Sứ Điệp Của ĐTC Phan-xi-cô Nhân Dịp Mùa Chay 2017: Lời
Chúa là một tặng phẩm. Người khác cũng là một tặng phẩm.
Anh chị em thân mến,
Mùa Chay là một sự tái bắt đầu, là một con đường dẫn chúng ta tới với
một mục tiêu chắc chắn: đến với Cuộc Vượt Qua của sự phục sinh, đến với cuộc
chiến thắng của Chúa Ki-tô trên sự chết. Và mùa này luôn luôn hướng đến chúng
ta một lời mời gọi hoán cải đầy mạnh mẽ: Người Ki-tô hữu được kêu gọi trở về
với Thiên Chúa „với trọn tấm lòng“
(Ge 2,12), không phải để thỏa mãn với một đời sống tầm thường, nhưng là lớn lên
trong tình bằng hữu với Thiên Chúa. Chúa Giê-su là người bạn tín trung, người
không bao giờ lìa bỏ chúng ta, vì ngay cả khi chúng ta phạm tội, Ngài cũng vẫn
kiên nhẫn đợi chờ cuộc trở về của chúng ta với Ngài, và với sự chờ đợi này, chỉ
cho chúng ta biết rằng, Ngài sẵn sàng tha thứ (Bài Giảng tại Domus Sanctae
Marthae, 8.01.2016).
Mùa
thống hối chính là khoảnh khắc thuận tiện để củng cố đời sống tinh thần nhờ vào
những phương dược mà Hội Thánh giới thiệu cho chúng ta: nhờ vào việc ăn chay,
cầu nguyện và bố thí. Tuy nhiên, nền tảng căn bản chính là Lời Chúa, và trong
mùa này, chúng ta được mời gọi hãy lắng nghe và suy niệm Lời Chúa với sự hăng
hái to lớn. Ở đây, Cha muốn đặc biệt đề cập tới dụ ngôn người phú hộ giầu có và
ông La-gia-rô nghèo hèn (xc. Lc 16,19-31). Chúng ta hãy để cho mình được thúc
giục bởi trình thuật hết sức quan trọng này: Nó giới thiệu cho chúng ta chìa
khóa, mà chiếc chìa khóa đó cho phép chúng ta nhận thức được điều mà chúng ta
phải làm để đạt tới niềm hạnh phúc đích thực và sự sống vĩnh cửu, và mời gọi
chúng ta hoán cải chân thành.
1.Người khác là một tặng phẩm:
Dụ
ngôn trên bắt đầu bằng việc giới thiệu hai nhân vật chính, nhưng nói chung,
người nghèo được mô tả chi tiết hơn: ông ở trong một hoàn cảnh tuyệt vọng, và
không còn sức để tái lấy lại lòng can đảm. Ông nằm trước cửa nhà người giầu, và
ước ao được ăn những thứ từ bàn ăn của người giầu rơi xuống; thân xác ông toàn
mụn nhọn và lở loét, và những con chó cứ đến gần để liếm những vết lở loét của
ông (xc. Lc 16, 20-21). Đó là một hình ảnh ảm đạm về một con người bị hạ thấp
và bị làm nhục.
Cảnh
tượng xem ra còn có vẻ kịch tính hơn nếu như người ta lưu ý tới việc người
nghèo có tên là La-gia-rô – một danh xưng mang đầy triển vọng, nó có nghĩa là „Thiên
Chúa cứu giúp“. Vì thế, ông không phải là một nhân vật vô danh; ông có
tất cả mọi đặc tính một cách rõ ràng, và chứng tỏ mình là một con người – một
con người có một lịch sử cá nhân. Trong khi đối với ông nhà giầu, La-gia-rô
giống như là vô hình, nhưng đối với chúng ta, La-gia-rô rất quen thuộc và hầu
như gần gũi và thân thiết, ông có một dung mạo; chính vì vậy, ông trở thành một
tặng phẩm, một tài sản vô giá, một con người mà Thiên Chúa muốn, được Thiên
Chúa yêu thương, và luôn nhớ tới, ngay cả khi hoàn cảnh cụ thể của ông chỉ là
một trong những cọng rác của con người (xc. Bài Giảng tại Domus Sanctae
Marthae, 8.01.2016).
La-gia-rô
dậy cho chúng ta biết rằng, người khác chính là một tặng phẩm. Mối tương quan
đúng mực với con người hệ tại ở chỗ nhìn nhận giá trị của họ với niềm biết ơn.
Ngay cả người nghèo nằm trước cửa nhà người giầu cũng không phải là một sự cản
trở gây khó chịu, nhưng là một lời mời gọi hãy hoán cải và thay đổi cuộc sống
riêng. Lời mời gọi đầu tiên mà dụ ngôn này hướng tới chúng ta, chính là lời mời
gọi hãy mở cánh cửa tâm hồn chúng ta ra cho người khác, vì bất cứ con người nào
cũng đều là một tặng phẩm, kể cả những người hàng xóm láng giềng của chúng ta
lẫn những người nghèo không ai biết đến. Mùa chay là thời gian thuận tiện để mở
cánh cửa ra cho những người túng thiếu nghèo hèn, và nhận ra trong họ dung nhan
của Chúa Ki-tô. Mỗi người trong chúng ta đều gặp gỡ những người như thế trên
đường đời của mình. Bất cứ sự sống nào mà nó bắt gặp chúng ta, cũng đều là một
tặng phẩm, và cũng đều xứng đáng được đón nhận, được kính trọng và được yêu
thương. Lời Chúa giúp chúng ta mở cặp mắt ra để đón nhận và yêu mến sự sống,
đặc biệt nhất là khi nó yếu đuối. Nhưng để có khả năng thực hiện điều đó, người
ta cũng phải đón nhận một cách nghiêm túc điều mà Tin Mừng mạc khải cho chúng
ta trong mối liên hệ đến viên phú hộ giầu có.
2.Tội lỗi khiến chúng ta mù
lòa:
Dụ
ngôn đã nhấn mạnh tới điều tương phản một cách không thương tiếc. Ông nhà giầu
ở trong những điều tương phản ấy (xc. Lc 16,19). Trong sự khác biệt với ông
La-gia-rô nghèo khổ, nhân vật nhà giầu này không có danh xưng; ông ta được mô
tả là „giầu có“. Lối sống xa hoa của ông biểu lộ trong những bộ trang phục vô
cùng lộng lẫy mà ông mang trên mình. Thực ra, gấm vóc là một cái gì đó vô cùng
quý giá, nó còn quý hơn cả vàng lẫn bạc, và vì thế nó được dành riêng cho các
vị thần (xc. Gr 10,9) cũng như cho các vị vua (Tl 8,26). Lụa là một loại vải
đặc biệt, nó góp phần làm cho sự xuất hiện của một người trở nên gần như thiêng
thánh. Như vậy, sự giầu có của con người này là vô cùng, bởi vì ông phô trương
điều đó hằng ngày và thường xuyên: Ông sống „ngày
ngày yến tiệc linh đình“ (Lc 16,19). Trong ông, sự đồi bại vì tội lỗi xuất
hiện theo một cách thức bi ai, mà sự đồi bại ấy được hiện thực hóa trong ba
bước đi kế tiếp nhau sau đây: yêu thích tiền bạc, kiêu căng và tự phụ (xc. Bài
Giảng tại Domus Sanctae Marthae, 20.09.2013).
Thánh
Phao-lô Tông Đồ nói: „Cội rễ sinh ra mọi
điều ác là lòng ham muốn tiền bạc“ (1Tm 6,10). Nó là nguyên nhân chính của
sự đồi bại và là nguồn mạch của sự đố kỵ, của sự ghen tương, của những tranh
chấp và của những ngờ vực. Sau cùng, tiền bạc có thể thống trị chúng ta một
cách quá mức, đến độ nó trở thành một ngẫu tượng hung bạo (xc. Thông Điệp
Ewangelii gaudium, 55). Thay vì trở thành một phương tiện để phục vụ chúng ta,
để làm điều tốt và để thực thi tình liên đới đối với những người khác, thì tiền bạc lại có thể bắt chúng ta và bắt
thế giới phải phục tùng một cách nghĩ ích kỷ, mà cách nghĩ đó không tạo không
gian cho Đức Ái, nhưng còn ngăn cản niềm bình an.
Ngoài
ra, dụ ngôn còn cho chúng ta thấy rằng, sự tham lam tiền bạc còn biến ông nhà
giầu trở nên kiêu căng nữa. Con người ông bị biến dạng trong những dáng vẻ bên
ngoài, để chứng tỏ cho người khác thấy những gì ông có thể thực hiện. Nhưng
dáng vẻ bên ngoài lại che đậy sự trống rỗng bên trong. Cuộc sống của ông bị
giam hãm trong dáng vẻ bên ngoài, trong chiều kích hờt hợi và mau qua nhất của
kiếp nhân sinh (nt, số 62).
Cấp
độ thẳm sâu nhất của sự đổ đốn về khía cạnh luân lý này chính là sự cao ngạo.
Ông nhà giầu ăn vận như thể ông ta là một nhà vua, ông ta thực hiện những điệu
bộ của một vị thần, nhưng ông ta quên rằng, ông ta chỉ là một hữu thể phải
chết. Đối với một con người bị hư hỏng bởi việc ham thích của cải thì không có
bất cứ thứ gì khác ngoài cái TÔI riêng, và vì thế, những người đứng quanh con
người ấy sẽ không đạt đến được với tầm nhìn của ông. Như vậy, hoa trái của việc
bấu bám vào tiền bạc chính là một dạng mù lòa: nói chung, người giầu không nhìn
thấy người nghèo đói bị gây kiệt quệ trong sự hạ thấp của họ và bị che phủ với
những ung nhọt ghẻ lở.
Nếu
người ta quan sát nhân vật này, người ta sẽ hiểu được tại sao Tin Mừng lại rõ
ràng đến như thế trong việc kết án sự ham thích tiền bạc: „Không
ai có thể làm tôi hai chủ, vì hoặc sẽ ghét chủ này mà yêu chủ kia, hoặc sẽ gắn
bó với chủ này mà khinh dể chủ nọ. Anh em không thể vừa làm tôi Thiên Chúa vừa
làm tôi tiền bạc được“ (Mt 6,24).
3.Lời Chúa là một tặng phẩm:
Đoạn
Tin Mừng nói về người phú hộ giầu sang và về ông La-gia-rô nghèo túng sẽ giúp
chúng ta chuẩn bị thật tốt cho Đại Lễ Phục Sinh đang đến gần. Phụng Vụ Thứ Tư
Lễ Tro mời gọi chúng ta hãy bước vào một kinh nghiệm giống hệt như kinh nghiệm
mà ông nhà giầu đã trải qua trong một cách thế rất bi ai. Trong khi rắc tro lên
đầu, Linh mục sẽ nói: „Con hãy nhớ mình
là bụi đất và con sẽ trở về lại với bụi đất.“ Cả hai – người giầu và người
nghèo – đều sẽ chết, và phần chính của dụ ngôn được dùng để phản ảnh về thế
giới bên kia. Cả hai đều bỗng chốc khám phá ra một chân lý nền tảng. „Chúng ta đã không mang gì vào trần gian, thì
cũng chẳng mang gì ra được“ (1Tm 6,7).
Cái
nhìn của chúng ta cũng mở ra cho thế giới bên kia, ở đó ông nhà giầu đã thực
hiện một cuộc trò chuyện dài với Áp-ra-ham, người mà ông gọi là „Cha“ (Lc
16,24.27), và do đó, chứng tỏ rằng, ông thuộc về Dân Thiên Chúa. Chi tiết này
còn làm cho đời sống của ông trở nên mâu thuẫn hơn, vì cho tới thời điểm đó,
bản văn vẫn chưa đề cập gì tới mối tương quan của ông với Thiên Chúa. Thực tế,
trong cuộc sống của ông đã không có chỗ cho Thiên Chúa, vì thượng đế duy nhất
của ông là chính ông.
Chỉ
khi bị hành hạ trong thế giới bên kia, ông nhà giầu mới nhận ra La-gia-rô, và
muốn được người nghèo này xoa dịu nỗi khổ đau của mình bằng một chút nước. Điều
mà ông nhà giầu xin từ La-gia-rô giống hệt như điều mà ông đã có thể thực hiện,
nhưng ông không bao giờ thực hiện. Tuy nhiên, Áp-ra-ham đã giải thích cho ông
hiểu: „Con ơi, hãy nhớ lại: suốt đời con,
con đã nhận phần phước của con rồi; còn La-gia-rô suốt một đời chịu toàn những
bất hạnh. Bây giờ thì La-gia-rô được an ủi nơi đây, còn con thì phải chịu khốn
khổ“ (Lc 16,25). Trong thế giới bên kia, một sự công bằng nào đó lại được
tái thiết lập, và sự tồi tệ từ cuộc sống sẽ được bù đắp lại thông qua sự thiện
hảo.
Dụ
ngôn còn đi xa hơn nữa, và như thế, giới thiệu một sứ điệp cho tất cả mọi Ki-tô
hữu. Ông nhà giầu có những người anh em đang còn sống, đã xin Tổ Phụ Áp-ra-ham
sai La-gia-rô đến với những người anh em đó để cảnh báo họ. Nhưng Áp-ra-ham trả
lời: „Chúng đã có Mô-sê và các Ngôn Sứ,
thì chúng cứ nghe lời các vị đó“ (Lc 16,29). Và để trả lời cho lý chứng của
ông nhà giầu, Tổ Phụ Áp-ra-ham bổ sung thêm: „Mô-sê
và các Ngôn Sứ mà họ còn chẳng chịu nghe, thì người chết có sống lại, họ cũng
chẳng chịu tin!“ (Lc 16,31).
Bằng
cách đó, vấn đề thực sự sủa ông nhà giầu đã được phơi bày: Gốc rễ sự đồi bại
của ông hệ tại ở chỗ ông đã không lắng nghe Lời Chúa; điều đó đã đẩy ông tới chỗ
không yêu mến Thiên Chúa nữa, và do đó dẫn tới chuyện khinh thường tha nhân.
Lời Chúa là một sức mạnh sống động, sức mạnh ấy có khả năng khơi lên sự hoán
cải trong tâm hồn con người, và tái hướng con người đến cùng Thiên Chúa. Khép
kín tâm hồn trước tặng phẩm mà nó chính là Lời Chúa, sẽ dẫn tới hậu quả là, con
tim sẽ tự đóng kín trước tặng phẩm tha nhân.
Anh
chị em thân mến, Mùa Chay là thời gian thuận tiện để tự canh tân trong cuộc gặp
gỡ với Chúa Ki-tô, Đấng luôn sống động trong Lời của Ngài, trong các Bí Tích và
trong tha nhân. Ước gì Chúa Giê-su, Đấng đã vượt thắng mưu mô của tên cám dỗ
suốt bốn mươi ngày trong sa mạc, sẽ chỉ cho chúng ta thấy con đường mà chúng ta
phải đi theo. Ước gì Chúa Thánh Thần sẽ dẫn dắt chúng ta để chúng ta đi vào một
con đường hoán cải đích thực hầu tái khám phá ra tặng phẩm Lời Chúa, và thanh
luyện mình khỏi những tội lỗi mà chúng làm cho chúng ta trở nên mù lòa, cũng
như phục vụ Chúa Ki-tô trong những con người túng thiếu nghèo hèn. Cha xin
khích lệ tất cả các tín hữu hãy diễn tả sự canh tân tinh thần này thông qua
việc tham dự vào các sinh hoạt Mùa Chay mà nhiều tổ chức Giáo hội sẽ tiến hành
tại những khu vực khác nhau trên khắp thế giới hầu thúc đẩy nền văn hóa gặp gỡ
trong đại gia đình nhân loại. Chúng ta hãy cầu nguyện cho nhau, xin Chúa ban
cho tất cả chúng ta đều được tham dự vào với cuộc chiến thắng của Chúa Ki-tô,
cũng như hiểu để mở các cánh cửa của chúng ta ra cho những người yếu đuối và
những người nghèo hèn. Nhờ thế, chúng ta sẽ có thể nếm trải và làm chứng cho niềm
vui của Đại Lễ Phục Sinh trong sự viên mãn.
Vatican ngày 18 tháng 10 năm 2016
Nhân dịp Lễ Kính Thánh Lu-ca
ĐTC Phan-xi-cô
Lm Đa-minh Thiệu O.Cist – chuyển ngữ