Hôn Nhân Kitô Giáo Và Đòi Hỏi Của Lời Cam Kết

(daminhvn.net) ngày 06 Tháng ba 2014

Gioan Phê Ny Ngân Giang, OP.

Có th nói, vn đ quan trng mà gia đình Kitô giáo ngày hôm nay phi đi din là gia đình đang chuyn dn t bình din tôn giáo sang bình din con người. Điu đó có nghĩa là mi bn tâm chính ca đôi hôn nhân không còn nm vn đ có hay không cùng mt nim tin tôn giáo; thay vào đó, h phi tr li cho vn đ có hay không mt nn tng hôn nhân. Bi l s khác bit gii tính v mt sinh hc đáng ra phi có tm quan trng v mt t nhiên, nhưng dường như người ta dn cho rng s khác bit y ch là sn phm ca văn hoá mà mi người có th thay đi tu quan nim ca mình. Nói khác đi, đó là s chi b, thm chí phá hu chính đnh chế hôn nhân và gia đình, cách riêng đi vi hôn nhân và gia đình Kitô giáo.[1]

Qu tht đó là mt th nghch lý ca thi đi hôm nay. Vì l, đang khi gia đình vn được xem là tế bào xã hi, cái nôi hình thành nhân cách con người và là trường hc đu tiên ca nhân loi thì t chc gia đình hay vic cu thành nên chính tế bào đu tiên y li đang có nguy cơ b phá b, nghĩa là gia đình không nht thiết phi gm có cha m và con cái. Hiu như thế thì gia đình không nht thiết phi được xây dng trên mi dây hôn phi. Vn có nhng đa tr ra đi mà m chúng không cn phi có người cha cho chúng. Hoc có nhng gia đình mà nn tng không đt trên mi tương quan liên v trong s ràng buc ca dây hôn phi nên h d dàng ly d mà không nghĩ đến chuyn cu vãn trong mi kh năng.

Chúng ta bt gp đây hai tr ngi ln. Th nht, v mt tiến trin ca lch s nhân loi, rõ ràng, vn đ hôn nhân mt v mt chng ch mi được đt thành vn đ như mt đnh chế mi đi vi đnh chế cũ trong quá kh. Vy điu này có cho phép kết lun rng dây hôn phi chng qua cũng ch là mt th th tc không hơn không kém mà cùng vi s tiến b, con người thy cn thiết cho s phát trin nhn thc ca mình? Chính đây là cơ s cho lp lun phá b nn tng gia đình da trên tính thiết yếu ca dây hôn phi. Vn nn ca xã hi hin đi, nht là quan nim v hnh phúc và t do trong vic quyết đnh xây dng hay phá v mt “tế bào xã hi”, ch không ít người tr hôm nay cho rng nn tng đ gii quyết vn đ hôn nhân và gia đình không gì khác hơn là vic tương đi hoá mi ý nghĩa và đnh chế hu gin lược tt c thành mt th t do tuyt đi qua vic tìm kiếm hnh phúc ca cá nhân. Đáp tr cho vn đ này, chúng ta cùng tìm câu tr li dưới góc đ Kinh thánh trong vic khám phá ý đnh ca Thiên Chúa khi chính Người là Đng đã tác hp cho gia đình đu tiên ca nhân loi. Th hai, chúng ta s tr li cho vn nn v “s bt kh phân ly” trong hôn nhân qua giáo hun ca Đc Giêsu v vic có cho phép ly d hay không. Trên cơ s đó, vượt xa hơn vn đ t nhiên đ bước vào lãnh vc ân sng, chúng ta cùng xác đnh li nn tng gia đình qua bí tích hôn phi. 

Cui cùng, khi đt gia đình trong vin tượng ca Nước Tri đang đến, chúng ta thy đó là mt cng đoàn thánh, nơi gìn gi và nuôi dưỡng nhng nhân v thánh tiếp ni công trình to dng ca Thiên Chúa mà vì tình yêu Người đã đ cho tình yêu được tiếp ni trên qu đt này.

I. THÁCH Đ CA HÔN NHÂN KITÔ GIÁO THI HIN ĐI

Thế k 20 va qua đánh du mt s thay đi v bn cht và nhim v trong hôn nhân phương Tây. Hôn nhân không còn là nhim v xã hi, không phi tuân theo ý mun cha m, cưới trước yêu sau. Thay vào đó, hôn nhân là quyn li ca cá nhân và khi đi t tình yêu ca đôi hôn nhân. Kéo theo hôn nhân là s thay đi v bn cht và nhim v ca gia đình. Thế ch cho nhng gia đình nhiu thế h là nhng gia đình ht nhân. Gia đình thôi không còn là nn tng ca xã hi na nhưng ch là mt đơn v gia bao đơn v khác. Ngay c vic giáo dc trong gia đình gi đây cũng được chuyn sang cho xã hi.[2]

Mt chuyn biến như thế không phi là không có trong bi cnh hôn nhân gia đình Vit Nam. Lưu ý v vn đ này, Hi Đng Giám mc Vit Nam cho thy:

…Có nhng gia đình đang tr thành mt th quán tr thay vì là t m yêu thương. Có nhiu người cao tui b con cái b rơi, không nơi nương ta. Nn bo hành gia đình còn khá ph biến, đc bit nhiu ph n chưa được tôn trng và yêu thương xng đáng vi phm giá con người. T l ly hôn ngày càng gia tăng và hu qu là nhng tr em tht hc, tr em b nhà đi bi đi ngày càng nhiu.[3]

Thông đip Familiaris Consortio trong khi thy được nhng tích cc v ý thc t do cá nhân cũng như mi quan tâm nhiu hơn v tương quan liên v trong hôn nhân thì đng thi cũng cho thy s thoái hoá đáng lo ngi v mt s giá tr căn bn. 

Mt quan nim sai lm trên lý thuyết và thc hành v s đc lp gia hai v chng vi nhau…nhng khó khăn c th trong vic lưu truyn các giá tr như nhiu gia đình đã cm nghim, con s các v ly d gia tăng, vết thương v s phá thai, vic dùng các phương pháp làm tuyt đường sinh sn ngày càng nhiu, vic hình thành mt não trng đích th là não trng chng th thai.[4]

Mt mi lo ngi thc tế ca các Kitô hu trong bi cnh xã hi ngày hôm nay đó là vic thc hành đc tin ca h dường như cho thy h ch đang c gi ly mt th giáo lý hà khc. Đang khi đó, nhng đ v hôn nhân li không là vn đ nm ngoài đi sng ca Kitô hu. S phc tp trong các cuc hôn nhân mà mt bên phi ngu không là Kitô giáo càng cho phép người ta thy thuyết phc hơn khi mun tách bch rõ ràng gia hôn phi theo đo và đi. Hơn thế na, vic tái hôn là mt trong nhng vn nn đi vi đôi hôn nhân Kitô giáo đã ly thân. Thế nên, vic “ri đo” là ni s hãi hơn là li cnh báo giúp người tín hu mt ln hi tâm cu vãn tình trng hôn nhân ca mình. Não trng này đang dn ln lên và cho thy nh hưởng không nh ca nó đi vi nhn thc v tình yêu, hôn nhân và gia đình nơi thế h tr. Thông đip, mt ln na nêu lên rng: 

S lan tràn ca nn ly d và ngay c các tín hu cũng đòi được tái hôn sau khi ly thân; v quan nim ch chp nhn c hành hôn phi theo phn đi, ngược hn ơn gi ca nhng người đã được ra ti là “ly nhau trong Chúa”; v vic c hành bí tích Hôn phi mà không có đc tin sng đng, nhưng ch vì nhng lý do khác; v s ph nhn nhng nguyên tc luân lý đang soi sáng và nâng đ vic thc hành tính dc trong hôn nhân mt cách nhân bn và Kitô giáo.[5]

Trên bình din thn hc, nhng cuc tranh lun lch s đã cho thy có thi người ta mun tách ri gia khế ước và bí tích vì cho rng điu này không thuc v chân lý đc tin.[6] Lch s Hôn nhân Công giáo đã tng tri qua nhng cuc tranh lun v tính bí tích và khế ước ca hôn nhân Công giáo. Trong quyn Doors to the Sacred, Joseph Mortos đã nêu lên quan đim ca Luther v vn đ này. Theo ông, Luther cho rng hôn nhân do Chúa thiết lp nhưng không phi là bí tích, mà đúng hơn đó là mt đnh chế t nhiên và xã hi nên thuc v lut t nhiên và dân s ch không thuc lut Giáo Hi.[7]

Ngày nay, không thiếu nhng lp lun theo nhng nguyên tc tương đi hay theo mt th luân lý hoàn cnh nào đó đ cho thy rng mt đòi buc v hôn nhân như là giao ước tình yêu, đng nht và bt kh phân ly là điu quá kht khe và không có nn tng thc tế. Rõ ràng, khi mà cuc sng hin đi càng ngày càng cho thy người ta khó có th áp dng mt quy tc tng quát nào đó cho tt c mi người trong nhng hoàn cnh cá bit c th ca h thì vic xem hôn nhân là bt kh phân ly dường như trói buc t do con người trong vic mưu cu hnh phúc chính đáng. Hôn nhân gi đây được coi ch yếu là mt cách din t tình yêu ca hai người nam n. Tiến xa hơn na, vn đ được đt li trong tính cách nn tng ca hôn nhân khi mà li nhìn v s ràng buc hôn nhân là mt hu th siêu hình đang b thay thế dn bi cái nhìn mang tính nhân v hơn trong hôn nhân. Hơn thế, phi chăng đang khi lp lun v tính bt kh phân ly ca hôn nhân da trên vic din t tình yêu gia Đc Kitô và Hi thánh thì cuc hôn nhân y bao gi cũng mang tính bí tích và vĩnh vin vì tình yêu trong cuc hôn nhân y phi là tình yêu thu chung, tha th và t hiến; nhưng mt khi cuc hôn nhân không còn th hin và din t được tình yêu như thế thì thc tế tính bí tích không còn na nơi hôn nhân y và có th được kết thúc bng vic ly d? Và tht nan gii khi thc tế li cho thy rng vic bt kh phân ly ca hôn nhân không làm cho người Kitô giáo e s vn đ ly d, thay vào đó dường như nó ngăn cn không cho người ta hip thông vi Hi thánh.[8] Phi nghĩ suy xem vn đ s tiến xa thêm đến mc nào, cha Raniero Cantalamessa, OFM., v ging thuyết ca Ph Giáo Hoàng, qua cuc phng vn ca thông tn xã Zenit, đã nói v vic cu thoát gia đình khi mt tiến trình “tan rã” đi ngược li bn cht Kitô giáo: đó là vic thoát khi hoàn cnh quá khích đưa đến kết qu “phi nhân” qua chính vic mun bi b nn tng gii tính ca con người.[9]

Như vy, vn đ ca hôn nhân Kitô giáo có th nói không phi là tìm ra mt phán quyết mang tính lut l như lch s đã cho thy, nhưng là làm sao đ chính mi đôi hôn nhân, khi t do tiến đến vi nhau qua li cam kết, ý thc đ rng h đang bước vào mt đi sng mi mà đc tin cho biết li cam kết y là hoàn toàn kh tín và không có gì có th phá v được. Ch trong ý nghĩa đó, cái nhìn quân bình v nn tng hôn nhân mi làm sáng lên nhng vn đ v phm tính ca tình yêu, tình dc và s sinh sn con cái … mà nhng não trng quá đ cao t do cá nhân hay tuyt đi hoá mt th tình yêu ích k đã làm chch hướng chn la ca con người.[10]

II. NN TNG BT KH PHÂN LY CA HÔN NHÂN KITÔ GIÁO

Ch có th tr li cho vn đ này mt khi chúng ta phi thành tht tha nhn rng giá tr ca li cam kết mà đôi hôn nhân mt khi hoàn toàn t do ưng thun đ công khai nói lên như mt hành vi nhân linh thì hoàn toàn mang tính kh tín trong chính bn cht ca nó. Bi l, nếu chúng ta ph nhn s kh tín mà chính chúng ta đã t do nói lên y thì không th là hành vi ca ch th t do. Điu mâu thun y t cáo chính chúng ta. Tuy nhiên, mt khi xác tín vào s kh tín, chúng ta được mi gi khám phá nn tng ca chính s kh tín y, mt nn tng đm bo cho s bn vng trước nhng thay đi mà chúng ta không th d liu mt khi dn thân vào chính li cam kết ca chúng ta.[11]

1. Cu Ước

Bn văn Sáng thế mà Đc Giêsu đã tng trưng dn làm chúng ta phi suy nghĩ nhiu v nn tng hôn nhân trong lch s Dothái mà Thánh Kinh Cu Ước ghi li. 

Sách Sáng thế đã viết v cuc to dng và hôn nhân ca đôi v chng đu tiên như thế này: “Bi thế, người đàn ông lìa cha m mà gn bó vi v mình, và c hai thành mt xương mt tht”. (St 2,24). Bn văn được ghi chép trong chính bi cnh ca văn hoá Dothái, mt nn văn hoá mang nng tính ph h trong hôn nhân, nghĩa là người đàn ông sau khi lp gia đình vn tiếp tc sng gn nhà cha m mình. Ch có người v là phi ri b nhà mình mà đến sng vi chng. Nhưng đây, bn văn cho chúng ta biết, người đàn ông li lìa cha m mà gn bó vi v mình. Vic lìa b không được hiu mang tính tuyt đi như b rơi hay đon tuyt. Trái li, li din t y cho thy t đây trong cuc đi người chng đã có mt s thay đi trt t các ưu tiên. Trước đây, ưu tiên hàng đu đi vi anh là cha m. Nay, th t y được chuyn sang cho người v. Có l, cuc sng hin đi làm cho chúng ta khó hình dung ra s thay đi n tượng này, bi l trách nhim ca con cái đi vi cha m trong xã hi hin đi thường b lãng quên. Trái li, trong xã hi Dothái xưa, tôn kính cha m là điu bt buc đi vi con cái và vic “th cha kính m” ch xếp sau vic th phượng Thiên Chúa mà thôi. Bi thế, s lìa b này qu tht bt ng khiến chúng ta phi chú ý, nht là hành đng y li khi đi t mt cuc hôn nhân.[12]

Tiếp sau s lìa b này, sách Sáng thế thut li rng người đàn ông tr nên gn bó vi v mình. Điu này gi lên tình yêu và s bn vng như là hai đc tính ca hôn nhân. Đó là s quyến luyến và gn bó ca đôi v chng như th con cái Israen gn bó vi gia nghip ca mình (xc. Ds 36,7.9), như s thúc bách ca lòng yêu mến mà Isaraen phi có vi Đc Chúa ca h (Đnl 10,20; 11,22; 13,5…). Vic lìa b cha m và nên gn bó vi nhau ca đôi v chng dn chúng ta đến cái nhìn v hôn nhân như mt giao ước mà chính Israen đã có kinh nghim v giao ước Thiên Chúa đã lp vi h.[13]

Tuy bn văn Sáng thế không cho chúng ta thy chng thc v chế đ hôn nhân mt v mt chng. Nhưng mt kinh nghim xương máu mà các ngôn s thi xưa đã rút ra đó là s trng pht đến t vic dân được tuyn chn không sng đúng vi ơn gi ca h. L ra, h phi là dân sng thánh thin vi nhng chun mc cao v luân lý và đo đc; h phi nêu gương bác ái công bình vi đng loi và không được chy theo các thn ngoi bang. Chính thc tế không như mong mun y mà các ngôn s đã ly tình yêu thu chung gia hai v chng làm lý tưởng cho nn luân lý hôn nhân, mt trong nhng nét ca nn luân lý mi mà h rao ging nhm đ cao tm lòng son st mà Iarael phi có vi Giavê là Chúa ca h, Đng hng trung tín và không b rơi dân bao gi.[14]

Như vy, dòng lch s ca Cu Ước mc dù cho thy s “trơn trượt” v mt tình yêu hôn nhân bt kh phân ly, nhưng như Đc Giêsu đã nói, s trơn trượt y không nm trong ý đnh ca Thiên Chúa bi t ban đu thì không có chuyn phân ly trong hôn nhân. Chúng ta ch mi thoáng thy được điu này qua li din t ca các ngôn s v mt tình yêu chung thu như ước mơ và cũng là khng đnh mang tính đòi buc Dân Thiên Chúa phi sng theo đường li ca Người.

2. Tân Ước

Vin tượng ca Hôn nhân Kitô giáo không đơn thun ch là cuc giao duyên gia người nam vi người n, nhưng là mt tình yêu được se kết bi chính la chn nên mt vi nhau trong Đng To Thành ca đôi hôn nhân. Mc cho nhng đ v, như đã bao ln xy ra khi Dân phn bi Thiên Chúa, thì t bn cht Người vn là Đng tín trung, Người không bao gi bi tín vì Người không th phn bi chính mình.[15]

Giáo hun ca Đc Giêsu v mt li cam kết bt kh phân ly đng chm đến thc tế hu như tan v bi nn ly d ca ngày hôm nay như thế nào? Phi chăng li rao ging ca Đc Giêsu có phn không thc tế đang khi có biết bao người phi gánh chu đau kh, dn vt trong gia đình mà chính h là người tri nghim mi ngày? Tân Ước cho thy tranh lun thú v gia Đc Giêsu vi nhng người lut sĩ v vn đ ly d. Có th xem đây là giáo hun nn tng ca Đc Giêsu cho nhng suy tư v s bt kh phân ly ca dây hôn phi.

Chúng ta gp phi vn đ là liu rng trước nhng thc trng khng hong, bế tc và tan v ca nhiu cuc hôn nhân có làm chúng ta mt hy vng v đi sng gia đình, v nn tng làm nên đi sng gia đình và ơn gi tr thành nhng bc làm cha, m trong nhng đnh chế gia đình đúng nghĩa? Đc Giêsu đã nói đến lý tưởng y. Có hai thái đ trước giáo hun ca Đc Giêsu. Mt đàng cho là Đc Giêsu đã quá lý tưởng cuc sng la đôi vn “không ai có th biết trước được”. Vì thế, s bt kh phân ly ca Kitô giáo là mt ràng buc nghit ngã. Đàng khác li cho rng “không vì con sâu làm ru ni canh”, nghĩa là dù trước nhng thc trng xem ra không my sáng sa thì hôn nhân vn không b đánh mt ý nghĩa nn tng vn có. Bi vì, li mi gi sinh sôi này n và làm ch vũ tr vn nm trong ơn gi làm người mà t do con người ch có th la chn ch không có quyn phá hu. Li Đc Giêsu cho phép chúng ta tin tưởng vào giá tr ca li cam kết, bi đó là s kết ước không phi ch bi hai ngôi v nhân loi vi nhau, nhưng gia h có Đng làm ch và gìn gi đi sng y. Truyn thng Kinh thánh gi li cho chúng ta lòng trung tín ca Thiên Chúa như là n lc gìn gi mi dây kết ước gia Người vi th to.

Rõ ràng, tuy có s khác nhau gia các bn văn ca Mátthêu, Máccô và Luca v cùng mt vn đ ly d, nhưng điu sau cùng mà chúng ta nhn được t giáo hun ca Đc Giêsu đó là lý tưởng v mt cuc hôn nhân hoàn ho như là nguyên tc ca li đáp tr cho bt ai mun theo Người. Điu này cũng được đc thy trong thư th nht ca thánh Phaolô tông đ gi tín hu Côrintô chương 7. Đc bit trong thư gi giáo đoàn Êphêsô, thánh Phaolô đã thy tương quan gia đôi v chng trong hôn nhân ging như tương quan thiêng liêng gia Đc Kitô và Hi thánh. Tiêu chun ca thánh Phaolô v hôn nhân còn được thy li trong thư th nht ca thánh Phêrô tông đ (1 Pr 3,1-7). Tht ra toàn b nhng tiêu chun hôn nhân này không th là chuyn có mt thiên lut v hôn nhân trói buc và tước mt t do ca nhng ai đã vì tình yêu và s trung tín mà vn b phn bi và gp th thách mi b. Đúng hơn, đó là mt li mi gi nên hoàn thin mi ngày trong giáo hun ca Đc Giêsu làm thc tnh đi vi nhng ai đã đánh mt s kh tín vào nhng li cam kết ca mình. Li cam kết không phi là si dây “thòng lng” khiến nhng ai đã vướng vào thì càng thêm dính cht đy. Trái li, nếu ngay c s kh tín vào chính nhng gì mt người có th đoan quyết cũng b ph đnh thì người ta tht s ph đnh toàn b cuc sng này.[16]

Thế nên, điu kh tín ca k có nim tin là thy được “thế gii này đang qua đi” (1 Cr 7,31) mà nhng thc ti ca trn gian này ch là du ch cho thc ti vĩnh cu mai sau. Bi thế, đi vi thánh Augustinô, hôn nhân là mt sacramentum theo hai li. Trước hết, đó là du ch ca s hip nht gia Đc Kitô và Hi thánh, sau là li th thánh thiêng gia đôi v chng, là si dây chung thu ràng buc hai người cho đến chết. Sacramentum như du n ghi vào linh hn ca hai v chng và hng luôn liên kết h. Thế nên, chính nh s hip nht vĩnh vin này nơi h mà hôn nhân tr thành biu tượng phn ánh s hip nht ca Đc Kitô vi Hi thánh. Bi thế, hôn nhân Kitô giáo cũng như các bí tích khác là mt sacramentum tc là mt du ch thánh thiêng và mt sacramentum et res tc là mt thc ti bí tích và mt ân sng đích thc được ban qua nghi thc y.[17]

Tóm li, s đip mà Tân Ước gi đến chúng ta v vn đ hôn nhân có th được hiu qua hai điu sau đây. Trước hết, vic din t mi tương quan và kết hp gia Đc Kitô và Hi thánh Người cho thy chiu kích thn hc sâu xa ca hôn nhân. Bi thế, hôn nhân phi làm sao din t như lòng mến gia Đc Kitô và Hi thánh không bao gi phai nht. Điu này hàm cha s yêu thương, trung tín, dn thân cho nhau ca đôi v chng. Như vy, không phi là hôn nhân tr nên kiu mu làm chun mc cho Hi thánh, nhưng chính tình yêu gia Đc Kitô và Hi thánh, nht là qua cái chết ca Người trên thp giá, din t và thc ti hoá lý tưởng ca hôn nhân. Hơn thế na, qua n tích vĩnh vin ca bí tích Thánh Ty, đôi hôn nhân được thông phn ơn cu đ mà Đc Kitô ban cho Hi thánh, làm hoàn trn bí tích Hôn phi mà h lãnh nhn như vic th hin tình yêu nên mt trong nhau và trong chính Đng đã chết và sng li vì h.

Mt vn đ khác ca s đip Tân Ước đó là s bt kh phân ly ca dây hôn phi và qui đnh l lut. Chúng ta thường đng hoá li cam kết hôn nhân vi l lut cm không được ly d mà Tin mng theo thánh Mátthêu chương 19,1-9 nói đến. Lnh truyn ca Đc Giêsu v s bt kh phân ly trong hôn nhân thường được xem là li dy mang tính “chung cuc” ca mt gii lut hơn là đích đim hay lý tưởng phi đt đến. Tuy nhiên, vượt qua nhng cm đoán mang tính lut l y, vic cm ly d ca Đc Giêsu cho thy mt trt t sáng to trong ý đnh ca Thiên Chúa. Không có gii lut nào phát xut t bí tích nhưng là chính lý tưởng hôn nhân t đt cho mình s bt kh phân ly theo đúng công trình to dng ban đu ca Đng To Hoá. Hơn thế na, Đc Giêsu còn cho thy, vì lòng người ta ra chai đá mà ý nghĩa nn tng ca hôn nhân b lu m trước nhng thc trng “trượt dc” ca h. Tht ra không th có hôn nhân nếu không có tình yêu là nn tng liên kết người nam và người n. Trong tình yêu y, người ta không tìm thy k trên người dưới, không có chuyn bên trng bên khinh bi l đã có mt mi tương quan tht s, nn tng và vng bn gia hai ngôi v. Mi tương quan liên v này được nhìn nhn và bo đm gia hai người phi ngu, trong ý đnh sáng to ca Thiên Chúa nên chng bao gi là chuyn đòi hi ca l lut c.

III. TÌM LI Ý NGHĨA CA HÔN NHÂN KITÔ GIÁO HIN NAY

Tht ra, không phi ch Hôn nhân Kitô giáo mi cn tìm mt hướng gii quyết v mt ý nghĩa, nhưng cn hiu hôn nhân trên tm mc rng hơn. Vic Đc Giêsu trích dn sách Sáng thế v cuc sáng to và s ra đi ca gia đình đu tiên có th được hiu như là lý tưởng chung ca hôn nhân đi vi bt k ai la chn cho mình “mt li sng mi” (h không còn là hai nhưng là mt xương mt tht vi nhau). Chúng ta có th đc thy nhng chuyn biến tích cc mà Công đng Vaticanô II nhìn v hôn nhân như vic tìm li ý nghĩa ca đi sng v chng đi vi nhng ai quý trng và mun bo v giá tr bt kh phân ly này nơi bí tích hôn nhân.

1. Công đng Vaticanô II

Trong hiến chế Gaudium et Spes bên cnh vic tái khng đnh bn cht ca bí tích hôn nhân và tình yêu v chng là t bn cht hướng đến vic sinh sn và giáo dc con cái,[18] công đng cũng nhn mnh rng tình yêu v chng không nhng là đc đim riêng nơi con người mà còn đem li s thin ho cho con người toàn din. Tình yêu này được din t và hoàn thin qua vic v chng vì quan h gii tính biu l và nâng cao s t hiến ca hai người, nh thế h làm cho đi sng ca nhau nên phong phú.[19] Bi thế, bí tích hôn nhân trong Kitô giáo cng c và hiến thánh các đôi hôn phi trong nhim v và phm giá ca h. Bí tích y là bí tích ca s nên mt trong tình yêu, trong s sinh sn con cái hu đ tinh thn Chúa Kitô được thm đượm và ni kết h trong mi dây liên kết vn bt kh phân ly trong chính bí tích mà h c hành, bí tích din t mi tình thiêng liêng cao đp Đc Kitô dành cho Hi thánh Người. Thế nên, vì s hip nht và trao hiến trn vn cho nhau trong tình yêu và hnh phúc ca con cái mà đôi v chng phi vn nghĩa thu chung vi nhau, nghĩa là mt s hip nht bt kh phân ly.[20]

2. Nhng suy tư khác

Mt điu đáng suy nghĩ đó là thc trng đ v đi sng hôn nhân hôm nay không loi tr nhng người đã sng đi hôn nhân như mt bí tích. Đáng nghĩ hơn na khi chính nhng người Công giáo trong tình trng ly thân này li mun được tái hôn theo lut đi. Có l mt li thc hành nng tính l lut khi ch xem s bt kh phân ly như mt lut cm khiến cho vic lãnh nhn và sng bí tích hôn nhân không đt đến được mc đ trưởng thành và cm r sâu nơi chính ni tâm ca mi Kitô hu. Bên cnh đó, cùng vi nhng trào lưu hin sinh và tương đi, người Kitô hu d b cun trôi khi nn tng thiêng liêng mà đi sng h đã không có cơ hi được cm nếm vì nhng rào cn mang tính luân lý và l lut. Vic gii quyết các n hôn nhân bi thế trước hết là s c gng cha lành nhng thương tích mà đi sng bt toàn, không như ý mun đã đ li trên ký c và chính cuc sng hin ti ca các đôi v chng. Người ta có th nghĩ đến đc ân ca thánh Phaolô như phương cách cui cùng đi vi nhng trường hp bt kh kháng.

Thế nên, trước hoàn cnh sng mi, mt đòi hi nn tng hơn cho đi sng Kitô hu chính là vic thc hành đc tin ca mình. Lut dân s đã đt được điu mà nhng người không có đc tin đòi hi: đó là s đ cao t do cá nhân bng vic chp thun và nhìn nhn ly d. Tuy nhiên, hơn lúc nào hết, mt chng t cn thiết và công khai ca mi tín hu là vic tái khng đnh phm giá và giá tr bt kh chuyn nhượng ca gia đình được xây dng trên nn tng hôn nhân gia mt người nam và người n, cũng như s khai m s sng và bo v s sng môi trường gia đình trong mi giai đon phát trin ca chính s sng y.[21] Phi tr li ra sao cho câu hi mà thi đi hôm nay đt ra: đâu là s thánh thiêng mà đi sng hôn nhân là ca ngõ dn vào đang khi có biết bao khng hong v chính điu mà ta gi là s thánh thiêng y?

Tri qua thi Trung c, đến thi ci cách ca công đng Trentô và vn đang tiến trin cho đến nay, hôn nhân luôn là mt bí tích theo nghĩa rng. Ta không th nói vic c hành nghi thc hôn phi ch như là mt th tc kết hôn không hơn không kém. Trái li, xét cho đến tn căn, đó là cuc c hành các giá tr thánh thiêng ca hôn nhân, bt k mi cách hiu trong nhng nn văn hoá đc thù. Bi l, đó là cuc c hành nghi l đ gia nhp vào mt đi sng mi. Đc bit, chính trong môi trường Kitô giáo mà cuc c hành mang tính bí tích y đưa người nam và người n bước vào mt li sng mi được đt nn trên mi tương quan khuôn mu là Đc Kitô và Hi thánh.[22] Thế nên, vic sng bí tích hôn nhân ca các đôi v chng Kitô hu không nhng là vic sng thc ti thánh thiêng trong ý đnh Đng Sáng To, mà h còn cùng nhau cm nghim thế nào là tình yêu mà Đc Kitô dành cho Hi thánh, mt tình yêu không ph lp mi thc ti l hành khác ca trn thế nhưng li được th hin bng chính s đng hành, liên lu, nên mt và mang ly gánh nng cho nhau trong mi biến c cuc đi.[23]

------------------

[1] Hi đng Tòa thánh v Gia đình, Giáo lý cho cuc hi ng các gia đình thế gii ln th VI – Đ tài 2: Gia đình, Nhà giáo dc s tht v con người: Hôn nhân và Gia đình, s 1 (Mexico, D.F.,16-18/01/2009). 

[2] Joseph Mortos, Doors to the Sacred (USA: Liguori/Triumph, 1991), tr. 344-387. 

[3] Hi đng Giám mc Vit Nam, Thư mc v 2008 v Môi trường Giáo dc Gia đình Công giáo, phn II, s 10. 

[4] Familiaris Consortio (FC), s 6. 

[5] FC, s 7. 

[6] Xc. Thi s Thn hc, s 9, tháng 09/1997, tr. 7-65. Cũng xem Phan Tn Thành, Thn hc v Hôn nhân và Gia đình. Truy cp ngày 02/03/2009; http://www.daminhvn.com. 

[7] Joseph Mortos, op.cit., tr. 344-387. 

[8] Ibid., tr. 344-387. 

[9] Chúng ta đang trong các hoàn cnh quá khích. Đó như th chúng ta mun phát minh li con người, hôn nhân…vi nhng kết qu “phi nhân” (in-humains). Chng hn, kế hoch bãi b gii tính, nơi mà hn s không có căn tính gii tính xác đnh, nhưng là nơi mi người có th xây dng cuc sng ca mình tùy theo ước mun nam tính, n tính riêng ca mình hay cái gì đó kh biến hơn. Điu này là không th chp nhn được, trái vi bn tính ca con người. Mt tiến trình “tan rã” chng hn có th là vic đ ngh bãi b mu tính, đng hóa nó vi mt hành vi nô l. Ph n là nô l ca mu tính, và đó là lý do mà người ta đã tìm ra cách thế làm sinh ra nhng đa tr mt cách khác, theo cách nhân to hơn. Đó là kiu đ ngh thc s nguy him, “phi nhân”. Tôi tin vào lương tri ca con người và bn năng ca h : vào ước mun gii tính đi lp mà Thiên Chúa đã gieo vào trong con người, và vào ước mun làm m và làm cha, là nhng giá tr mà Thiên Chúa đã đt trong tâm hn con người. Nhưng tôi nghĩ rng nhng đ ngh này có th to nên nhiu thit hi, như đó đã là trường hp đi vi ch nghĩa mác-xít. Ch nghĩa mác-xít đã được tha nhn như là môt s d to ln cho xã hi, đã to ra nhiu nn nhân. Cũng thế, cuc tiến hóa này (s tiến hóa ca ging), ngay c trước khi được tha nhn như là “phi nhân”, s có thi gian gây ra nhng thit hi ghê gm. Truy cp 02/03/2009;http://xuanbichvietnam.wordpress.com/2009/02/17/cuu-gia-dinh-thoat-khoi-tien-trinh-tan-ra/

[10] Nhưng công trình giáo dc này xem ra b cn tr bi mt quan nim gi trá v t do, trong đó s bc đng và nhng xung năng ch quan ca cá nhân được người ta tôn vinh đến mc nht kín con người trong ngc tù ca bn ngã mình. T do đích thc ca con người xut phát t ch con người đã được to dng theo hình nh và ha nh ca Thiên Chúa, và do đó t do y phi được thc thi vi trách nhim, luôn chn điu thin chân thc, đ nó tr nên tình yêu, s t hiến. Vi mc đích đó, điu cn thiết không phi là lí thuyết nhưng là s gn gũi và yêu thương, đc trưng ca cng đoàn gia đình. Chính trong t m gia đình mà người ta tht s hc sng, hc biết quí trng s sng và sc khe, t do và hòa bình, công lí và s tht, lao đng, s hòa thun và kính trng nhau. (Thông đip ca Đc Thánh Cha Bênêđictô XVI Kết thúc cuc hi ng các gia đình thế gii ln th VI ti Mêhicô, s 3). 

[11] Xc. Thi s Thn hc, s 32, tháng 06/2003, tr. 7-90. 

[12] Wenham, Gordon J., Word Biblical Commentary, Volume 1: Genesis 1-15, (Dallas, Texas: Word Books, Publisher, 1998). Cũng xem GLHTCG, s 1609-1611. 

[13] Ibid. 

[14] Các bn văn ca Ez 16, Hs 1-3, sách Dim Ca, sách Tôbia 6-8 đu din t quan h gia Israel và Giavê như mt cuc hôn nhân. Trong đó, Israel như người v trc nết, bt trung, hết ln này đến ln khác đã phn bi chng mình mà chy theo người tình khác là các thn ngoi. Song song đó, vic đ cao và ca tng nhng cuc hôn nhân hoàn ho trong đó người đàn ông hoàn toàn gn bó vi v mình trong tình yêu. Xem thêm Joseph Mortos, op.cit., tr. 344-387. 

[15] Linh mc Jude Siciliano, OP, trong bài suy nim Li Chúa vào Chúa Nht 27 Thường niên B (VietCatholic News 02/10/2003) đã din t điu này như sau: “Trong bài Phúc âm Chúa Giêsu nhc li truyn thng nhim màu ca Kinh Thánh mà tuyên b mi ràng buc hôn nhân là không tháo g được. Nó là du ch hu hình tình yêu vô hình và hiu qu ca Thiên Chúa đi vi nhân loi. Ngài khng đnh tính bn vng ca hôn nhân. Nó có ý nghĩa vượt xa s kết hip gii tính. Nó không phi ch liên quan đến thân xác mà còn bao hàm toàn th nhân sinh. Đôi v chng là mt v xác tht và cũng là mt v hin hu (une seule chair, un seul être). Vì thế, người đàn ông s b cha m mà gn bó vi v mình. Rõ ràng ông Adam không có cha m đ lìa b. Li tuyên b ca Sách Thánh nhm đến toàn th nhân loi. Tác gi mun gi s kết hp này là thuc v “trái tim”, phát xut t trái tim, nơi thm sâu nht ca tn ti con người. Hôn nhân, do đó, là s dn thân ca hai trái tim ging như tình yêu trung tín (hesed) ca Đc Chúa Tri. Lòng thương yêu này vượt trên c ti li và nết xu ca mi người. Tc là trung tín trong bt c tình hung nào. Vì Thiên Chúa không th bt trung vi chính Ngài. Li th trong l hôn phi ca đôi v chng mi là: “gi lòng chung thu khi thnh vượng cũng như lúc gian nan, khi bnh hon cũng như lúc mnh kho” vang vng tình yêu hesed ca Thiên Chúa. Cho nên, chúng ta phi đáp tr cho cân xng. Nghĩa là trung tín vi Ngài trong bt c hoàn cnh nào, thun li cũng như khi gp khó khăn, kho mnh cũng như khi yếu đau. Đng bao gi lãng quên giao ước gia ta vi Đc Chúa Tri. Xem thêm Dives in Misericordia (Encyclical on the Mercy of God His Holiness Pope John Paul II, November 30, 1980). Truy cp ngày 02/03/2009;http://www.kimnam.btinternet.co.uk/giadinh/index.htm

[16] Joseph Mortos, op.cit., tr. 344-387. Cũng xem Freedman, David Noel, ed., The Anchor Bible Dictionary (New York: Doubleday 1997, 1992), “Divorce”; GLHTCG, s 1612-1617. 

[17] Joseph Mortos, op.cit., tr. 368-369. 

[18] Gaudium et Spes (GS), s 8. 

[19] GS, s 49. 

[20] Lumen Gentium, s 11. Xem thêm Hi đng Tòa thánh v Gia đình, Giáo lý cho cuc hi ng các gia đình thế gii ln th VI – Đ tài 4: Gia đình, người thông truyn các đc tính và giá tr con người, s 1 (Mexico, D.F.,16-18/01/2009) : Gia đình, khai sinh t s hip thông trong đi sng thân mt và tình yêu v chng vn được đt nn tng trên hôn nhân gia mt người nam và mt người n, là nơi khi đu cho các quan h liên v; gia đình là nn tng ca đi sng con người và là nguyên mu ca mi t chc xã hi. Chiếc nôi s sng và tình yêu này là nơi xng hp cho con người sinh ra và ln lên, đón nhn nhng khái nim đu tiên v s tht và s thin, nơi con người hc yêu và được yêu, và hc biết nhân v nghĩa là gì. Gia đình là cng đng t nhiên trong đó người ta có được nhng kinh nghim đu tiên và thc hành đu tiên v xã hi loài người, bi l đó không ch là nơi con người khám phá tương quan liên v gia cái “tôi” và “bn” mà còn m đường ra cho cái “chúng ta” na. Người nam và người n hiến thân cho nhau trong hôn nhân to nên mt môi sinh cho đa bé có th phát trin nhng tim năng ca nó, ý thc phm giá ca nó, giúp nó chun b đ sn sàng đi din vi đnh mnh ca nó, mt đnh mnh đc nht vô nh. Trong môi sinh đy p tình cm t nhiên đó liên kết các thành viên gia đình li vi nhau, mi con người vi s đc đáo ca mình phi được nhìn nhn và nhn ly trách nhim. 

[21] Thông đip ca Đc Thánh Cha Bênêđictô XVI Kết thúc cuc hi ng các gia đình thế gii ln th VI ti Mêhicô, s 4. 

[22] Joseph Mortos, op.cit., tr. 386-387. 

[23] GLHTCG, s 1638-1654.

 


Trở Về Trang Mục Lục Giáo Dục