự định cho họ. Trong tiến trình
tế nhị cần dẫn họ đến chỗ trưởng thành trong các chọn lựa này, các bạn trẻ cần
được đồng hành và được soi sáng cách khôn ngoan. Vì thế, khi đến thời điểm, cần
phải khuyến khích họ đưa ra chọn lựa cá nhân cách quyết định, tin tưởng vào sự
trợ giúp của Thiên Chúa, mà không ở lại trong một tình trạng lưỡng lự không
dứt.
Trên cơ
sở của mọi chọn lựa ơn gọi, còn nền tảng hơn nữa, có lời mời gọi nên thánh.
Ngày JMJ phải làm vang vọng nơi tâm hồn các bạn trẻ lời mời gọi nên thánh (26)
như là một con đường đích thực hướng đến hạnh phúc và sự triển nở bản thân. Một
sự thánh thiện theo lịch sử và đặc điểm cá nhân của mỗi bạn trẻ, không đặt ra
những giới hạn cho những con đường huyền nhiệm mà Thiên Chúa dành cho mỗi người
và có thể dẫn đến những câu chuyện nên thánh anh hùng – như đã và còn đang diễn
ra đối với nhiều bạn trẻ – hay dẫn đến « sự thánh thiện của cửa nhà kế
bên » này mà không ai bị loại trừ. Vì thế, điều thích hợp là tận dụng di
sản phong phú của các thánh của Giáo hội địa phương và hoàn vũ, những người anh
cả trong đức tin, mà cuộc sống của họ xác nhận với chúng ta rằng con đường nên
thánh không chỉ là khả thi và có thể thực hành, nhưng còn là nguồn mạch của
niềm vui lớn lao.
e) Ngày Giới Trẻ hãy là một « kinh nghiệm hành
hương » !
Từ ban
đầu, Ngày JMJ đã là một cuộc hành hương vĩ đại. Một cuộc hành hương trong không
gian – từ các thành phố và châu lục khác nhau hướng đến nơi được chọn cho cuộc
gặp gỡ với Đức Giáo hoàng và các bạn trẻ khác – và là một cuộc hành hương trong
thời gian – từ thế hệ trẻ này đến thế hệ trẻ khác đã « tiếp sức » – vốn
đã đánh dấu cách sâu xa 35 năm qua của đời sống Giáo hội. Vì thế, các bạn trẻ
của JMJ là một đoàn dân hành hương. Họ không phải là những người du hành không
đích đến, nhưng là một dân hiệp nhất, những người hành hương « cùng nhau
tiến bước » đến một mục đích, đến gặp gỡ với một Ai đó, Đấng có khả năng
mang lại ý nghĩa cho cuộc sống của họ, Thiên Chúa làm người kêu gọi mỗi bạn trẻ
trở nên môn đệ của Ngài, từ bỏ tất cả và « bước theo Ngài ».
Lô-gíc của cuộc hành hương đòi hỏi tập trung vào điều thiết yếu,
mời gọi giới trẻ để lại đằng sau những an toàn thoải mái và trống rỗng để
chấp nhận một phong cách hành hương điều độ và đón tiếp, mở ra cho Thiên Chúa
Quan Phòng và cho « những sự ngạc nhiên của Thiên Chúa », một phong
cách giáo dục về việc vượt qua chính mình và về khả năng đương đầu những thách
đố diễn ra trên đường đi.
Do đó,
việc cử hành JMJ cấp giáo phận có thể đề nghị những phương thế cụ thể để giới
trẻ có thể thực hiện những kinh nghiệm hành hương đích thực. Những kinh nghiệm
vốn thúc đẩy các bạn trẻ rời bỏ nhà cửa và lên đường, một cuộc hành trình qua
đó họ học biết mồ hôi và công sức của chuyến đi, sự mệt mỏi của thân xác và
niềm vui của tinh thần. Quả thế, xuyên qua cuộc hành hương cùng nhau, chúng ta
thường trở thành những người bạn mới, chúng ta cảm nghiệm cộng đoàn say mê
những lý tưởng khi cùng nhau nhìn về mục tiêu chung, sự nâng đỡ lẫn nhau trong
khó khăn, niềm vui chia sẻ chút xíu mà chúng ta có. Tất cả điều đó có tầm quan
trọng hàng đầu đặc biệt ngày nay, vì nhiều bạn trẻ có nguy cơ tự cô lập nơi
những thế giới ảo và phi thực tế, xa với bụi đất của « các nẻo đường của
thế giới ». Vì thế, họ bị lấy đi sự thỏa mãn sâu xa này vốn nảy sinh từ sự
chinh phục bền bỉ và kiên nhẫn mục tiêu ao ước, chứ không phải nhờ một cú kích
chuột đơn giản, nhưng nhờ sự bền bỉ và kiên trì của thể xác và tâm hồn. Bằng
cách này, Ngày Giới Trẻ cấp giáo phận là một cơ hội quý giá để giúp cá
thế hệ trẻ khám phá những đền thánh địa phương hay những nơi có ý nghĩa khác
của lòng đạo đức bình dân. Không bao giờ được quên rằng, « những biểu lộ đạo đức bình dân đa dạng, cách riêng các
cuộc hành hương, đang lôi cuốn giới trẻ vốn không có khuynh hướng dễ dàng hòa
nhập vào các cơ cấu của Giáo hội, và là một biểu hiện cụ thể của lòng tin tưởng
vào Thiên Chúa » (27).
f)Ngày Giới Trẻ hãy là một « kinh nghiệm về tình
huynh đệ phổ quát » !
Ngày
JMJ phải là một cơ hội gặp gỡ đối với tất cả các bạn trẻ, chứ không chỉ đối với
giới trẻ Công giáo. « Mỗi bạn trẻ đều
có điều gì đó nói với người khác, có điều gì đó nói với ngưới lớn, có điều gì
đó nói với các linh mục, các nữ tu, các Giám mục và Giáo hoàng ! »
(28).
Theo
quan điểm này, việc cử hành JMJ cấp giáo phận có thể là một cơ hội thuận lợi để
tập hợp và đối thoại với tất cả các bạn trẻ đang sống trên một lãnh thổ nào đó,
bên kia tín ngưỡng của họ, bên kia quan điểm của họ về cuộc sống, bên kia những
xác tín của họ. Mỗi bạn trẻ phải cảm thấy mình được mời gọi tham gia và cảm
thấy mình được đón tiếp như là một người anh em. Điều quan trọng là xây dựng
« một nền mục vụ giới trẻ, có khả năng
tạo ra những không gian hòa nhập, trong đó sẽ có chỗ cho tất cả các loại người
trẻ và là nơi sẽ thực sự được biểu lộ rằng chúng ta là một Giáo hội với
những cánh cửa rộng mở » (29).
5. Vai chính của giới trẻ
Như
chúng ta đã nói trên đây, điều quan trọng là các cơ quan mục vụ giới trẻ ngày
càng quan tâm đến sự tham gia của giới trẻ trong tất cả các giai đoạn lên kế
hoạch mục vụ JMJ, theo phong cách hiệp hành-truyền giáo, bằng cách đề cao óc
sáng tạo, ngôn ngữ và các phương pháp riêng của độ tuổi của họ. Ai biết ngôn
ngữ và những vấn đề của các bạn đồng trang lứa của họ tốt hơn họ ? Ai có
khả năng tiếp cận họ nhất bằng nghệ thuật, các phương tiện truyền thông xã
hội… ?
Chứng
tá và kinh nghiệm của các bạn trẻ đã từng tham dự JMJ quốc tế xứng đáng được đề
cao trong việc chuẩn bị sự kiện cấp giáo phận này.
Nơi một
số Giáo hội địa phương, sau khi tham gia vào JMJ quốc tế hay vào việc tổ
chức các sáng kiến cho giới trẻ ở cấp quốc gia và giáo phận, các « cựu
chiến binh » trẻ về những kinh nghiệm này đã được tham gia vào thành lập
các nhóm mục vụ giới trẻ trong các lãnh vực khác nhau : giáo xứ, giáo
phận, quốc gia, etc. Điều đó chứng tỏ rằng khi giới trẻ là nhân vật chính đầy
đủ trong việc thực hiện các sự kiện thực sự có ý nghĩa, thì họ dễ dàng thích
hợp với những lý tưởng đã truyền cảm hứng cho các sự kiện này, họ nắm bắt tầm
quan trọng của chúng với tinh thần và con tim của họ, họ say mê chúng và sẵn
sàng hy sinh thời gian và năng lượng để chia sẻ chúng với người khác. Những
kinh nghiệm mạnh mẽ về đức tin và sự phục vụ thường sinh ra một ý muốn dấn thân
trong công việc mục vụ thông thường của Giáo hội địa phương của mình.
Chúng
tôi nhấn mạnh để nói rằng cần phải có can đảm bao hàm và giao phó các vai trò
chủ động cho các bạn trẻ, những người đến từ những thực tại mục vụ khác nhau
đang hiện diện trong giáo phận cũng như những người không thuộc về bất cứ cộng
đoàn nào, nhóm giới trẻ nào, hội đoàn hay phong trào nào. Ngày JMJ giáo phận có
thể là một cơ hội tốt đẹp để làm nổi bật sự phong phú của Giáo hội địa phương,
bằng cách tránh đừng để cho các bạn trẻ ít hiện diện và ít « tích
cực » trong các cơ cấu mục vụ đã được thiết lập cảm thấy mình bị loại trừ.
Tất cả mọi người đều phải cảm thấy mình là « những khách mời đặc
biệt », tất cả mọi người đều phải cảm thấy mình được mong đợi và yêu
thương, trong tính độc nhất có một không hai của họ và trong sự phong phú nhân
bản và tinh thần của họ. Do đó, sự kiện cấp giáo phận có thể là một cơ hội
thích hợp để kích thích và đón tiếp tất các các bạn trẻ này, vốn có thể đang
tìm kiếm chỗ đứng của họ trong Giáo hội và vẫn còn chưa tìm thấy.
6. Sứ điệp hằng năm của Đức Thánh Cha cho ngày JMJ
Mỗi
năm, nhằm cử hành JMJ cấp giáo phận, Đức Thánh Cha công bố một Sứ điệp cho các
bạn trẻ. Vì thế, thật thích hợp là những cuộc gặp gỡ chuẩn bị và chính JMJ giáo
phận cần dựa theo những lời mà Đức Thánh Cha nói với giới trẻ, và cách riêng
đoạn Thánh Kinh được đề nghị trong Sứ điệp.
Điều
cũng quan trọng là các bạn trẻ cần lắng nghe Lời Chúa và lời của Giáo hội, và
họ lắng nghe như thế bằng tiếng nói sống động của những người gẫn gũi họ, hiểu
biết cách sâu xa tính tình, lịch sử, sở thích, khó khăn và cuộc chiến đấu của
họ, những mong đợi và hy vọng của họ, và do đó biết áp dụng đúng đắn các bản
văn Thánh Kinh và huấn quyền vào các hoàn cảnh cụ thể mà giới trẻ đang sống và
có trước mặt. Công việc suy niệm này, được thực hiện trong việc dạy giáo lý và
trong đối thoại, cũng sẽ giúp giới trẻ biết xác định các phương tiện cụ thể để
làm chứng cho Lời Chúa mà họ đã nghe và sống trong cuộc sống thường ngày của
mình, thể hiện Lời Chúa trong gia đình, nơi làm việc và học tập, giữa các bạn
bè.
Đường
hướng do Sứ điệp này đề nghị và nhằm đồng hành với hành trình của Giáo hội hoàn
vũ với giới trẻ, do dó sẽ có thể bị khước từ với sự hiểu biết và nhạy cảm văn
hóa sâu xa, khi lưu tâm đến thực tại địa phương. Nó cũng có thể truyền cảm hứng
cho hành trình mục vụ giới trẻ của Giáo hội địa phương, mà không quên đi hai
đường hướng hành động lớn mà Đức Giáo hoàng Phanxicô đã chỉ ra : tìm kiếm
và tăng trưởng (30).
Sứ điệp
cũng có thể được tiếp sức qua những diễn tả nghệ thuật hay những sáng kiến có
tính chất xã hội khác nhau, như Đức Thánh Cha đã mời gọi chúng ta trong Sứ điệp
cho Ngày JMJ lần thứ XXXV : « [đề
nghị] cho thế giới, cho Giáo hội, cho các bạn trẻ khác, điều gì đó tốt đẹp
trong lãnh vực tinh thần, nghệ thuật, xã hội » (31). Vả lại,
nội dung của nó cũng có thể được lấy lại trong những thời điểm quan trọng khác
của năm mục vụ, như : tháng truyền giáo, tháng dành cho Lời Chúa hay cho
ơn gọi, theo những chỉ dẫn của các Hội đồng Giám mục khác nhau.
Sau
cùng, sứ điệp của Đức Thánh Cha có thể trở thành chủ đề của các cuộc gặp gỡ đa
dạng khác đối với giới trẻ, được đề nghị bởi các linh hoạt viên mục vụ giới trẻ
của Giáo hội địa phương, của các hội đoạn và phong trào của Giáo hội.
7. Kết luận
Việc cử
hành JMJ cấp giáo phận chắc chắn là một giai đoạn quan trọng trong đời sống của
mỗi Giáo hội địa phương, một thời điểm gặp gỡ ưu tiên với các thế hệ trẻ, một
công cụ loan báo Tin Mừng cho thế giới các bạn trẻ và đối thoại với họ. Chúng
ta đừng bao giờ quên rằng « Giáo
hội có nhiều điều để nói với giới trẻ và giới trẻ có nhiều điều để nói với Giáo
hội » (32).
Những
định hướng mục vụ nơi những trang này muốn là một kim chỉ nam trình bày những
động cơ lý tưởng và các ứng dụng khả thi thực tế để JMJ cấp giáo phận trở nên
một cơ hội làm nổi bật tiềm năng về điều thiện, lòng quảng đại, lòng khao khát
các giá trị đích thực và những lý tưởng cao cả mà mỗi bạn trẻ mang nơi mình. Vì
thế, chúng tôi nhắc lại thật quan trọng biết bao các Giáo hội địa phương dành
một sự quan tâm đặc biệt cho việc cử hành Ngày Giới Trẻ cấp giáo phận, để nó
được đề cao như nó phải là. Đầu tư cho giới trẻ, đó là đầu tư cho tương lai của
Giáo hội ; đó là cổ võ các ơn gọi, đó là khởi xướng cách hữu hiệu việc
chuẩn bị xa cho các gia đình mai ngày. Vì thế, đó là một nhiệm vụ sống còn đối
với mỗi Giáo hội địa phương, chứ không chỉ là một hoạt động thêm vào bên cạnh
các hoạt động khác.
Chúng
ta hãy phó thác cho Đức Trinh Nữ Maria hành trình mục vụ giới trẻ trên khắp thế
giới. Như Đức Giáo hoàng Phanxicô nhắc nhở cho chúng ta rất nhiều trong Tông
huấn Christus Vivit : Đức
Maria « nhìn đến đoàn dân hành hương này, một
đoàn dân trẻ trung mà Mẹ yêu mến, một đoàn dân tìm kiếm Mẹ bằng tâm hồn trầm
lặng, cho dù, trên đường đi, có nhiều tiếng ồn, những cuộc nói chuyện và
những lơ là. Nhưng, dưới ánh mắt của Mẹ, chỉ sự trầm lặng tràn đầy hy vọng mới
thích đáng. Và như thế, Đức Maria luôn soi sáng tuổi trẻ của chúng ta »
(33).
Đức Thánh Cha Phanxicô đã chập thuận cho công bố văn kiện
này.
Vatican,
ngày 22 tháng 4 năm 2021
Kỷ niệm
trao Thánh Giá JMJ cho giới trẻ
Hồng y Kevin Farrell,
Tổng trưởng
Lm. Alexandre Awi Mello, I. Sch.,
Thư ký
—————————————————-
(1)
Jean-Paul II, Discours Au Collège des cardinaux, à
la Curie et à la Prélature Romaine pour la présentation des vœux de Noël (20
décembre 1985), dans «Insegnamenti » VIII, 2 (1985), pp. 1559-1560.
(2) Cf.
Benoît XVI, Discours du Pape Benoît XVI aux
Cardinaux, à la Curie Romaine et à la Famille Pontificale, pour la présentation
des Vœux de Noël, dans «Insegnamenti » VII, 2 (2011), pp. 951-955.
(3)
François, Angélus, dans
«Insegnamenti » I, 2 (2013), p. 155.
(4) Ibidem.
(5) Cf. Document Final de la XVe Assemblée Générale Ordinaire
du Synode des Évêques, 4. Dorénavant, le document sera cité
comme DF.
(6) Bộ
Giáo dân, Gia đình và Sự sống « bày tỏ sự quan tâm đặc biệt của Giáo hội
đối với các bạn trẻ, bằng cách nêu bật vai chính của họ giữa những thách đố của
thế giới hôm nay. Bộ ủng hộ các sáng kiến của Đức Thánh Cha trong lãnh vực mục
vụ giới trẻ và đặt mình phục vụ các Hội đồng Giám mục, các phong trào và các
hội đoàn giới trẻ quốc tế, bằng cách cổ võ sự cộng tác của họ và tổ chức các
cuộc gặp gỡ ở cấp quốc tế. Một thì mạnh của hoạt động này là việc chuẩn bị Ngày
Quốc tế Giới trẻ » (Điều lệ, 8).
(7) DF
(Văn kiện chung kết) 119.
(8) Cf. Ibidem.
(9) Cf.
PHANXICÔ, Bài giảng Thánh lễ kính trọng thể
Chúa Kitô Vua, trong « L’Osservatore
Romano », 23/11/2020, tr. 6. Người ta đề nghị Ngày Quốc tế Giới
trẻ diễn ra cùng ngày lễ trọng thế Chúa Kitô Vua, ngay cả nơi các Giáo hội mà
nghi lễ không dự kiến lễ trọng này và nơi các Giáo hội cử hành lễ này vào một
ngày khác. Tuy nhiên, các Đấng Bản quyền có năng quyền quyết định cách khác.
(10) JEAN-PAUL
II, Angélus, dans
«Insegnamenti » VII, 2 (1984), p. 1298.
(11) PHANXICÔ, Bài giảng Thánh lễ kính trọng thể Chúa Kitô Vua, trong
« L’Osservatore Romano »,
art. cit.
(12) DF
142.
(13) PHANXICÔ,
Tông huấn Christus Vivit, 2019,
số 206. Từ đây sẽ được trích là ChV.
(14) DF
16.
(15) Ibidem.
(16) Ibidem, 142.
(17) Để
đào sâu đóng góp của JMJ cho hành trình thiêng liêng của giới trẻ, xem : BENOÎT
XVI, Discours du Pape Benoît XVI aux
Cardinaux, à la Curie Romaine et à la Famille Pontificale, pour la présentation
des Vœux de Noël, dans « Insegnamenti » VII, 2 (2011), op. cit.; FRANÇOIS,
Audience générale, dans « Insegnamenti » I, 2 (2013), pp. 209-211210.
(18) Cf.
DF 16 e 142.
(19) François, Audience générale, dans «Insegnamenti » I, 2
(2013), p. 210.
(20) ChV
206.
(21) ChV
211.
(22) ChV
240.
(23) Cf.
ChV 240.
(24) ChV
174.
(25) PHANXICÔ, Bài giảng Thánh lễ kính trọng thể Chúa Kitô Vua, trong
« L’Osservatore Romano »,
art. cit.
(26) Cf.
PHANXICÔ, Tông huấn Gaudete et
Exsultate, 2018, n. 2.
(27) ChV
238.
(28) FRANÇOIS, Discours à la Veillée de Prière en préparation à la
Journée Mondiale de la Jeunesse, dans « L’Osservatore Romano », 10-11 avril
2017, p. 7.
(29) ChV
234.
(30) Cf.
ChV 209.
(31) PHANXICÔ, Sứ điệp Ngày Quốc tế Giới trẻ lần thứ XXXV, trong
« L’Osservatore Romano »,
6/3/ 2020, tr. 8.
(32) JEAN-PAUL
II, Tông huấn Christisfideles Laici, 1988,
số 46.
(33) ChV 48.