ĐỒNG TIỀN LẺ
Đây là câu chuyện
có thật do chính người trong truyện thuật lại. Ông là một giáo viên người Anh.
Mỗi khi kể, ông thường không cầm được nước mắt, xúc động nghẹn ngào. Ông nói:
-
Nhà tôi ở một phố giữa Thủ đô Luân Đôn.
Một hôm, tôi vừa ra khỏi cửa thì gặp một cậu bé chừng mười hai, mười ba tuổi ăn
mặt tồi tàn, rách rưới; mặt mũi gầy gò, xanh xao; chìa những bao diêm khẩn khoản
mời tôi mua giúp một bao.Tôi mở ví tiền và chép miệng: Rất tiếc là tôi không có
xu lẻ.
-
Thưa ông , không sao ạ. Ông cứ đưa cho
cháu một đồng tiền vàng . Cháu chỉ chạy loáng một lát đến hiệu buôn để đổi, rồi
hoàn lại cho ông tiền lẻ còn thừa.
Tôi chăm chú
nhìn cậu bé và lưỡng lự :
-
Thật chứ ?
-
Thưa ông, thật ạ. Cháu không phải là một
đứa dối trá. Nét mặt của cậu bé trông rất cương trực và tự hào tới mức làm tôi
tin và giao ngay cho cậu một đồng tiền vàng.
Nhưng năm phút, mười phút, rồi mười lăm phút
trôi qua mà vẫn không thấy cậu trở lại. Tôi bắt đầu nghi ngờ cậu bé. Nửa giờ
sau, chờ mất công, tôi lững thững tiếp tục cuộc dạo chơi và tự nhủ:
-
Cần rút kinh nghiệm, không nên tin vào bọn
trẻ này !
Vài giờ sau, khi
trở về nhà, tôi ngạc nhiên , thấy có một cậu bé đang đợi tôi. Diện mạo cậu bé
này rất giống cậu bé đã cầm tiền của tôi, nhưng nhỏ hơn vài tuổi, gầy gò, xanh
xao hơn và thoáng một nỗi buồn tuyệt vọng:
-
Thưa ông , có phải ông vừa đưa cho Rô-be
một đồng tiền vàng không ạ ?
Tôi kẽ gật đầu .
Cậu bé tiếp :
-
Thưa ông , đây là tiền lẻ hoàn lại...
Rô-be nhờ cháu... mang đến trả ông… Rô-be là anh cháu… chúng cháu mồ côi… Anh
cháu không thể mang tiền trả ông được.. vì anh ấy bị xe chẹt… đang nằm ở nhà và
khó lòng… sống nổi…
Em bé không nói
được hết câu vì những tiếng nấc xé lòng. Tôi sững sờ cả người, tim se lại vì hối
hận, hỏi dồn:
-
Vậy bây giờ Rô-be ở đâu? Hãy đưa tôi đến.
Sau khi dừng lại
một chút trước chiếc hầm nhỏ của một căn nhà đổ nát, em bé nói:
-
Thưa ông, đây là nhà của chúng cháu.
Trong một góc tối
của căn hầm, cạnh chiếc bếp lò cũ kĩ đã tắt ngắm từ lâu, giữa một đống giẻ
rách, tôi nhận ra Rô-be nằm dài, bất động.
Mặt em lúc này trắng bệch. Một dòng máu đỏ từ trán chảy xuống. Rô-be đưa mắt
nhìn về phía tôi, giọng thều thào, yếu ớt:
-
Thưa ông, ông hãy lại gần đây.
Tôi quỳ xuống
bên em, cầm lấy bàn tay em - bàn tay khẳng khiu, gầy gò, đáng thương, lạnh ngắt.
-
Sác-lây, em đưa tiền trả ông rồi chứ? Cậu
bé gật đầu, mắt vẫn sưng mọng.
-
…Ôi! Đấy, ông xem, cháu không phải là đứa
dối trá mà.
Tôi cúi sát xuống
người em, cầm lấy bàn tay em, hôn vào chỗ trán bị thương nứt rạn và nói với
Rô-be rằng:
-
Em hãy bình tâm, dù bất cứ tình huống
nào, tôi cũng sẽ nuôi nấng Sác-lây cho em
Tôi nói dịu
dàng, âu yếm an ủi Rô-be, để cái chết của em được thanh thản. Bàn tay khốn khổ của em nằm gọn trong tay
tôi lạnh dần, lạnh dần… Em bé nghèo túng của tôi đã từ giã cõi đời quá ngắn ngủi
như vậy đấy.
Cái chết đó làm
cho tôi thấy rằng, trong cuộc đời tôi chưa hề được thấy một cử chỉ, hành động
nào đẹp đẽ, cao cả như vậy. Một tâm hồn vô cùng cao thượng ẩn náu trong một em
bé sống trong cảnh rất đỗi cực khổ nghèo nàn.
Quan
hệ con người được xây dựng trên niềm tin tưởng nhau, nếu không có nó thì con
người thường nghi kỵ, chẳng cảm thông ; Nói chi đến chuyện mến yêu, chia sẻ ?
Phải chăng có những người cao thượng, vô tư mà lòng hẹp hòi bảo thủ của chúng
ta không chứa nổi, hoặc có những kẻ trong trắng quảng đại đã bị đầu óc tính
toán vẽ vời của chúng ta nhuộm trắng tô đen ? Yêu cầu người khác thay đổi,
trước tiên có lẽ nên thay đổi lòng mình. Chúng ta còn nhiều giới hạn : nếu
không làm được nhiều việc khác, có lẽ cần phải làm việc của mình một cách khác
đi …
Hải Hà sưu tầm