GIÁO PHẬN QUI NHƠN:
TỌA ĐÀM VỀ
LM. GIOAKIM ĐẶNG ĐỨC TUẤN, DANH NHÂN CÔNG GIÁO VIỆT NAM
Dịp kỷ
niệm 100 năm ngày sinh nhà thơ Hàn Mạc Tử (2012), cách nay hơn một thập kỷ, Tòa
Giám mục Qui Nhơn đã tổ chức họp mặt các tác giả Văn thơ Công giáo Việt Nam
lần đầu vào hai ngày 21-22/9/2012. Tiếp đó, Giải Viết Văn Đường Trường
rồi Giải Sáng Tác Cho Tuổi Thơ, suốt 7 năm liền luôn trao giải vào ngày
21-22/9, đã tạo nên truyền thống cho các tác giả Văn thơ Công giáo Việt Nam
họp mặt hằng năm vào dịp này.
Năm
2021, giữa tình cảnh đại dịch, ngày truyền thống lần thứ X đã được cử hành với
cuộc tọa đàm trực tuyến về Văn học Công giáo Việt Nam đương đại.
Năm
nay, cuộc họp mặt Văn thơ Công giáo lần thứ XII được đánh dấu bằng tọa
đàm về chủ đề: “Lm. Gioakim Đặng Đức Tuấn, danh nhân Công giáo ái quốc
Việt Nam”.
Đức cha
Matthêô Nguyễn Văn Khôi, Giám mục Giáo phận Qui Nhơn đã khai mạc Tọa đàm lúc
8g00 ngày 23-9-2023 tại hội trường Chủng viện Qui Nhơn, 120 Trần Hưng Đạo, Tp.
Quy Nhơn. Đoàn chủ tịch gồm có: Lm Giuse Trương Đình Hiền, Tổng đại diện Giáo
phận Qui Nhơn, Pgs. Ts. Nguyễn Hữu Sơn, viện Khoa học Xã hội thuộc viện Hàn Lâm
Việt Nam, Pgs. Ts. Đoàn Lê Giang và Pgs. Ts. Võ Văn Nhơn, Trường Đại học Khoa
học Xã hội và Nhân văn Tp. HCM, Nhà văn Micae Bùi Công Thuấn (Giáo phận Xuân
Lộc), hội viên Hội Nhà văn Việt Nam.
Cùng
tham dự Tọa đàm-kỷ niệm 149 năm ngày mất của Lm Gioakim Đặng Đức Tuấn, có hơn
100 tham dự viên, gồm các hậu duệ cùng huyết thống của vị linh mục họ Đặng, từ
Ban Thường trực Hội đồng Họ Đặng Việt Nam, những hậu duệ về văn thơ và lòng yêu
nước, và cả những hậu duệ trong đức tin.
Tọa đàm
được gợi hứng với quyển sách ĐẶNG ĐỨC TUẤN, tinh hoa Công giáo ái quốc Việt
Nam của hai tác giả Lam Giang và Võ Ngọc Nhã, tác giả xuất bản tại Sài Gòn
năm 1970. Năm nay, Tủ sách Nước Mặn của Giáo phận Qui Nhơn in lại nhân
dịp tọa đàm, với những chỉnh sửa và bổ sung cần thiết.
Ngoài
quyển sách ấy, mỗi tham dự viên đều nhận được tập Tài liệu tham khảo cho Tọa
đàm, dày 472 trang A5 gồm 3 tác phẩm của Lm Đặng Đức Tuấn mới tìm thấy và
35 bài viết liên quan đến Lm. Đặng Đức Tuấn của 28 tác giả. Tài liệu tham
khảo cho Tọa đàm giúp hiểu sâu hơn về vị linh mục nổi tiếng của chúng
ta.
Hai bài
tham luận được trình bày trực tiếp tại tọa đàm là:
·
“Đặng Đức Tuấn trong
phong trào canh tân ở Việt Nam nửa cuối thế kỷ XIX” của
Pgs. Ts. Đoàn Lê Giang, Trường Đại học Khoa học Xã hội & Nhân văn, Tp. HCM.
·
“Lm. Gioakim Đặng Đức
Tuấn – tác gia tiêu biểu của văn học Hán Nôm Bình Định” của
Ts. Võ Minh Hải, Trường Đại học Quy Nhơn.
Lm.
Gioakim Đặng Đức Tuấn sinh năm 1806, qua đời ngày 24-7-1874, thọ 69 tuổi. Các
tham luận đều khẳng định ngài là người đi đầu trong cuộc vận động canh tân đất
nước hồi thế kỷ XIX, với những bản điều trần đã được vua Tự Đức lắng nghe. Nhà
vua đã bổ nhiệm ngài làm thông dịch viên cho phái bộ của Phan Thanh Giản và Lâm
Duy Hiệp, đàm phán với người Pháp, dẫn đến hòa ước Nhâm Tuất (1862).
Sống
giữa hoàn cảnh đau thương của đất nước hồi ấy, cha Gioakim Đặng Đức Tuấn đã đối
diện với những bài toán khó của phận người, cho cá nhân, cho dân tộc, cho Đạo
Chúa. Thế rồi, noi gương Đấng Cứu Thế là Con Thiên Chúa làm người, vị tiền bối
của chúng ta đã giải đáp thật suôn sẻ.
Trong
những khoảnh khắc chia sẻ, cử tọa đã có dịp cùng ngưỡng mộ một gương sáng, một
cõi lòng thao thức cho tình hiệp nhất con dân Đất Việt và thao thức cho Tin
mừng của Chúa, thể hiện qua cuộc sống và qua những vần thơ sáng chói.
Tham
gia thảo luận có nhiều ý kiến góp thêm vào làm sáng tỏ hơn cuộc đời, tác phẩm,
tư tưởng và tầm vóc lịch sử, tầm vóc văn học, tầm vóc văn hóa của Lm Đặng Đức
Tuấn. Pgs-Ts Nguyễn Hữu Sơn đề xuất gọi Lm Đặng Đức Tuấn là “danh nhân văn
hóa” cuối thế kỷ XIX.
Mười
tháng nữa sẽ là kỷ niệm đúng 150 năm ngày Lm. Gioakim Đặng Đức Tuấn về với
Chúa. Các con cháu, các môn sinh và những người cùng chung mối đồng cảm cùng
ngồi ôn lại chuyện xưa. Chuyện một linh mục dấn thân vì đoàn chiên, một tác giả
hoàn thiện thơ văn chữ Nôm Nam Trung Bộ thế kỷ XIX, một nhà cải cách quan tâm
sâu sắc đến vận mệnh nước nhà.
Tọa đàm
đã kết thúc lúc 12g00 trưa cùng ngày. Hy vọng Tọa đàm lần này là một khởi đầu
có sức gợi hứng cho những nghiên cứu và hội thảo quy mô hơn trong tương
lai về Lm. Gioakim Đặng Đức Tuấn.
Ban Văn hóa Giáo phận Qui Nhơn.