Hai mươi
năm qua, nỗ lực sưu tập và phát hành Thơ Công giáo đã có một số kết quả đáng
kể. Hợp tác vào công việc chung này, quý Tác giả cũng như chúng tôi không nhằm
tìm hư danh cho riêng mình nhưng chỉ mong cùng cống hiến để phục vụ ích chung
của Giáo hội Việt Nam, cụ thể là để giúp các bạn trẻ Công giáo biết rằng trong
cộng đồng Dân Chúa Việt Nam đang có một dòng chảy thơ văn Công giáo mà họ được
mời gọi tiếp nối. Do đó, những người đã có những bài thơ hay sẽ không ngại đóng
góp mà những người chưa có tác phẩm được chọn cũng chẳng bận lòng.
Nhân dịp Xuân về, chúng
tôi xin được chia sẻ đôi điều, mong Độc giả và các Tác giả thơ bốn phương tiếp
tục góp phần để giúp cho công việc này đạt thêm những thành quả mới.
Các ấn
bản sưu tập Thơ Công giáo đã phát hành không những được nhiều anh chị em tín
hữu mà cả nhiều người ngoài Công giáo, cả trong giới nghiên cứu văn học, quan
tâm. Cụ thể, tất cả 15 tác giả được giới thiệu trong sưu tập Kinh Trong Sương (Trăng
Thập Tự chủ biên, Nxb Phương Đông 2007), đã được chọn đưa vào bộ sách “Những
bài thơ Việt Nam hay lạ xưa nay” của Long Biên Trương Quang Nguyên (tập II và
tập III, do Nxb Văn Nghệ 2009 và 2010 – số điện thoại của tác giả:
08-3849-5376)) cùng với 5 tác giả Công giáo khác. Trước kia người ta chỉ biết
duy nhất một mình Hàn Mạc Tử. Đây là lần đầu tiên một bộ sách nghiên cứu thơ
Việt
Năm 2012,
kỷ niệm 100 năm ngày sinh nhà thơ Hàn Mạc Tử, ban mục vụ Văn hóa Giáo phận Qui
Nhơn đã ấn hành bộ sưu tập CÓ MỘT VƯỜN THƠ ĐẠO, 2000 trang, ngoài tập 1 dành
riêng cho Hàn Mạc Tử, ba tập còn lại giới thiệu 140 tác giả thơ có năm sinh từ
1912 về sau. Ai cần, có thể đọc bản pdf tại: http://gpquinhon.org/qn/download/
Trong nội
bộ, các tác giả tho trong bộ sưu tập cảm thấy phấn khởi vì được quan tâm và
trân trọng. Với ngày họp mặt kỷ niệm 100 năm ngày sinh nhà thơ Hàn Mạc Tử,
nhiều tác giả xúc động vì lần đầu tiên được gặp các anh chị em khác. Hơn nữa,
bộ sách đã gợi hứng cho nhiều bạn trẻ Công giáo dấn thân vào nghiệp viết lách.
Đối với
bên ngoài, mặc dù sách không phát hành ở các nhà sách tổng hợp ngoài đời, trong
giới văn học dần dần cũng đã có những người biết đến và có những đánh giá tích
cực. Chúng tôi cũng mong quý độc giả giới thiệu rộng rãi để có thêm những vị
trong giới phê bình văn học biết đến bộ sách này.
Ngoài
những tác giả có mặt trong bộ sách 2012 nói trên, hiện vẫn còn nhiều tác giả
Công giáo có những bài thơ Đạo giá trị nhưng chưa được công chúng biết đến.
Nay chúng tôi đang tiến hành sưu tập đợt hai, dự kiến sẽ
phát hành năm 2015 nhân kỷ niệm 75 năm Hàn Mạc Tử về với Chúa. Tựa sách sẽ là
VƯỜN THƠ ĐẠO NỞ HOA. Đợt hai này, ngoài một tập dành riêng cho Hàn Mạc Tử, mấy
tập sau sẽ gồm những gương mặt thơ khác chưa được giới thiệu ở đợt trước.
Trong hai
năm qua, chúng tôi đã cố gắng tìm kiếm và thu thập thơ Đạo từ các trang truyền
thông Công giáo. Cùng thời gian đó, một số tác giả đã trực tiếp gửi bài cho
chúng tôi. Có những vị chúng tôi đã hồi đáp ngay và cũng có những vị chúng tôi
chưa có điều kiện hồi đáp. Ước mong những vị chưa được hồi đáp niệm tình thứ
lỗi cho sự chậm trễ của chúng tôi.
Trong
thời gian qua, linh mục chủ biên đã sao chép những bài thơ tìm được, gửi đến ba
vị trong ban tuyển đọc xem trước, một ở Gia Lai và hai ở Bình Định. Mỗi vị đọc
và đánh giá theo thang bậc A, B, C vào từng bài thơ. Cả ba vị đã có cuộc hội ý
chung trong ba ngày 09-11 tháng 12-2013 để bàn thảo đi đến thống nhất cùng với
linh mục chủ biên.
Trong ba
ngày làm việc đợt này, chúng tôi đã tổng hợp ý kiến và lượng giá thơ của 81 tác giả, trong đó 33 tác giả đã có
những bài đầu tiên được chọn: 18 tác giả chỉ mới chọn được 1 bài, 5 tác giả
chọn được 2 bài, 2 tác giả được 3 bài, 4 tác giả được 4 bài, 2 tác giả được 5
bài và 2 tác giả được 6 bài. Chúng tôi sẽ dựa trên cơ sở này để liên lạc với
từng tác giả và xin thêm những bài thơ hay khác.
Chúng tôi
đang tiếp tục công việc với những tác phẩm mới nhận được cũng như những tác
phẩm sẽ nhận và tìm được trong thời gian tới. Dự kiến sẽ làm việc chung lần tới
vào sau lễ Phục Sinh 2014.
Sau bộ sách 2015, chúng tôi sẽ tạm ngưng công việc sưu
tập thơ để tập trung đầu tư sang lãnh vực văn xuôi. Do đó, chúng tôi cũng mong
được giới thiệu nhiều tác giả trẻ vào bộ sách 2015. Lần trước, tác giả trẻ nhất
sinh năm 1990. Lần này chúng tôi hy vọng sẽ giới thiệu cả những tác giả có năm
sinh 1996.
Ước mong
các trang truyền thông Công giáo và độc giả bốn phương giới thiệu cho chúng tôi
biết những tác giả có thơ hay và cung cấp địa chỉ, email hoặc số điện thoại để
chúng tôi có thể liên lạc xin bài.
Cách
riêng chúng tôi ước mong độc giả bốn phương giúp thông tin về các tác giả Hà Thượng Nhân, Hà Huyền Chi, Từ Linh, Từ
Khang Yến, Hoài Diệu, Phùng Bá Thọ, Khải Triều và Tuyết Mai. Với những tác
giả còn sống, chúng tôi mong có được email và số điện thoại để trao đổi trực
tiếp. Với những vị đã khuất, nếu ai đang giữ được những bài thơ Đạo, hình ảnh, các
thông tin cá nhân và lời chứng đức tin của họ, xin vui lòng chia sẻ cho chúng
tôi. Cũng thật đáng quý nếu chúng tôi biết được địa chỉ, email hoặc số điện
thoại những thân nhân gần nhất của các tác giả ấy để có thể liên lạc.
Thưa quý
tác giả
Việc sưu
tập và ấn hành các tác phẩm văn chương mang nội dung Kitô giáo không chỉ là
việc có tính văn học mà còn là một việc tông đồ, nhằm góp phần loan Tin mừng
qua văn chương nghệ thuật. Vì thế, chúng tôi cũng ước mong quý tác giả tích cực
góp phần.
Dù thời
gian và điều kiện làm việc eo hẹp, chúng tôi vẫn cố gắng tối đa để việc bình
chọn được khách quan.
Qua đợt
tuyển chọn vừa rồi, chúng tôi xin gửi đính kèm dưới đây vài kinh nghiệm cụ thể
đã nhìn thây được để thuận tiện cho quý Tác giả dễ hợp tác. Nhiều Tác giả đã có
những bài thơ hay nhưng khi gửi bài tham gia bộ sưu tập lại tự chọn ra những
bài không phù hợp với tiêu chí của bộ sưu tập. Để tránh trường hợp ấy, xin lưu
ý:
1. Cần
phân biệt bài thơ hay với bài thơ mang tính chất kỷ niệm riêng tư. Đừng chọn
những bài được những người trong cuộc (mà nội dung bài thơ nhắc đến) ưa thích.
Hãy chọn những bài được quần chúng rộng rãi ưa thích.
2. Cần
phân biệt bài thơ hay với bài thơ rườm rà ý tưởng. Thơ dẫn dắt tâm hồn người
đọc và người nghe bằng hình ảnh, không lý luận giải thích dài dòng bằng các từ
nối (liên từ).
3. Đừng
dùng những từ thừa, thiếu chọn lọc. Cần can đảm loại bỏ những đoạn, những câu,
những ý, những hình ảnh không phục vụ đề tài (cảm xúc chính).
4. Cần có
bố cục vững: mở, thân, kết. Nên học bố cục của bài thơ Đường, chỉ có 8 câu
nhưng bố cục luôn chặt chẽ.
5. Cần
quan tâm tới âm thanh và nhịp điệu. Cũng đừng lẫn lộn “đồng âm” và “vần”. Đồng
âm không được xem là vần.
5. Đừng
lẫn lộn diễn ca và thơ. Bài “diễn ca” chuyển tải nội dung giảng giải về đạo lý
khách quan sang văn vần. Còn “thơ” đặt nặng nơi cảm nhận và cảm nghiệm riêng
rất cô đọng. Có thể về sau chúng tôi sẽ thực hiện một sưu tập riêng về “diễn
ca”, nhưng trong bộ sưu tập đợt 2 này, Ban Biên tập không chọn các tác phẩm
“diễn ca”.
6. Thơ
lục bát không dễ làm như người ta tưởng. Không biết cách diễn đạt, sẽ chỉ là
những bài vè chứ không phải thơ.
7. Những
bài “thơ” làm theo đơn đặt hàng, mang tính ghi nhận “sự kiện” (mừng lễ, viết
theo chủ đề Tin mừng Chúa nhật, Năm đức tin, vv…) vẫn có giá trị riêng của nó
nhưng không nằm trong đối tượng sưu tập của chúng tôi.
Văn
chương nghệ thuật là lãnh vực rất rộng, với những quan niệm đa dạng. Một bộ sưu
tập không thể ôm hết mọi thứ, Ban Biên tập chúng tôi thấy cần phải chọn một
giới hạn để có thể hoàn thành công việc cần làm. Chắc hẳn chọn lựa của chúng
tôi không đáp ứng những cái nhìn khác nhau của nhiều người, nhưng chúng tôi
không thể làm khác hơn. Hy vọng rằng những gì chúng tôi không làm được thì rồi
những người có điều kiện thuận lợi hơn sẽ làm.
Chúng tôi
hy vọng một vài chia sẻ đơn sơ ngắn gọn trên đây có thể giúp quý Tác giả phần
nào trong việc tự lượng giá bài của mình, đồng thời cũng thông cảm hơn với công
việc và mục đích phục vụ của nhóm biên tập chúng tôi.
Tác giả
nào quan tâm muốn tham gia bộ sưu tập theo hướng trên đây, xin vui lòng gửi về
khoảng 20 bài thơ Đạo. Khi quý Tác giả có đủ bài được chọn (tối thiểu 2 bài,
tối đa 15 bài), chúng tôi sẽ thông báo để xin quý tác giả cung cấp tiểu sử và
hình ảnh.
Cũng xin
nhắc thêm rằng chúng tôi không làm công việc bình thơ. Thay vào đó, để giúp độc
giả cảm nghiệm chất đạo trong những bài thơ được giới thiệu, chúng tôi mời
chính Tác giả chia sẻ một chứng từ đức tin, có thể gợi lên cái hồn của các tác
phẩm.
Rất mong
quý Độc giả giúp các thông tin cần thiết và quý Tác giả tiếp tục gửi bài tham
gia về: thoconggiao@gmail.com
Những ai
cần gửi bài qua đường bưu điện, xin đề:
Lm VÕ TÁ KHÁNH
116 - Trần Hưng Đạo
Tp. Quy Nhơn, Bình Định
Xin gửi
về trước ngày 30-6-2014.
Nguyện
chúc quý Tác giả và Độc giả bốn phương cùng gia đình một Năm mới an bình hạnh
phúc trong Chúa.
Thay lời Ban Biên Tập,
Chủ biên,
Lm Gioan Phêrô Võ Tá
Khánh (Trăng Thập Tự)