Ga 21,20-25. Vận mệnh, bút tích và lời chứng của người môn đệ Đức
Giê-su yêu mến
Bài
viết tiếng Pháp và tiếng Anh:
Jn 21,20-25. Le destin,
les écrits et le témoignage du disciple que Jésus aimait.
Jn 21:20-25. Destiny, writings
and testimony of the disciple whom Jesus loved.
Tác
giả: Giu-se LÊ MINH THÔNG, O.P.
Blog: http://leminhthongtinmunggioan.blogspot.com/
Email:
josleminhthong@gmail.com
Ngày 30 tháng 06 năm 2014.
I. Bản văn Ga 21,20-25
II. Bối cảnh và cấu trúc Ga 21
III. Phân tích
1. Người môn đệ Đức
Giê-su yêu mến
2. Ý muốn của Đức Giê-su
về môn đệ Người yêu mến
3. Bút tích và lời chứng
của người môn đệ Đức Giê-su yêu mến
IV. Kết luận
I.
Bản văn Ga 21,20-25
Trích dẫn Ga
21,20-25 dưới đây lấy trong Bản văn Gio-an, TIN MỪNG và BA
THƯ, Hy Lạp – Việt.
20 Phê-rô quay
lại, thấy môn đệ – người
Đức Giê-su yêu mến – đi
theo sau; ông này là người, trong bữa ăn tối, đã nghiêng mình vào ngực của
Người và nói: “Thưa Thầy, ai là kẻ nộp Thầy?” 21 Khi thấy người này, Phê-rô nói
với Đức Giê-su: “Thưa Thầy, còn anh này thì sao?” 22 Đức Giê-su nói với ông ấy:
“Nếu Thầy muốn anh ấy ở lại cho tới khi Thầy đến, thì việc gì đến anh? Phần
anh, anh hãy theo Thầy.” 23 Vậy có lời đồn giữa anh em là người môn đệ ấy không
chết. Nhưng Đức Giê-su đã không nói với ông ấy là “Anh ấy không chết”, mà là
“Giả như Thầy muốn anh ấy ở lại cho tới
khi Thầy đến [, thì việc gì đến anh?]”
24 Chính môn đệ
này là người làm chứng về những điều đó và làngười đã viết những
điều đó, và chúng tôi biết rằng lời
chứng của người ấy là xác thực. 25 Còn có nhiều điều khác Đức
Giê-su đã làm, nếu viết lại từng điều một, tôi thiết nghĩ cả thế gian cũng
không chứa nổi các sách được viết ra.
II.
Bối cảnh và cấu trúc Ga 21
Ga 21 được xem là
do soạn giả (le rédacteur) sách Tin Mừng Gio-an viết và thêm vào sau. Soạn giả
viết kết luận thứ hai (21,24-25) trong khi sách Tin Mừng đã có kết luận thứ
nhất ở cuối chương 20 (20,30-31). Ga 21 trình bày tương quan giữa Đức Giê-su
với hai khuôn mặt nổi bật của cộng đoàn Gio-an (Johannine community): Si-môn
Phê-rô và người môn đệ Đức Giê-su yêu mến. Toàn bộ ch. 21 được cấu trúc thành 4
tiểu đoạn:
(1) 21,1-14. Đức
Giê-su Phục Sinh tỏ mình lần thứ ba trên bờ biển hồ Ti-bê-ri-a. Hai nhân vật
chính của câu chuyện là Si-môn Phê-rô và môn đệ Đức Giê-su yêu mến. Hai nhân
vật này sẽ được bàn đến trong các tiểu đoạn tiếp theo.
2) 21,15-19. Đức
Giê-su hỏi Phê-rô ba lần về tình yêu của ông dành cho Đức Giê-su, và ba lần Đức
Giê-su giao phó sứ vụ chăn dắt đàn chiên của Người (21,15-17). Sau đó, Đức
Giê-su báo trước cách Phê-rô chết để tôn vinh Thiên Chúa (21,18-19), còn bây
giờ, nhiệm vụ của Phê-rô là đi theo Đức Giê-su (21,19; x. 21,22).
3) 21,20-23. Ý
muốn của Đức Giê-su về vận mệnh của người môn đệ Đức Giê-su yêu mến. Người nói
với Phê-rô: “Nếu Thầy muốn anh ấy ở lại cho tới khi Thầy đến, thì việc gì đến
anh? Phần anh, anh hãy theo Thầy” (21,22). Lời này được người thuật chuyện lặp
lại ở 21,23b để xác định rõ lời Đức Giê-su, bởi vì một số người đã hiểu sai.
Cũng như Phê-rô, người môn đệ này cũng là người “đi theo Đức Giê-su” (21,20).
4) 21,24-25. Soạn
giả viết kết luận thứ hai của sách Tin Mừng dựa trên bút tích và lời chứng của
người môn đệ Đức Giê-su yêu mến.
III.
Phân tích
Phần sau sẽ phân
tích nhân vật “môn đệ Đức Giê-su yêu mến” trong tiểu đoạn 3 và 4 (21,20-23;
21,24-25) với ba ý: (1) Người môn đệ Đức Giê-su yêu mến. (2) Ý muốn của Đức
Giê-su về vận mệnh của người môn đệ này (3) Bút tích và lời chứng của người môn
đệ Đức Giê-su yêu mến.
1. Môn đệ Đức Giê-su yêu mến
Động từ “đi theo”
(akoloutheô) nối kết vận mệnh của Phê-rô với vận mệnh của người môn đệ Đức
Giê-su yêu mến. Ở cuối tiểu đoạn 2 (21,15-19), Đức Giê-su nói với Phê-rô: “Anh
hãy theo Thầy” (21,19b). Đến câu mở đầu của tiểu đoạn 3 (21,20-23), người môn
đệ Đức Giê-su yêu mến cũng đang trong tư thế “đi theo sau”. Người thuật chuyện
kể ở 21,20a: “Phê-rô quay lại, thấy môn đệ – người Đức Giê-su yêu mến – đi theo sau.” Cuối câu 22, Đức Giê-su lại mời gọi Phê-rô:
“Phần anh, anh hãy theo Thầy” (21,22b). Qua việc nhấn mạnh ý tưởng “đi theo Đức
Giê-su”, nghĩa là “làm môn đệ của Người” bản văn cho độc giả thấy “đi theo Đức
Giê-su” là đặc điểm của người môn đệ đích thực, dù đó là người đứng đầu nhóm
các môn đệ (Phê-rô) hay là người có tương quan mật thiết với Đức Giê-su (môn đệ
Đức Giê-su yêu mến). Nói cách khác các môn đệ qua mọi thời đại được mời gọi “đi
theo Đức Giê-su” trong mọi hoàn cảnh, dù trong tình trạng bị bách hại (Phê-rô)
hay trong hành trình làm chứng về Đức Giê-su (người môn đệ Đức Giê-su yêu mến).
Người môn đệ Đức
Giê-su yêu mến trong đoạn văn 21,20-23 được xác định khi nhắc lại những gì môn
đệ này đã làm trong trình thuật nói về Giu-đa, kẻ sẽ nộp Đức Giê-su trong đoạn
văn 13,21-31. Ở 21,20, người thuật chuyện nhắc lại hai chi tiết liên quan đến
môn đệ Đức Giê-su yêu mến: (1) Chi tiết thứ nhất nói về vị trí đặc biệt của
người môn đệ này bên cạnh Đức Giê-su trong bữa tiệc ly: “Ông này là người,
trong bữa ăn tối, đã nghiêng mình vào ngực của Người [Đức Giê-su]” (21,20b) //
13,23. (2) Chi tiết thứ hai là lời người môn đệ này nói với Đức Giê-su trong
bữa tiệc: “Thưa Thầy, ai là kẻ nộp Thầy?” (21,20c) // 13,24b. Trong trình thuật
13,12-32, người thuật chuyện kể về hai chi tiết này ở 13,23-26: “23 Có một người trong các môn đệ của Người (Đức
Giê-su) đang dùng bữa, tựa vào lòng Đức Giê-su, đó là người
Đức Giê-su yêu mến. 24 Vậy Si-môn Phê-rô làm hiệu cho ông ấy hỏi
xem Thầy nói về ai. 25 Ông này nghiêng mình vào ngực Đức Giê-su nói với Người:
‘Thưa Thầy, ai vậy?’ 26 Đức Giê-su trả lời: ‘Kẻ đó là người mà chính Thầy chấm
miếng bánh và trao cho.’ Rồi Người chấm miếng bánh [cầm lấy và] trao cho Giu-đa
con ông Si-môn Ít-ca-ri-ốt.”
Hai chi tiết ở
21,20 liên quan đến người môn đệ Đức Giê-su yêu mến cho thấy tầm quan trọng của
môn đệ này giữa nhóm các môn đệ và trong cộng đoàn Gio-an. Thật vậy, theo Tin
Mừng Gio-an, người môn đệ này có vị trí bên cạnh Đức Giê-su trong bữa tiệc ly
(13,23); người môn đệ này đứng dưới chân thập giá Đức Giê-su (19,25); ông là
môn đệ đầu tiên “đã thấy và đã tin” (20,8) trước ngôi mộ trống và cũng là môn
đệ đầu tiên nhận ra Đức Giê-su Phục Sinh khi Người tỏ mình ở biển hồ Ti-bê-ri-a
(21,7). Như thế, phẩm chất về tương quan với Đức Giê-su của môn đệ này hơn
Phê-rô, nhưng người môn đệ Đức Giê-su yêu mến không cạnh tranh với Phê-rô. Hai
môn đệ có vị trí và vai trò đặc thù riêng trong cộng đoàn các môn đệ.
Trong đoạn văn
21,15-19, Đức Giê-su đã trao cho Phê-rô sứ vụ chăn dắt đàn chiên của Người cách
long trọng qua việc Đức Giê-su hỏi và Phê-rô tuyên xưng ba lần tình thương của
ông dành cho Đức Giê-su (21,15-17). Đức Giê-su cũng báo trước Phê-rô sẽ chết
như thế nào để tôn vinh Thiên Chúa (21,18). Cuối cùng Phê-rô được mời gọi đi
theo Đức Giê-su (21,19), nghĩa là sống tư cách người môn đệ. Với sứ vụ mục tử,
Phê-rô là người đứng đầu nhóm các môn đệ. Tuy nhiên trong cộng đoàn Gio-an, có
những thắc mắc và lời đồn đại về một khuôn mặt bí ẩn, đó là người môn đệ Đức
Giê-su yêu mến. Câu Phê-rô hỏi Đức Giê-su: “Thưa Thầy, còn anh này thì sao?”
(21,21b) cũng là câu hỏi của cộng đoàn Gio-an và của độc giả. Đặc biệt câu trả
lời của Đức Giê-su gây ngạc nhiên và không kém phần bí ẩn: “Nếu Thầy muốn anh
ấy ở lại cho tới khi Thầy đến, thì việc gì đến anh? Phần anh, anh hãy theo
Thầy” (21,22).
2. Ý muốn của Đức Giê-su về môn đệ Người yêu mến
Ý muốn của Đức
Giê-su được chính Người nói ra ở 21,22 và sau đó được người thuật chuyện lặp
lại ở 21,23. Lời Đức Giê-su nói với Phê-rô về môn đệ Người yêu mến ở 21,22a:
“Nếu Thầy muốn anh ấy ở lại cho tới khi Thầy đến, thì việc gì đến anh?” đã bị
hiểu lầm. Có người nghĩ người môn đệ này không chết trước khi Đức Giê-su trở
lại. Người thuật chuyện kể ở 21,23a: “Có lời đồn giữa anh em là người môn đệ ấy
không chết.” Lời đồn này đã được người thuật chuyện điều chỉnh lại khi nói rõ ở
21,23b: “Đức Giê-su đã không nói với ông ấy là ‘Anh ấy không chết’, mà là ‘Giả
như Thầy muốn anh ấy ở lại cho tới khi
Thầy đến [, thì việc gì đến anh?]’”
Số phận của Phê-rô
được Đức Giê-su nói rõ ở 21,18-19, còn số phận của người môn đệ Đức Giê-su yêu
mến không được nói rõ mà lệ thuộc vào ý muốn của Đức Giê-su. Người nói với
Phê-rô: “Nếu Thầy muốn anh ấy...” (21,22a). Số phận của người môn đệ này tùy
thuộc vào ý muốn của Đức Giê-su chứ không phải ý muốn của cộng đoàn. Mạch văn
cho phép hiểu cộng đoàn Gio-an muốn người môn đệ này sống với họ mãi nên mới có
lời đồn là môn đệ này không chết. Ước muốn này cũng dễ hiểu vì người môn đệ Đức
Giê-su yêu mến là khuôn mặt nổi bật trong cộng đoàn. Lời đồn về người môn đệ
này giữa cộng đoàn đã dựa trên cách hiểu không chính xác về lời Đức Giê-su
(21,22).
Qua cách thức kể
chuyện như trên, độc giả có thể hiểu tình trạng của cộng đoàn Gio-an theo cách
giải thích của F. J. Moloney: “Người môn đệ được yêu đã không còn sống nữa, và
cộng đoàn không nên ngạc nhiên về cái chết của môn đệ này. Dù điều gì đã xảy ra
cho người môn đệ được yêu cũng là làm trọn ý muốn của Đức Giê-su cho môn đệ ấy.
Cả hai, Phê-rô (21,18-19) và người môn đệ được yêu (21,22-23) đã chết.” (F. J.
MOLONEY, The Gospel of John, (SPS 4), Collegeville (MN), The
Liturgical Press, 1998, p. 557). Cả hai nhân vật quan trọng này giữ những vai
trò khác nhau trong cộng đoàn Gio-an. Phê-rô được Đức Giê-su đặt làm mục tử đàn
chiên của Người, còn người môn đệ Đức Giê-su yêu mến, ông đã viết lời chứng xác
thực và rất đáng tin cậy của mình về Đức Giê-su cho cộng đoàn.
3. Bút tích và lời chứng của người môn đệ Đức Giê-su yêu mến
Qua những lời Đức
Giê-su nói với thân mẫu và với người môn đệ Người yêu mến dưới chân thập giá
(19,26-27), môn đệ này được xem là vị sáng lập cộng đoàn Gio-an. Người thuật
chuyện kể lời trối của Đức Giê-su ở 19,25-27: “25 Vậy đứng gần thập giá Đức
Giê-su, có thân mẫu của Người và chị của thân mẫu Người, Ma-ri-a vợ ông
Cơ-lô-pát và Ma-ri-a Mác-đa-la. 26 Khi
Đức Giê-su thấy thân mẫu và môn đệ đứng bên cạnh, – môn đệ Người
yêu mến –, Người nói với thân mẫu: ‘Thưa bà, đây là con của bà.’ 27 Rồi
Người nói với môn đệ: ‘Đây là mẹ của anh.’ Và kể từ giờ đó, người môn đệ đón
nhậnmẹ về nhà mình.” Đối với cộng đoàn Gio-an, người môn đệ Đức
Giê-su yêu mến là nhân vật được kính trọng như là người sáng lập cộng đoàn, thể
hiện qua tương quan mật thiết với Đức Giê-su và lời chứng đáng tin cậy của môn
đệ này về Đức Giê-su. Người môn đệ này đã đứng dưới chân thập giá và làm chứng
về những gì đã xảy ra. Người thuật chuyện long trọng kể lời chứng của môn đệ
này ở 19,35: “Người đã xem thấy [môn đệ Đức Giê-su yêu mến], đã làm chứng, và
lời chứng của người ấy là xác thực; và người ấy biết rằng mình nói sự thật để
cả anh em nữa (độc giả), anh em tin.”
Ở 21,24, soạn giả
nói về bút tích và lời chứng của người môn đệ này: “Chính môn đệ này là người
làm chứng về những điều đó và làngười đã viết những điều đó, và chúng tôi biết rằng lời chứng của người ấy là
xác thực” (21,24). Hai lần đại từ “houtos” ở giống trung, số nhiều:
“những điều đó” trong các cụm từ “Làm chứng về những điều đó” (21,24a) và “đã
viết những điều đó” (21,24b) gợi về cốt lõi nội dung sách Tin Mừng.
Khi soạn giả (le
rédacteur) khẳng định: “Chúng tôi biết rằng
lời chứng của người ấy (môn đệ Đức Giê-su yêu mến) là xác thực” (21,24b), soạn giả đã nhân danh trường phái Gio-an
(trường phái thần học Gio-an, l’école johannique) để xác nhận là người môn đệ
Đức Giê-su yêu mến “đã viết những điều đó”, nghĩa là môn đệ này đã để lại bút
tích trong sách Tin Mừng. Ngày nay phần lớn các tác giả cho rằng người môn đệ
Đức Giê-su yêu mến đã không viết tất cả 20 chương (Ga 1–20) với lời kết luận ở
20,30-31. Tình trạng bản văn Tin Mừng Gio-an như chúng ta có hiện nay cho thấy
Tin Mừng được hình thành qua nhiều giai đoạn. Có thể nói rằng nội dung cốt lõi
của Tin Mừng Gio-an là bút tích của người môn đệ Đức Giê-su yêu mến (21,24),
môn đệ này là người sáng lập cộng đoàn Gio-an và là người đứng đầu trường phái
thần học Gio-an. Sau đó, một hay nhiều thành viên của trường phái này, được gọi
là tác giả Tin Mừng, đã hoàn thành bản văn Tin Mừng (Ga 1–20) với kết luận thứ
nhất ở 20,30-31. Cuối cùng một hay nhiều soạn giả, thuộc trường phái Gio-an,
viết ch. 21 và kết thúc sách Tin Mừng với kết luận thứ hai ở 21,24-25. Soạn giả
đã xuất bản và cho lưu hành sách Tin Mừng Gio-an như chúng ta có hiện nay. Tóm
lại, có thể nói đến ba giai đoạn chính trong việc hình thành sách Tin Mừng
Gio-an: (1) Bút tích của người môn đệ Đức Giê-su yêu mến; (2) Tác giả
(l’auteur, l’évangéliste) viết phần chính của sách Tin Mừng và kết luận ở
20,30-31; (3) Soạn giả (le rédacteur) viết ch. 21 và xuất bản Tin Mừng Gio-an
như chúng ta đọc hiện nay.
IV.
Kết luận
Đoạn văn Ga
21,20-25 nói về số phận bí ẩn của người môn đệ Đức Giê-su yêu mến. Qua câu
chuyện, soạn giả cho biết làm thế nào cộng đoàn các môn đệ có thể tồn tại mà
không có sự hiện diện thể lý của Đức Giê-su (x. 20,29) và những người lãnh đạo
cộng đoàn dần dần ra đi. Bởi vì vào lúc sách Tin Mừng được viết ra, Phê-rô và
người môn đệ Đức Giê-su yêu mến đã chết. Thực ra, cộng đoàn vẫn tiếp tục tồn
tại và phát triển vì vai trò mục tử của Phê-rô được tiếp nối nơi các đấng kế
vị, và người môn đệ Đức Giê-su yêu mến vẫn ở lại cho đến khi Đức Giê-su trở lại
nhờ bút tích và lời chứng có uy tín và đáng tin cậy của môn đệ này trong sách Tin
Mừng.
Người môn đệ Đức
Giê-su yêu mến là một nhân vật có uy thế trong cộng đoàn Gio-an và là hình ảnh
về người môn đệ lý tưởng. Độc giả qua mọi thời đại được mời gọi sống theo khuôn
mẫu của người môn đệ này: tương quan mật thiết với Đức Giê-su; sống vững mạnh niềm
tin và can đảm làm chứng về Đức Giê-su. Độc giả có thể thực hiện lời mời gọi
này bằng cách học hỏi và suy gẫm Tin Mừng Gio-an./.
Nguồn: http://leminhthongtinmunggioan.blogspot.com/2013/05/ga-2120-25-van-menh-but-tich-va-loi.html
Ghi chú:
Tác giả chịu trách
nhiệm nội dung bài viết, vì thế, xin các trang web đăng lại cho hiển thị ngày
tháng, nguồn bài viết và đừng chỉnh sửa hay cắt bớt nội dung. Cảm ơn.
Bài viết này đã
đăng ngày 19/05/2013 trên blog:http://leminhthongtinmunggioan.blogspot.com/ với
tựa đề tiếng Việt “Ga 21,20-25. Vận mệnh, bút
tích và lời chứng của người môn đệ Đức Giê-su yêu mến” và tiếng Anh:
“Jn 21:20-25. Destiny, writings
and testimony of the disciple whom Jesus loved.” Nhân dịp viết bài
này bằng tiếng Pháp: “Jn 21,20-25. Le destin, les
écrits et le témoignage du disciple que Jésus aimait” bài viết được
cập nhật, chỉnh sửa và đề ngày mới.