ĐGH Gioan Phaolô II, huyền thoại cùa
một đời sống (1)
Michel
De Jaeghere
Chỉ
trong một vài giờ, mọi điều đã được nói trong một sự đồng tình hoàn hảo chỉ
dành cho những người thật hiếm có. Mọi người đều nghiêng mình trước sự ra đi
của một nhân vật xuất chúng, một trong những người vĩ đại đứng trên thế kỷ và
có may mắn hiếm hoi ảnh hưởng trên lịch sử của thời đại. Người ta sợ rằng trong
Hồng Y Đoàn sẽ không có nhân vật nào đủ bản lĩnh để đảm nhiệm sự kế vị. Người
ta đã bàn cãi công khai về việc phong thánh cho ĐGH Gioan Phaolô II. Chắc có lẽ
phải cẩn thận trước sự quá đáng của một thế giới rất truyền thông mà mọi sự
kiện đặc biệt liền trở thành một điều chưa bao giờ có. Sự ca ngợi và ngưỡng mộ
đã tiếp theo không thời gian chuyển tiếp sự ngấm ngầm bực mình từ mấy tuần qua
của hơn một nhà báo trước cơn hấp hối dường như không dứt đối với những kẻ săn
tin với tư cách là những chuyên viên của thế giới hình ảnh.
Tuy
nhiên, với ĐGH Gioan Phaolô II có một điều gì đó thật khác. Bởi vì tính cách
phù hộ trong triều của vị Giáo Hoàng người Đông Âu này, được bầu vào lúc mà
không ai dám tiên đoán rằng ngài sẽ chứng kiến lúc còn sống tấm màn thép được
mở ra, bức tường Berlin xụp xuống và khối Liên Sô biến mất trong lúc trên đỉnh
vinh quang. Cũng bởi vì trong con người của ĐGH Gioan Phaolô II quy tụ tất cả ý
nghĩa của quyền lực : sự già rặn, bản lãnh, sống lâu theo như truyền thống
và sự xử dụng những phương tiện truyền thông.
Là
người kế vị của một truyền thống xa xưa nhất thế giới qua 20 thế kỷ không gián
đoạn cho tới chính thánh Phêrô, lãnh đạo môt Giáo Hội lan rộng trên khắp năm
châu mà lịch sử đi cùng với nền văn minh tây phương, ngài cũng là vị Giáo Hoàng
đầu tiên mà triều giáo hoàng diễn ra trước các ống kính. Trong 26 năm trời, cho
tới những viên đạn của kẻ giết người hay trong hoàn cảnh riêng tư nhất của
những ngày cuối cùng, ngài là người được chụp hình và quay phim nhiều nhất trên
thế giới. Mỗi bài diễn văn, ý kiến, thái độ hay cử chỉ của ngài đều được ghi
nhận, xuất bản, chú thích. Ngài là người mà người ta viết chân dung, tiểu sử và
tiểu luận nhiều nhất. Một nhân vật quốc gia mà người ta thấy nhiều nhất trên
các đài truyền hình. Thế giới truyền thông đã mất đi một siêu sao tuyệt vời
nhất. Họ không thể làm gì khác hơn là liên kết với sự đau đớn của hàng triệu triệu
người Công Giáo đang có cảm tưởng đã mất một người cha. Tuy nhiên sự đồng tình
này không phải là không có một sự hiểu lầm.
Khi
còn sống, ĐGH Gioan Phaolô II đã tạo nên một sự ngưỡng mộ sâu xa : sự linh
hoạt của « lực sĩ của niềm tin », được lên chức giáo hoàng lúc 58
tuổi, người hành hương không biết mệt mỏi với hơn một trăm lần thăm viếng các
nước trên thế giới, các nghi lễ, tiếp tân và những cuộc hành trình trên máy bay
mà không mảy may mệt mỏi trong một thời gian dài; sự ngạc nhiên khi thấy một vị
thủ lĩnh Giáo Hội mà người ta nói hay ngủ gật và lờ đờ lại tuyên dương một cách hùng hồn những thâm tín của
niềm tin của mình; thấy vui vui trước cung cách có tính chất hiện đại của ngài,
sự không tôn trọng những nghi thức và năng khiếu biểu diễn của ngài; kinh ngạc
trước con số và sự hăng say của đám đông mỗi khi « người mặc đồ trắng đi
qua »; thương cảm trước một ĐGH đã yếu sau nhiều năm đau đớn, ý chí muốn
tiếp tục cho đến cùng của ngài.
Thực
ra ngài không tìm kiếm sự ngưỡng mộ này. Ngài muốn dùng nó để người ta nghe
ngài. Nhưng lại là điều trái ngược xẩy ra. Tới giờ chết, dường như không còn ai
chống đối ngài. Nhưng sự thật là một số đông những kẻ đang ca ngợi ngài hôm nay
chưa bao giờ coi trọng những lời giáo huấn của ngài; họ coi ngài như một sự
bồng bột không có ảnh hưởng gì, sự trung thành của một người già cả với những
giá trị của một thời đã qua, và do đó ngài đầy mâu thuẫn mỗi lần tuyên bố những
đòi hỏi khô cứng của đạo Kitô Giáo so với những quan niệm theo mốt đúng thời và
chủ nghĩa khoái lạc đang chiến thắng trong xã hội hiện đại.
ĐGH
Gioan Phaolô II đã can thiệp trong thế kỷ như một người có uy quyền và phẩm
chất đến nỗi phần lớn những kẻ thù của ngài đều phải chịu thua. Và họ tập thói
quen tôn trọng cá nhân ngài nhưng đồng thời tránh xa những lời ngài giảng dậy.
Khi phủ hoa lên thân xác ngài, họ hy vọng từ nay cũng chôn luôn một đạo Công
Giáo mà sau ngài không còn lý do để nhương bộ sự nghiêm khắc nữa.
Làm
như thế là phản bội hương hồn ngài. Một ĐGH can trường, một ĐGH biết nhảy như
lực sĩ, không biết mệt, đi không biết bao chuyến máy bay, một ĐGH đau đớn thể
xác, còng người xuống, khuôn mặt tê cứng, bàn tay run rẩy, ngài không khoe mình
như thế để mong được người đời ca tụng. Ngài tự hiến cho chúng ta xem cảnh
tượng như thế để qua ngài, thời đại của chúng ta tìm lại được con đường của
niềm tin. Ngài biết những lời phán đoán của con người thì phù du. Ngài chẳng
quan tâm xem bao người tôn kính ngài. Ngài muốn làm kẻ mang tin của một chân lý
vẫn mãi ngời sáng sau khi mọi sự đã qua. Chẳng có gì trước mắt ngài vô ích hơn
là những lời ca tụng của những kẻ đạo đức giả đang tính toán thành hơn thiệt
điều là tâm hồn và nguyên tắc trong đời sống của ngài.
(1)
Bài tựa đầu của tập đặc san của nhật báo Pháp Le Figaro, ấn hành ngày 4/4/2005
với tựa đề « Jean-Paul II, la
légende d’une vie, les grandes heures d’un pontificat ».
Lang
Biang dịch