Ba người thầy
Khi Hasan, một nhà hiền
triết Hồi giáo sắp qua đời,
có người hỏi ông:
-
Thưa Hasan, ai là thầy của ngài
? Hasan đáp:
-
Những người thầy của
ta nhiều vô kể. Nếu điểm
lại tên tuổi
của các vị
ấy hẳn sẽ
mất hàng tháng, hàng năm,
và như thế
lại quá trễ
vì thời gian
của ta còn rất ít. Nhưng
ta có
thể kể về ba
người thầy sau của ta.
Người đầu tiên là một
tên trộm. Có một lần
ta đi lạc trong sa mạc, khi ta tìm đến được
một khu làng
thì trời đã rất khuya,
mọi nhà đều
đi ngủ cả.
Nhưng cuối cùng ta cũng tìm
thấy một người, ông ta đang
khoét vách một căn nhà
trong làng. Ta hỏi ông ta xem
có thể tá
túc ở đâu, ông ta trả lời:
"Khuya khoắt thế này thật
khó tìm chỗ
nghỉ chân, ông có thể
đến ở chỗ tôi nếu ông
không ngại ở chung với một
tên trộm." Người đàn ông ấy
thật tuyệt vời. Ta đã nán lại đấy hẳn
một tháng! Cứ mỗi đêm
ông ta lại bảo: "Tôi đi làm đây.
Ông ở nhà và cầu nguyện
cho tôi nhé!"
Mỗi khi ông ta trở về ta đều
hỏi: "Có trộm được gì
không?" và ông ta đều đáp:
"Hôm nay thì chưa, nhưng
ngày mai tôi sẽ cố, có
thể lắm chứ".
Ta chưa bao giờ thấy ông
ta trong tình trạng tuyệt vọng,
ông ta luôn hạnh phúc. Có
lần ta đã suy ngẫm và
suy ngẫm trong nhiều năm
ròng để rồi
không ngộ ra được một chân
lý nào. Ta đã rơi vào
tình trạng tuyệt vọng, tuyệt
vọng đến nỗi ta nghĩ mình
phải chấm dứt tất cả
những điều vô nghĩa này.
Ngay sau đấy ta chợt nhớ
đến tên trộm,
kẻ hằng đêm
vẫn quả quyết:
"Ngày mai tôi sẽ làm được,
có
thể
lắm chứ!"
Người thầy thứ hai là một
con chó. Khi ta ra bờ sông uống nước,
có một con chó xuất hiện.
Nó cũng khát
nước. Nhưng khi nhìn xuống dòng
sông, nó thấy cái bóng
của mình nhưng lại tưởng
đó là một con chó khác. Hoảng
sợ, nó tru
lên và bỏ
chạy. Nhưng rồi khát quá
nó bèn quay
trở lại. Cuối cùng, mặc
nỗi sợ hãi
trong lòng, nó nhảy xuống
sông và
cái bóng biến mất.
Ta hiểu đây là một thông
điệp được gửi đến cho
ta : con người
phải biết chiến thắng nỗi
sợ trong lòng bằng hành
động.
Người thầy cuối cùng là một
đứa bé. Ta đến một thành phố
nọ và thấy
một đứa bé trên tay cầm
một cây nến
dã thắp sáng
để đặt trong
đền thờ. Ta hỏi đứa bé:
-
Con tự thắp cây nến này
phải không?" Đứa bé đáp:
-
Thưa phải." . Đoạn
ta hỏi:
-
Lúc nãy nến chưa
thắp sáng, nhưng chỉ một
thoáng sau đã cháy sáng.
Vậy con có biết ánh sáng
từ đâu đến
không?
Đứa bé cười to, thổi phụt ngọn
nến và nói:
-
Ngài thấy ánh sáng
đã biến mất,
vậy ngài bảo ánh sáng
đã đi đâu?"
Cái « tôi » ngạo nghễ của ta hoàn
toàn sụp đổ, pho kiến
thức kim cổ của ta cũng
sụp đổ theo.
Lúc ấy ta nghiệm ra sự dốt
nát của bản
thân. Và từ đó ta vất
đi tất cả
những tự hào về kiến
thức của mình. Đúng là có
thể nói ta không có một
ai là thầy, nhưng điều này không
có nghĩa ta không phải là một
học trò. Ta xem vạn vật
là thầy. Tinh thần học hỏi
của ta luôn rộng mở hơn
tất cả các
người. Ta học hỏi từ tất
cả mọi vật,
từ cành cây
ngọn cỏ đến
đám mây trên
trời kia. Ta không có một
người thầy vì ta có hàng
triệu triệu người thầy mà
ta đã học được mỗi khi có
thể. Điều thiết yếu
trong cuộc sống là luôn làm
một học trò.
Điều này có nghĩa là gì?
Nghĩa là có khả năng học
hỏi ,
luôn sẵn sàng học để
biết chấp nhận ý nghĩa của
vạn vật. Người thầy là người
thông qua đó ta bắt đầu học
cách học hỏi. Người thầy
cũng như một hồ nước
nơi chúng ta đang học bơi.
Một khi chúng ta đã học được
cách bơi, cả đại dương
mênh mông là của chúng ta."
Chúng ta ai cũng muốn làm
thầy thiên hạ mà lại
không chịu học hỏi, đã
quên rằng trước khi là thầy tốt cần phải
làm học trò tốt. Thiên nhiên
và con người dạy ta bao nhiêu
kiến thức sống động, có
điều chúng ta có biết mở
lòng đón nhận hay không ?
Hải Hà sưu tầm