Nhớ về một nguồn gốc: Đức Giáo hoàng Gioan XXIII

"Chúng ta đã được thông phần với Ðức Kitô, chúng ta cứ giữ vững cho đến cùng căn bản của lòng tin đã có từ ban đầu" (Do Thái 3, 14)

Lời Kinh thánh trong thư gửi dân Do Thái đó có thể trở thành lời hướng dẫn tốt hữu ích cho ngày kỷ niệm 11.10.2012 mừng nhớ lại 50 năm Công đồng Vatican II. và ngày kính nhớ Á Thánh Giáo Hoàng Gioan XXIII.

Công Đồng Vatican II. năm 1962 của Giáo Hội gắn liền với đời sống Á Thánh giáo hoàng Gioan XXIII., người đã đưa ra sáng kiến triệu tập Công đồng Vatican II. cùng khai mạc khóa họp thứ nhất ngày 11.10.1962.

Ngày 25.01.1959 sau Thánh lễ đại trào ở đền thờ Thánh Phaolo ngoại thành Roma, Đức thánh Cha Gioan XXIII. trước sự ngạc nhiên bỡ ngỡ của các Đức Hồng Y và toàn thể Giáo Hội đã loan báo muốn triệu tập một Công đồng chung đại kết cho cả Giáo Hội. Ngài nói câu thời danh Aggiornamento: „ Hãy mở những cánh cửa sổ ra. Hãy tìm hiểu nhìn xem những dấu chỉ thời đại. Hãy lắng nghe con người và tìm hiểu những suy nghĩ thắc mắc của họ“.

Và ngài qua đời ngày đời ngày 03.06.1963 đang lúc Công đồng còn đang dở dang chưa xong. Ngài được phong Á Thánh ngày 03.09.2000.

Ngày hôm nay chúng ta sau 50 năm nhớ về Công đồng Vatican II. cùng nhớ về một vị Thánh đã có công khai sáng triệu tập Công đồng vĩ đại giúp làm thay đổi mới cho đời sống Giáo hội trong đối chiếu với thực tại của đời sống giữa lòng xã hội ngày hôm nay đang diễn ra, chúng ta không khỏi tự hỏi: điều gì là hướng căn bản trong tiến trình đưa đến thay đổi ?

Ai trong chúng ta cũng đều có những kỷ niệm tốt đẹp cùng quan trọng mang nhiều ý nghĩa cho đời sống của mình, kỷ niệm ngày thành hôn, ngày chịu chức, ngày khấn Dòng, ngày học ra trường...

Và mỗi khi nhớ mừng ngày kỷ niệm đó con người chúng ta không chỉ vui mừng nhớ lại những khúc đoạn đường thành công tốt đẹp đã trải qua, cùng nhớ lại với tâm tình chút lo sợ những khúc đoạn đường thất bại, những lo âu có nhiều bóng tối nhiều khó khăn che phủ lấp sâu kín. Nhưng chúng ta còn tư lự hỏi lòng mình xem mình đã sống thế nào trong quãng đường thời gian qua, và điều gì là căn bàn giúp ta đứng vững được?

Nhớ lại những kỷ niệm tốt đẹp cũng như khó khăn không mấy tốt đã qua, và tư lự hỏi lại lòng mình là điều tốt cùng hữu ích. Điều này rất phù hợp với tình tự đời sống con người xưa nay trong xã hội.

Với vị Thánh giáo hoàng Gioan XXIII, chúng ta không chỉ ca ngợi cảm phục ngưỡng mộ với lòng biết ơn sâu xa, nhưng còn suy nghĩ về hình ảnh của vị Thánh giáo hoàng này khi xưa lúc ngài đưa ra sáng kiến triệu tập Công đồng Vatican II. năm 1962 cách đây 50 năm.

Đức Giáo hoàng Gioan XXIII. được mộ mến ca ngợi là người cha, người mục tử nhân hậu tốt lành. Vì mỗi khi tiếp xúc ra trước công chúng, mọi người cảm nhận ra từ nơi ngài chiếu tỏa vẻ nét hiền hậu nhân từ của một con người có nếp sống giản dị khiêm nhường chân thực.

Ngài không là một nhà thần học có tầm cỡ lớn, cũng không là người có suy tư đưa ra ý tưởng tiên báo về cải cách thần học. Nếp sống đạo đức của ngài hướng theo truyền thống nhiều hơn. Nhưng dẫu vậy ngài quan tâm để ý đến nỗi khó khăn xảy ra trong thời đại xã hội, và chú ý đến áp lực sự đòi hỏi cần phải có cải tổ trong đời sống Giáo Hội, mà ngài đã nghe, đã nhìn cùng suy tư cảm nhận ra.

Ngài nhận ra nếp đời sống mới trong xã hội thời đại ngày hôm nay không là kẻ thù của đức tin, nhưng can đảm nhìn nhận đó là dấu chỉ của thời đại nhìn trong ánh sáng phúc âm của Chúa.

Theo ngài, sự trung thành với phúc âm của Chúa là kho tàng nền tảng cho đời sống Giáo Hội. Kho tàng lưu truyền này phải được gìn giữ bảo vệ. Nhưng như ngài nói trong diễn văn khai mạc Công đồng: Bổn phận của chúng ta không phải chỉ là bảo vệ kho tàng quý báu vô gía này. Vì chúng ta qúy trọng nó như có một không hai cho mình, những gì là cũ xưa. Nhưng chúng ta muốn bây giờ với niềm vui mừng không chút sợ hãi đi vào công việc đời sống xã hội, mà thời đại đang đòi hỏi đặt ra...

Câu nói thời danh của ngài „ Aggiornamento - đức tin thời đại ngày hôm nay „ mở cánh cửa sổ thánh đường hướng ra thế giới bên ngoài không là lời hay điều gì mới chống lại truyền thống. Nhưng là hệ luận rút ra từ sự việc xuống dốc trì trệ, rườm rà cùng xa rời trong đời sống Giáo Hội, để trở về nguồn chính gốc là Chúa Giesu Kitô. Trong đời sống vị giáo hoàng có tâm hồn vui tươi rộng mở đã để lại nhiều dấu tích ấn tượng còn ghi chép lại trong sách vở.

Theo cung cách sống cùng làm việc Ngày hôm nay, Đức giáo hoàng Gioan XXIII. đã đề ra cho mình 10 chỉ dẫn như linh đạo trong đời sống:

1. Ngày hôm nay, tôi sẽ sống tích cực trọn vẹn, chứ không tìm cách giải quyết mọi vấn đề của đời mình.

2. Ngày hôm nay, tôi sẽ chú ý đặc biệt đến dáng vẻ của mình: ăn mặc đơn sơ, không lớn tiếng, lịch sự trong cách ứng xử; tôi sẽ không phê phán ai; tôi cũng sẽ không đòi ai phải ứng xử hoặc kỷ luật ai trừ ra chính con người của mình. 

3. Ngày hôm nay, tôi vui sướng tin chắc rằng tôi được tạo dựng để sống hạnh phúc, không chỉ cho đời sau mà ngay cả từ đời này.

4. Ngày hôm nay, tôi sẽ sống theo hoàn cảnh của mình, mà không đòi hỏi hoàn cảnh phải phù hợp với những ước muốn của tôi.

5. Ngày hôm nay, tôi sẽ dành 10 phút để đọc điều gì thật hữu ích, và luôn nhớ rằng lương thực cần cho cuộc sống như thế nào thì đọc điều hữu ích cũng cần thiết để nuôi dưỡng cho linh hồn mình như vậy.

6. Ngày hôm nay, tôi sẽ làm một điều tốt mà không kể cho ai nghe. 

7. Ngày hôm nay, tôi sẽ làm ít nhất một điều tôi không thích: và nếu tôi bị tổn thương, thì tôi cũng không cho ai biết điều này.

8. Ngày hôm nay, tôi sẽ hoạch định một chương trình cho riêng tôi: tôi có thể không theo sát được từng chữ, nhưng tôi sẽ có một chương trình như thế. Và tôi sẽ đề phòng hai điều tai hại: cẩu thả và lừng khừng, không dám quyết tâm. 

9. Ngày hôm nay, tôi tin chắc rằng, dù thế nào đi nữa, thì Thiên Chúa vẫn yêu thưong tôi như chỉ có mình tôi trên thế gian này.

10. Ngày hôm nay, tôi sẽ không sợ hãi gì. Tôi sẽ không ngần ngại thưởng ngoạn vẻ đẹp thiên nhiên và tin tưởng vào lòng nhân ái của con người và cuộc đời. 

Truyện kể lại: Sau khi ngài được bầu trở thành giáo hoàng, một giám mục trẻ tuổi vào xin Đức giáo hoàng Gioan XXIII. giúp lời cố vấn chỉ dẫn. Vì vị giám mục trẻ này ngày đêm không sao ngủ được, vì lo lắng về bổn phận chức vụ nặng nề của chủ chăn đè nặng mà không biết làm sao có thể chu toàn được. Và vị giám mục trẻ còn thêm: con sợ rằng về lâu dài không thể làm nổi nữa!

Đức giáo hoàng lắng nghe vị giám mục trẻ trình bày, rồi ngài mỉm cười và nói: Con ơi, tâm trạng nỗi lo âu sợ hãi này cha cũng đã có như con, khi cha được bầu chọn làm giáo hoàng. Cha cũng một thời gian dài lo lắng không sao ngủ được. Bỗng một hôm cha vì mệt qúa, ngủ gật thiếp đi. Trong lúc đó cha mơ thấy Thiên Thần hiện đến. Cha kể cho Thiên Thần nghe tình trạng khốn khó lo âu sợ hãi của ta về gánh nặng trong chức vụ bổn phận là giáo hoàng trong Giáo hội. Thiên Thần nói với cha: Giavanni, con đừng cho mình là qúa quan trọng. Và từ ngày đó cha có thể ngủ ngon giấc lại được! Cũng có truyện thuật lại hồi ngài còn là Hồng Y giáo chủ Venezia, một linh mục trong Tổng giáo phận đã bất bình với ngài về cung cách đường lối làm việc của ngài. Vị linh mục đó đã viết thư thẳng thừng phê bình chỉ trích ngài rất nặng lời. Nhưng ngài không nói gì cả, chỉ âm thầm đem bức thư đó ghép vào sách kinh nguyện đọc hằng ngày để nhớ cầu nguyện cho vị linh mục đó. Khi ngài được bầu chọn trở thành giáo hoàng, chính vị linh mục đó cùng với giáo dân trong xứ về Vatican xin vào triều yết chúc mừng vị cha chung ngày xưa và hôm nay của mình. Sau buổi triều yết, ngài gọi riêng vị linh mục đó vào phòng riêng, mở sách kinh nguyện lấy bức thư đó ra và nói lời cám ơm vị linh mục đó trong tâm tình khiêm nhượng:“ Tôi cám ơm cha, vì bức thư của cha, mà tôi biết lỗi sửa mình hằng ngày cho nên người tốt. Tôi ghép giữ thư của cha trong sách nguyện, và đọc nó hằng ngày để xét mình. Tôi cám ơn cha, rồi ôm hôn vị linh mục đó trong tình cha con rất thân ái. „

Thật là một vị mục tử có nếp sống lòng khiêm nhượng chân thành trong tương quan với Thiên Chúa và với con người.

Hình ảnh vị giáo hoàng tối cao trong Giáo hội được Giám mục đoàn thế giới cùng đồng hành tiến vào đại thính đường Công đồng đã nói lên rõ nét quyền bính uy tín của ngài. Và đó cũng là hình ảnh người bắc nhịp cầu - Pontifex - đầy hứa hẹn nối liền các Giáo Hội địa phương trên hoàn cầu lại, nhằm đưa sức sống niềm hy vọng vươn lên.

Á Thánh Giáo hoàng Gioan XXIII. đã triệu tập cùng với các Đức giám mục hoàn cầu họp Công đồng chung Vatican II. trong ý hướng xóa bỏ những thái cực một chiều trong giáo hội thời đó đã đang xảy diễn ra làm xa cách đời sống thực tại ngoài xã hội, và thử đưa ra một khởi đầu mới trong sự liên kết chặt chẽ với truyền thống trong Giáo Hội. Điều này Đức giáo hoàng Gioan XXIII. đã thực hiện là bổn phận trong đời ngài cho Giáo Hội của Chúa ở trần gian.

Như lời kinh thánh trong thư gửi Do thái:“ Ngày hôm nay, nếu các ngươi nghe tiếng Chúa...( 3,7), vị Á Thánh Giáo hoàng Gioan XXIII. đã nghe tiếng Vị Mục Tử nhân lành Chúa Giesu Kitô và đặt niềm tin tưởng cậy trông hy vọng ngay từ bước khởi đầu trong tiếng kêu gọi „ngày hôm nay“

Có lẽ vì thế ngài đã đem đặt lòng tin tưởng vào hoàn cảnh hiện thực đời sống con người trong xã hội ngày hôm nay. Và từ đó, chính ngài đã trở thành vị mục tử nhân lành khi ngài đưa ra sáng kiến triệu tập Công Đồng Vatican II. nhằm đưa ra một khởi đầu mới cho ngày hôm nay.

Chúng ta tin tưởng, bây giờ bên ngai Thiên Chúa Ngài là Vị Thánh cầu bầu cho Giáo Hội đang sống trong những khủng hoảng, sự chao đảo bất an của thời đại ngày hôm nay, được vững tâm với lòng tin tưởng tiếp tục con đường làm chứng cho Chúa giữa lòng thế giới đến tận cùng mọi biên giới.

Năm Đức tin 2012 - 2013

Lm. Daminh Nguyễn ngọc Long (danchua.eu)