Câu cá
Cậu bé 11 tuổi, rất thích câu cá. Cậu đi câu cá bất cứ lúc nào có thể
và thường ngồi câu ở cái vũng nơi căn lều nhà cậu, nằm trên một đảo nhỏ giữa
hồ. Một lần, cậu theo bố đi câu cá vào buổi chiều tối. Cậu mang theo ít giun
làm mồi với hy vọng bắt được vài con cá. Cậu móc mồi rồi bắt đầu tập quăng mồi.
Lưỡi câu đập thẳng vào mặt nước và tạo ra những gợn sóng nhiều màu sắc trong
ráng chiều. Ngồi khá lâu, bỗng cậu cảm thấy cần câu rung lên, rõ ràng có cái gì
đó rất nặng móc vào cần câu.
Bố cậu quan sát đứa con khéo léo giật cần câu, nhấc lên một con cá đang
vùng vẫy. Đó là con cá to nhất cậu bé từng nhìn thấy. Hai bố con nhìn con cá to
bự đang quẫy. Người cha nhìn đồng hồ. Mới 8 giờ tối. Còn 4 tiếng nữa mới bắt
đầu mùa câu. Ông bảo:
Con trai, con phải thả nó ra đi. Chưa đến mùa câu.
Kìa bố! - Cậu con trai kêu lên.
Sẽ có những con cá khác - Bố cậu bình tĩnh nói.
Nhưng không to như con này! - Cậu bé rên lên.
Cậu nhìn quanh hồ. Không có ai, cũng chẳng có tàu thuyền tuần tra. Cậu
lại ngước nhìn bố. Không ai nhìn thấy họ, tức là sẽ không ai biết họ câu được
cá. Và dù có người biết, người đó cũng không thể biết cậu câu được cá lúc mấy
giờ. Nhưng cậu bé, qua sự rõ ràng trong giọng nói của bố cậu, biết rằng quyết
định của ông sẽ không thay đổi.
Cậu chậm chạp gỡ con cá ra và thả nó xuống mặt hồ đen lóng lánh. Con
vật quẫy thật mạnh và lao biến đi. Cậu bé biết rằng rồi cậu sẽ chẳng bao giờ
bắt được con cá to như thế nữa.
Đó là câu chuyện 34 năm về trước. Bây giờ, cậu bé đã là một kiến trúc
sư thành đạt. Cái lều của gia đình anh vẫn ở trên hòn đảo nhỏ giữa hồ New
Hampshire. Và anh cũng đưa con trai, con gái của mình đi câu. Anh đã đoán đúng.
Anh không bao giờ bắt được một con cá to và đẹp như hồi nhỏ nữa.
Nhưng anh luôn nhìn thấy con cá đó, từ lần này sang lần khác, mỗi khi
anh đặt ra một câu hỏi về đạo đức. Vì, như cha anh đã dạy, đạo đức là những vấn
đề đơn giản: đúng hay sai. Chỉ có điều: hành động đạo đức - ngay cả khi không
có ai quan sát mình - mới là khó mà thôi.
Ai cũng thích người khác đánh giá mình là người đạo đức mà ít tự xét
xem mình có thật sự đạo đức, thật không hổ thẹn với lương tâm và cuộc sống hay
không. Người khác chỉ nhìn thấy cái bề ngoài, còn chính chúng ta lại hiểu rõ
lòng mình hơn hết. Hoàn cảnh, cuộc sống và con người cho chúng ta cơ hội để thể
hiện điều sâu sa tự cõi lòng mình, hãy tận dụng cho tốt để mỗi ngày sống hoàn
thiện hơn.
Hải Hà sưu tầm