Tường thuật
ngày thứ 6 chuyến Đức Thánh Cha Phanxicô viếng thăm Brasil
vi.radiovaticana.va2013-07-27
18:02:45 – Chúa Nhật 28-7-2013 là ngày cuối cùng trong chuyến Đức Thánh Cha
Phanxicô viếng thăm Brasil một tuần để chủ sự Ngày Quốc Tế Giới Trẻ lần thứ 28
tại Rio de Janeiro. Sau khi chủ sự thánh lễ bế mạc cho 2 triệu người trẻ, Đức Thánh
Cha sẽ gặp gỡ Ủy ban điều hợp Liên Hội Đồng Giám Mục Mỹ châu La tinh. Tiếp đến
ngài gặp gỡ hàng chục ngàn nhân viên thiện nguyện trước khi từ biệt Brasil để
trở về Roma.
Sau đây chúng tôi kính
mời qúy vị theo dõi buổi đi đàng Thánh Giá với giới trẻ tối thứ sáu 26-7-2013 tại
bãi biển Copacabana, và thánh lễ với các Giám Mục, linh mục, tu sĩ nam nữ và chủng
sinh trong nhà thờ chính tòa Rio sáng thứ bẩy 27-7-2013.
Các chặng đàng Thánh
Giá gợi lại nỗi khổ đau của Chúa Giêsu được diễn tả ra nơi người trẻ ngày nay.
Lộ trình vác Thánh Giá của Chúa Giêsu được dựng lại tại Copacabana dọc bãi biển
với 14 chặng, trong đó 13 chặng diễn ra trên đường Atlantico dài 900 mét. Chặng
cuối cùng diễn ra trên khán đài nơi có ghế của Đức Thánh Cha Phanxicô. Buổi đi
đàng Thánh Giá kéo dài 1 giờ 15 phút với sự tham dự của 260 nghệ sĩ và bạn trẻ
thiện nguyện thuộc các nước Brasil, Porto Rico, Mêhicô, Argentina, Đức và Hoa Kỳ.
Mỗi một chặng khai triển một đề tài trực tiếp liên quan tới giới trẻ ngày nay:
truyền giáo, hoán cải, cộng đoàn, người trẻ là mẹ, chủng sinh, tôn giáo bảo vệ
sự sống, nữ giới khổ đau, sinh viên, mạng lưới xã hội, người trẻ bị tù và mục vụ
nhà tù, bệnh cuối đời, cái chết của người trẻ, và người trẻ trên toàn thế giới.
Các văn bản suy niệm do hai cha Zezinho và Joãozinho dòng Dehoniani biên soạn.
Hai cha chuyên làm mục vụ cho giới trẻ.
Ngỏ lời với các bạn trẻ
sau buổi đi đàng Thánh Giá Đức Thánh Cha nhắc lại sự kiện vào cuối Năm Thánh Cứu
Độ 1984, Đức Chân Phước Giáo Hoàng Gioan Phaolô II đã muốn tín thác Thập Giá
Chúa cho người trẻ và nói: “Các con hãy
đem Thánh Giá vào trong thế giới như dấu chỉ tình yêu thương của Chúa Giêsu đối
với nhân loại, và loan báo cho tất cả mọi người rằng chỉ nơi Chúa Kitô chết và
phục sinh mới có sự cứu rỗi và ơn cứu độ” (22-4-1984 Insegnamenti VII,1
(1984) 1105). Kể từ đó Thập Giá đã rong ruổi qua mọi đại lục, và đi qua các thế
giới khác nhau nhất của cuộc sống con người, hầu như được thấm nhập bởi các
tình trạng sống của biết bao nhiêu người trẻ đã trông thấy và đã mang Thập Giá
đó. Không có ai đụng tới Thập Giá Chúa Giêsu mà không để lại một cái gì đó của
chính mình, và không đem một cái gì đó của Thập Giá Chúa Giêsu vào trong cuộc sống
của mình.
Tiếp đến Đức Thánh Cha
đã đưa ra cho các bạn trẻ ba câu hỏi: Các bạn trẻ Brasil thân mến, trong hai
năm Thập Giá đã đi qua đất nước rộng mênh mông của các con, các con đã để lại
trên Thập Giá điều gì? Thập giá đã để lại nơi từng người trong các con điều gì?
Và sau cùng Thập Giá đó đã dậy điều gì cho cuộc sống của các con?
Một truyền thống cổ xưa
của Giáo Hội Roma kể rằng trong thời hoàng đế Neron bắt đạo, Tông Đồ Phêrô trốn
khỏi thành, nhưng thấy Chúa Giêsu đi vào thành Roma nên ngac nhiện hỏi: “Lậy
Chúa, Chúa đi đâu?” Chúa Giêsu trả lời: “Thầy đi vào Roma để chịu đóng đinh trở
lại”. Trong lúc đó Phêrô hiểu rằng cần phải can đảm theo Chúa cho tới cùng,
nhưng nhất là thánh nhân hiểu rằng mình không bao giờ cô đơn trên đường đời;
cùng người đã có Chúa Giêsu Đấng đã yêu thương thánh nhân cho tới chết trên thập
giá. Áp dụng vào hoàn cảnh ngày nay Đức Thánh Cha nói:
Đó, với thập giá của
Người Chúa Giêsu đi trên các con đường của chúng ta để nhận lấy trên mình các
lo sợ, các vấn đề, các khổ đau, kể cả những khổ đau sâu thẳm nhất của chúng ta.
Với Thập Giá Chúa Giêsu hiệp nhất với sự thinh lặng của các nạn nhân của bạo lực,
những người không còn có thể kêu la nữa, nhất là các người vô tội và không được
bênh đỡ. Với thập giá Chúa Giêsu hiệp nhất với các gia đình gặp khó khăn đang
thương khóc con cái mình, hay đau khổ trông thấy chúng là mồi ngon cho các
thiên đường giả tạo như ma túy. Với thập giá Chúa Giêsu hiệp nhất với tất cả mọi
người khổ đau vì đói khát trong một thế giới mỗi ngày phung phí hàng bao tấn thực
phẩm. Với thập giá Chúa Giêsu hiệp nhất với những ai bị bách hại vì tôn giáo,
vì tư tưởng, hay một cách đơn sơ chỉ vì mầu da của họ. Trong thập giá Chúa
Giêsu hiệp nhất với tất cả các bạn trẻ đã mất tin tưởng nơi các cơ cấu chính trị,
bởi vì họ trông thấy ích kỷ và gian tham hối lộ, hay đã mất niềm tin nơi Giáo Hội
và cả nơi Thiên Chúa nữa, vì cách sống không trung thực của các Kitô hữu hay
các thừa tác viên của Tin Mừng. Trong Thập Giá của Chúa Kitô có nỗi khổ đau, tội
lỗi của con người, cả tội lỗi của chúng ta nữa, và Chúa Kitô tiếp nhận tất cả với
đôi tay rộng mở, Ngài mang trên vai mình các thập giá của chúng ta và nói với
chúng ta rằng: “Hãy can đảm lên! Con không vác các thập gia một mình! Cha vác
chung với con và Cha đã chiến thắng cái chết và Cha đến để trao ban hy vọng và
sự sống cho con” (x Ga 3,16).
Tiếp tục bài huấn dụ Đức
Thánh Cha trả lời cho câu hỏi thứ hai: Thập giá đã để lại gì nơi những người đã
thấy và đụng vào nó, và ngài nói:
Thập giá để lại một thiện
ích mà không ai có thể cho chúng ta: đó là sự chắc chăn về tình yêu không thể
lay chuyển của Thiên Chúa đối với chúng ta. Một tình yêu lớn lao tới độ bước
vào trong tội lỗi của chúng ta, tha thứ cho nó, bước vào trong nỗi khổ đau của
chúng ta và ban cho chúng ta sức mạnh để chịu đựng nó, bước vào trong cả cái chết
để chiến thắng nó và cứu rỗi chúng ta. Trong Thập Giá Chúa Kitô có tất cả tình
yêu của Thiên Chúa và lòng thương xót vô biên của Người. Và đó là tình yêu mà
chúng ta có thể tín thác, nơi đó chúng ta có thể tin tưởng. Các ban trẻ thân mến,
chúng ta hãy tin tưởng nơi Chúa Giêsu, hãy hoàn toàn tín thác nơi Người (Lumen
fidei, 16). Chỉ nơi Chúa Kitô chết và sống lại chúng ta mới tìm thấy sự cứu rỗi
và ơn cứu độ. Với Người, sự dữ, khổ đau và cái chết không có tiếng nói cuối
cùng, bởi vì Người trao ban cho chúng ta hy vọng và sự sống: Người đã biến đổi
thập giá từ dụng cụ của thù hận, thất bại và chết chóc trở thành dấu chỉ của
tình yêu, chiến thắng và sự sống.
Tên gọi đầu tiên người
ta đặt cho Brasil là “Đất của Thánh giá”. Thập Giá Chúa Kitô đã không chỉ được
trồng trên bãi biển cách đây hơn 5 thế kỷ, nhưng cũng được trồng trong lịch sử,
trong con tim và cuộc sống của người dân Brasil nữa, mà không chỉ có thế. Chúa
Kitô khổ đau chúng ta cảm thấy Người gần gũi, là một người trong chúng ta, chia
sẻ con đường của chúng ta cho tới cùng. Không có thập giá lớn nhỏ nào trong cuộc
sống chúng ta, mà Chúa lại không chia sẻ với chúng ta.
Trả lời cho câu hỏi Thập
Giá Chúa dậy chúng ta điều gì Đức Thánh Cha nói:
Nhưng Thập Giá Chúa
Kitô cũng mời gọi chúng ta để cho mình bị lây nhiễm bởi tình yêu đó, và khi đó
dậy chúng ta luôn nhìn tha nhân với lòng thương xót và tình yêu thương, nhất là
những ai đau khổ, những ai cần được trợ giúp, những ai chờ đợi một lời nói, một
cử chỉ; và ra khỏi chính chúng ta để đến với họ gặp gỡ và giơ tay ra cho họ. Biết
bao nhiêu gương mặt đã theo Chúa Giêsu trên con đường hướng tới núi Sọ:
Philatô, người Cirene, Mẹ Maria, các phụ nữ... Cả chúng ta nữa trước các người
khác chúng ta cũng có thể như ông Philatô không có can đảm đi ngược dòng để cứu
mạng sống của Chúa Giêsu, và ông đã rửa tay. Các bạn thân mến, Thập Giá Chúa
Kitô dậy cho chúng ta biết là người Cirene, giúp Chúa Giêsu vác cây gỗ nặng,
như Mẹ Maria và các phụ nữ không sợ đồng hành với Chúa Giêsu cho đến cùng, với
tình yêu thương, với sự hiền dịu. Còn bạn thì thế nào? Như Philatô, như người
Cirene, như Mẹ Maria?
Các bạn trẻ thân mến,
chúng ta hãy đem các niềm vui, khổ sau, thất bại của chúng ta tới Thập Giá Chúa
Kitô; chúng ta sẽ tìm thấy một Con tim rộng mở hiểu biết chúng ta, tha thứ cho
chúng ta, yêu thương chúng ta và xin chúng ta vác chính tình yêu đó trong cuộc
sống, yêu thương mọi anh chị em khác với chính tình yêu này. Ước gì được như vậy!
Sau buổi đi đàng Thánh
Giá với các bạn trẻ Đức Thánh Cha đã đi xe về trung tâm Sumaré cách đó 9 cây số
để dùng bữa tối và nghỉ đêm kết thúc ngày thứ 6 chuyến viếng thăm Brasil.
Lúc 8 giờ sáng thứ bẩy
27-7-2013 Đức Thánh Cha đã đi xe từ Sumaré đến nhà thờ chính tòa
Nhà thờ chính tòa thánh
Sebastiano của tổng giáo phận Rio de Janerio được xây trên một khu đất do chính
phủ liên bang Guanabara hiến tặng Giáo Hội. Đức Hồng Y Jaime B. Câmara đã bắt đầu
công trình xây cất năm 1964, và Đức Hồng Y Eugênio de Araújo Sales đã thánh hiến
năm 1979. Nhà thờ có hình cái tháp của dân tộc Maya, để ghi nhớ các dân tộc
châu Mỹ Latinh đã nhận lãnh đức tin từ các thừa sai. Nền nhà thờ hình vuông rộng
và vòm cao 80 mét hình tròn, có kính mầu hình Thánh Giá ở giữa “lôi kéo mọi người
đến với Chúa”. Các cánh Thánh Giá kéo dài dọc tường cho tới lúc chạm mặt đất,
qua khối 4 kính mầu thẳng đứng, tác phẩm của ông Lorenz Hailmar, minh giải 4 đặc
tính của Giáo Hội: Duy Nhất (kính nổi nhất mầu xanh lá mạ), Thánh Thiện (mầu đỏ),
Công Giáo (mầu xanh da trời) và Tông Truyền (mầu vàng).
Đàng sau bàn thờ chính
là đồi Canvê cao 6 mét có tượng Chúa Kitô chịu đóng đinh, Mẹ Maria và thánh
Gioan tông đồ. Nhà thờ chính tòa được dâng kính các thánh Bổn Mạng của tổng
giáo phận là Sebastiano và Anna, có 5.000 chỗ ngồi. Đức Chân phước Giáo Hoàng
Gioan Phaolô II đã viếng thăm nhà thờ 3 lần và tham dự hội nghị của Liên HĐGM
châu Mỹ Latinh ngày mùng 2 tháng 7 năm 1980.
Đức Thánh Cha Phanxicô
đã được linh mục giám quản và kinh sĩ đoàn tiếp đón tại cửa và hướng dẫn vào
phòng mặc áo.
Thánh lễ đã bắt đầu lúc
9 giờ sáng giờ địa phương. Trong bối cảnh Năm Đức Tin các bài đọc được lấy từ
thánh lễ Truyền Giáo. Phần thánh ca do ca đoàn đại chủng viện thánh Giuse và ca
đoàn trẻ của tổng giáo phận phụ trách.
Giảng trong thánh lễ Đức
Thánh Cha đã khai triển ba điểm: được Thiên Chúa kêu gọi, được kêu gọi để loan
báo Tin Mừng và được kêu gọi để thăng tiến nền văn minh gặp gỡ. Mở đầu bài giảng
Đức Thánh Cha nói: khi nhìn thấy nhà thờ chính tòa đầy các Giám Mục, Linh Mục,
chủng sinh và nam nữ tu sĩ đến từ khắp nơi trên thế giới, ngài nghĩ tới các lời
Thánh vịnh trong thánh lễ: “Ước chi mọi dân tộc chúc tụng Ngài, lậy Thiên Chúa”
(Tv 66). Phải, chúng ta ở đây để chúc tụng Chúa, và chúng ta làm điều đó bằng
cách tái khẳng định ý muốn của chúng ta là các dụng cụ của Người, để tất cả mọi
dân tộc chúc tụng Chúa chứ không phải chỉ vài dân tộc mà thôi. Chúng ta cũng
hãy loan báo Tin Mừng cho người trẻ với cùng sự hăng say của hai thánh Phaolô
và Barnaba, để cho họ gặp gỡ Chúa Kitô soi sáng con đường đời họ, và để họ trở
thành các người xây dựng một thế giới huynh đệ hơn.
Tiếp tục bài giảng Đức
Thánh Cha khích lệ mọi người hiện diện phải trở về nguồn ơn gọi của mình, và
làm sống dậy thực tại là những người được Chúa Giêsu tuyển chọn, mời gọi và sai
đi rao giảng Tin Mừng: “Không phải các con đã chọn Thầy, nhưng Thầy đã chọn các
con” (Ga 15,16). Chúng ta đã được mời gọi để ở lại với Chúa Giêsu (x. Mc 3,14),
kết hiệp với Người một cách sâu xa đến độ có thể nói với thánh Phaolô: “Không
còn là tôi sống nữa, mà là Chúa Kitô sống trong tôi” (Gl 2,20). Việc sống trong
Chúa Kitô đó trong thực tế ghi dấu tất cả những gì chúng ta là và những gì
chúng ta làm. “Cuộc sống này trong Chúa Kitô” chính là điều bảo đảm cho sự hữu
hiệu tông đồ và sự phong phú công việc phục vụ của chúng ta: “Thầy đã cắt cử
các con để các con ra đi mang nhiều hoa trái và hoa trái của các con tồn tại”
(Ga 15,16). Đức Thánh Cha khẳng định như sau:
Không phải óc sáng tạo
mục vụ, không phải các cuộc gặp gỡ hay các phương án bảo đảm cho hoa trái, mà
là việc trung thành với Chúa Giêsu, Đấng đã nhấn mạnh với chúng ta rằng: “Các
con hãy ở lại trong Thầy và Thầy ở lại trong các con” (Ga 15,4). Và chúng ta biết
rõ nó có nghĩa là gì: chiêm ngắm Chúa, thờ lậy Chúa và ôm lấy Chúa, đặc biệt
qua sự trung thành của chúng ta với lời cầu nguyện hằng ngày, trong cuộc gặp gỡ
mỗi ngày với Người hiện diện trong Thánh Thể, và trong những người cần được trợ
giúp. Việc ở lại với Chúa Kitô không phải là tự cô lập hóa, nhưng là ở lại để
ra đi gặp gỡ các người khác. Tôi nhớ tới những lời của Chân phước Mẹ Têrêxa
Calcutta: “Chúng ta phải rất hãnh diện về ơn gọi của chúng ta đã cho chúng ta
cơ may phục vụ Chúa Kitô nơi người nghèo. Phải đi tìm và phục vụ Chúa Kitô
chính trong các khu xóm ổ chuột, trong các khu xóm của sự bần cùng”. Chúng ta
phải đi tới với họ như là linh mục bước lên bàn thờ, với niềm vui” (Giáo huấn của
Mẹ, I, 80). Chúa Giêsu Mục Tử Nhân Lành là kho tàng đích thật của chúng ta, con
tim chúng ta hãy luôn tìm dán chặt vào Người (x. Lc 12,34).
Về điểm thứ hai là được
mời gọi để loan báo Tin Mừng, Đức Thánh Cha nói: Các Giám Mục và linh mục rất
thân mến, nhiều người trong anh em, nếu không phải là tất cả, đã đồng hành với
các người trẻ tham dự Ngày Quốc Tế Giới Trẻ. Cả họ nữa cũng đã lắng nghe các lời
sai đi của Chúa Giêsu: “Các con hãy đi và làm cho mọi dân tộc trở thành môn đệ”
(x. Mt 28,19). Dấn thân của chúng ta đó là phải trợ giúp họ làm cháy lên trong
con tim ước muốn là các môn đệ thừa sai của Chúa Giêsu. Chắc chắn trước lời mời
gọi này có người có thể cảm thấy hoảng sợ một chút, vì nghĩ rằng là thừa sai có
nghĩa là cần phải bỏ quê hương, gia đình và bạn bè. Tôi còn nhớ giấc mộng của
tôi hồi còn trẻ là làm thừa sai bên Nhật Bản xa xôi. Nhưng Thiên Chúa đã chỉ
cho tôi thấy rằng vùng đất truyền giáo của tôi gần hơn nhiều: đó là chính quê
hương tôi. Và Đức Thánh Cha khích lệ mọi người như sau:
Chúng ta hãy giúp đỡ
người trẻ ý thức rằng là môn đệ thừa sai là một hiệu qủa của việc được rửa tội,
là phần nòng cốt của sự kiện là Kitô hữu, và nơi rao truyền Tin Mừng đầu tiên
là chính nhà mình, môi trường học hành hay làm việc, gia đình và bạn bè của
mình.
Chúng ta đừng tiết kiệm
sức lực trong việc đào tạo người trẻ! Thánh Phaolô dùng một kiểu nói mà thánh
nhân đã khiến trở thành một thực tại trong cuộc đời ngài, khi nói với các tín hữu:
“Hỡi anh em là những người con bé nhỏ của tôi, mà tôi phải quặn đau sinh ra một
lần nữa để cho Đức Kitô được thành hình nơi anh em” (Gl 4,19). Cả chúng ta nữa
cũng hãy làm cho nó trở thành thực tại trong sứ vụ của chúng ta! Chúng ta hãy
giúp giới trẻ tái khám phá ra lòng can đảm và niềm vui của đức tin, niềm vui được
yêu thương một cách riêng rẽ bởi Thiên Chúa, là Đấng đã trao ban Đức Giêsu Con
của Người cho ơn cứu rỗi của chúng ta. Chúng ta hãy giáo dục họ cho sứ mệnh
truyền giáo, ra ngoài và ra đi. Chúa Giêsu cũng đã làm như thế với các môn đệ
Người: Người đã không giữ họ dính chặt vào mình như một gà mái làm với gà con,
nhưng đã gửi các vị ra đi. Chúng ta không thể đóng kín trong giáo xứ, trong các
cộng đoàn của mình, khi biết bao nhiêu người đang chờ đợi Tin Mừng! Đây không
chỉ đơn sơ là mở cửa để tiếp đón, mà là ra khỏi cửa để tìm kiếm và gặp gỡ! Với
lòng can đảm chúng ta hãy nghĩ tới mục vụ khởi đầu từ các vùng ngoại ô, bắt đầu
từ những người ở xa nhất, từ những người thường không lui tới giáo xứ, cả họ nữa
cũng được mời gọi vào bàn ăn của Chúa.
Điểm thứ ba là được mời
gọi để thăng tiến nền văn hóa của sự gặp gỡ. Rất tiếc trong nhiều môi trường có
một “nền văn hóa của loại trừ”, một “nền văn hóa của vứt bỏ” đang bước vào.
Không có chỗ cho người già, cũng không có cho cho đứa con không được muốn;
không có thời giờ để dừng lại với người nghèo đứng ở lề đường. Nhiều khi đối với
vài người các tương quan con người được hướng dẫn bởi hai “tín điều tân tiến”:
là sự hữu hiệu và chủ trương thực tế. Đức Thánh Cha đưa ra lời mời gọi như sau:
Các Giám Mục linh mục,
tu sĩ và cả các chủng sinh thân mến, là những người đang chuẩn bị cho sứ vụ,
hãy có can đảm đi ngược dòng đời. Chúng ta không khước từ ơn này của Thiên
Chúa: đó là gia đình duy nhất các con của Người. Việc gặp gỡ và tiếp đón tất cả
mọi người, tình liến đới và huynh đệ là những yếu tố khiến cho nền văn minh của
chúng ta thực sự nhân bản.
Là những người phục vụ
sự hiệp thông và nền văn hóa gặp gỡ! Xin để cho tôi nói rằng chúng ta cần phải
hầu như là bị ám ảnh trong nghĩa này. Chúng ta không muốn yêu sách bằng cách áp
đặt “các chân lý của chúng ta”. Điều hướng dẫn chúng ta là sự chắc chắn khiêm tốn
và hạnh phúc của người đã được tìm thấy, đạt tới và được biến đổi bởi Chân Lý
là Chúa Kitô. và không thể không loan báo Người (x. Lc 24,13-35).
Rồi Đức Thánh Cha kết
luận bài giảng như sau: Anh chị em thân mến, chúng ta được Thiên Chúa mời gọi để
loan báo Tin Mừng và thăng tiến nền văn hóa gặp gỡ với lòng can đảm. Ước chi Đức
Trinh Nữ Maria là gương mẫu của chúng ta. Trong cuộc đời mình Mẹ đã nêu gương
tình yêu mẫu tử, và tình yêu ấy cũng phải linh hứng cho tất cả những người cộng
tác trong sứ mệnh tông đồ mà Giáo Hội có là tái sinh con người” (LG 65). Xin Mẹ
là Ngôi Sao chắc chắn hướng dẫn các bước chân của chúng ta đi gặp Chúa. Amen.
Sau khi từ giã mọi người
hiện diện Đức Thánh Cha đã đi xe tới Nhà hát thành phố để gặp hàng lãnh đạo
chính trị, dân sự, ngoại giao, doanh thương, văn hóa và đại diện các tôn giáo tại
Brasil.
Rạp hát thành phố đã được
khánh thành năm 1909 và được tu sửa nhân dip kỷ niệm 100 năm thành lập hồi năm
2009. Nó là thí dụ điển hình của nghệ thuật kiến trúc thuộc thế kỷ XIX, với mặt
tiền xây theo kiểu phục hưng dùng các chất liệu như cẩm thạch, mạ vàng, kính mầu
và thủy tinh. Các cuộc trình diễn đầu tiên là sản phẩm nước ngoài như Pháp và
Italia. Vào thập niên 1930 mới thành lập đoàn hát có dàn nhạc, ca đoàn và các
vũ công hoạt động từ đó tới nay.
Đức Thánh Cha đã được
bà chủ tịch rạp hát và bà bộ trưởng văn hóa tiếp đón. Ngỏ lời với hàng lãnh đạo
chính trị, kinh tế, văn hóa và tôn giáo Brasil Đức Thánh Cha đã trích lời của
tư tưởng gia Alceu Amoroso Lima nói rằng các người có vai trò lãnh đạo trong một
quốc gia được mời gọi đương đầu tương lai “với cái nhìn thanh thản của người biết
trông thấy chân lý” (Il nostro tempo, in la vita sopranaturale e il mondo
moderno, Rio de Janeiro 1956, p.106). Cái nhìn thanh thản và khôn ngoan ấy bao
gồm 3 khía cạnh: thứ nhất là nét độc đáo của một truyền thống văn hóa, thứ hai
là tinh thần trách nhiệm liên đới để xây dựng tương lai, và thứ ba là cuộc đối
thoại xây dựng để đương đầu với hiện tại.
Đức Thánh Cha nói: cần
đánh gía cao sự độc đáo năng động của nền văn hóa Brasil, có khả năng hội nhập
các yếu tố khác nhau. Cảm quan của một dân tộc, các nền tảng tư tưởng và óc
sáng tạo của nó, các nguyên tắc nền tảng của cuộc sống, các tiêu chuẩn phán xử
có các ưu tiên, luật lệ hành động dựa trên một quan điểm toàn vẹn về bản vị con
người. Quan niệm về con người và về cuộc sống đó của dân tộc Brasil đã nhận được
nhựa sống từ Tin Mừng qua Giáo Hội công giáo, trước hết là niềm tin nơi Chúa
Giêsu Kitô và tình huynh dệ đối với tha nhân. Cần phải đánh giá cao sự phong
phú của nhựa sống đó. Nó có thể phong phú hóa một tiến trình văn hóa trung
thành với căn tính Brasil và giúp xây dựng một tương lai tốt đẹp hơn cho tất cả
mọi người.
Để lớn lên việc nhân bản
hóa toàn vẹn và nền văn hóa của sự gặp gỡ và tương quan là kiểu Kitô thăng tiến
thiện ích chung và niềm vui sống. Chính ở đây quy tụ đức tin và lý trí, chiều
kích tôn giáo với các khía cạnh của nền văn hóa nhân bản: nghệ thuật, khoa học,
lao động, văn chương... Kitô giáo hiệp nhất siêu việt và nhập thể; luôn luôn hồi
sinh tư tưởng và sự sống trước nỗi thất vọng và vỡ mộng xâm chiếm các con tim
và lan rộng trên đường đời.
Tiếp tục diễn văn Đức
Thánh Cha khẳng định rằng tinh thần trách nhiệm xã hội đòi buộc chúng ta đào tạo
các thế hệ mới, có khả năng trong lãnh vực kinh tế, chính trị, và vững mạnh
trong các giá trị luân lý đạo đức. Tương lai đòi buộc chúng ta phải có một quan
niệm nhân bản về kinh tế và một đường lối chính trị luôn thực hiện việc tham
gia của dân chúng nhiều hơn và tốt hơn, tránh các chủ trương ưu việt và phải nhổ
tận gốc rễ sự nghèo đói. Ước gì không có ai bị lấy mất đi những gì cần thiết
cho cuộc sống của họ, và ưởc chi mọi người đều được bảo đảm phẩm giá, tình
huynh đệ và liên đới: đây là con đường phải theo...
Ai nắm giữ vai trò lãnh
đạo, thì phải có các mục tiêu rất cụ thể và tìm kiếm các phương thức chuyên biệt
để đạt các mục tiêu đó, nhưng cũng có nguy cơ của sự thất vọng, cay đắng và thờ
ơ, khi các khát vọng không thành sự thật. Đức hy vọng năng động thúc đẩy chúng
ta luôn tiến xa hơn, và dồn toàn lực và khả năng cho những người mà chúng ta hoạt
động cho, chấp nhận các kết qủa và tạo ra các điều kiện để khám phá ra các lộ
trình mới, tận hiến chính mình, cả khi không trông thấy các kết qủa, nhưng luôn
duy trì niềm hy vọng.
Lãnh đạo phải biết có
các lựa chọn đúng đắn nhất, sau khi đã cân nhắc chúng khởi đầu từ trách nhiệm
riêng và từ thiện ích chung. Đây là hình thức giúp đi vào trong các tệ nạn của
một xã hội và chiến thăng chúng với các hành động can đảm liều lĩnh và tự do...
Ai hành động một cách có trách nhiệm, thì đặt để hành động của mình trước các
quyền lợi của người khác và trước sự phán xử của Thiên Chúa. Ý thức luân lý đạo
đức này, ngày nay, là một thách đố lịch sử chưa từng có. Ngoài sự hữu lý khoa học
và kỹ thuật, trong tình trạng hiện nay cần có mối dây rằng buộc luân lý với một
tinh thần trách nhiệm xã hội và liên đới sâu xa.
Sau cùng là tinh thần đối
thoại xây dựng. Giữa sự thờ ơ ích kỷ và sự phản đối bạo lực luôn luôn có một lưạ
chọn khác có thể: đó là đối thoại. Đối thoại giữa các thế hê, đối thoại với người
dân, khả năng cho và nhận, rộng mở cho sự thật. Một đất nước lớn lên, khi có sự
đối thoại một cách xây dựng giữa các phong phú văn hóa: văn hóa bình dân, văn
hóa đại học, văn hóa giới trẻ, văn hóa nghệ thuật và kỹ thuật, văn hóa kinh tế,
văn hóa gia đình và văn hóa truyền thông. Không thể tưởng tượng ra một tương
lai cho xã hội, mà không có sự cộng tác mạnh mẽ của các năng lực luân lý trong
một nền dân chủ, có nguy cơ đóng kín trong cái luận lý đại diện cho các lợi lộc
cơ cấu. Nền tảng là phần đóng góp của các truyền thống tôn giáo lớn, nắm giữ
vai trò là men của cuộc sống xã hội và linh hoạt nền dân chủ. Tính cách đời của
nhà nước, không có thái độ tôn giáo nào, nhưng tôn trọng và trân qúy sự hiện diện
của yếu tố tôn giáo trong xã hội, tạo thuận lợi cho sự chung sống hòa bình giữa
các tôn giáo khác nhau, và cho các diễn tả cụ thể của chúng.
Khi các vị lãnh đạo thuộc
nhiều lãnh vực khác nhau xin tôi một lời khuyên, câu trả lời của tôi luôn luôn
là: đối thoại, đối thoại, đối thoại. Đó là cách thức duy nhất giúp con người,
gia đình và xã hội lớn lên. Cách thức duy nhất giúp cuộc sống của các dân tộc
tiến triển là nền văn hóa gặp gỡ, một nền văn hóa trong đó tất cả mọi người đều
có cái gì tốt để cho đi, và tất cả mọi người đều có thể nhận lại được điều gì tốt
lành. Tha nhân luôn có cái gì đó để cho, nếu chúng ta biết tới gần họ với thái
độ cởi mở và sẵn sàng, không thành kiến. Chỉ như thế mới có sự thuận thảo giữa
các nền văn hóa và các tôn giáo, sự trân qúy nhau và tôn trọng quyền của mỗi
tôn giáo.
Diễn văn của Đức Thánh
Cha đã bị ngắt quãng nhiều lần bởi các tràng pháo tay cảu cử tọa. Sau đó giàn
nhạc và ca đoàn của rạp hát đã trình tấu một số bài thánh ca như: Đâu có tình
yêu thương ở đấy có Chúa Trời. Trong khi đó mấy chục bé gái tiến đến ngồi quanh
ghế của Đức Thánh Chaa và một em bé hai tuổi được chị nó dẫn đến tặng hoa cho Đức
Thánh Cha. Sau đó các em đã ríu rít vây quanh Đức Thánh Cha để được ngài hôn và
vuốt ve. Trong số những người đại diện các thành phần lên chào Đức Thánh Cha
cũng có vài thổ dân trong sắc phục của họ. Một thổ dân đa tặng Đức Thánh Cha
cái mũ lông của ông. Ngài đã đội lên đầu giữa tiếng vỗ tay của mọi người.
Sau khi từ giã cử tọa Đức
Thánh Cha trở về tòa tổng giám mục
Linh Tiến Khải