Một ngày nọ Don
Bosco nói với anh Gioakim Berto, người thư ký trẻ tuổi có vẻ nhút nhát và lo
lắng bối rối trong công việc của mình: “Xem
kìa, con quá sợ Don Bosco: có lẽ con nghĩ là cha nghiêm ngặt và hay đòi hỏi, do
đó xem ra con e sợ cha. Con không dám nói chuyện với cha cách thoải mái. Con
luôn lo lắng về chuyện không thể làm hài lòng cha. Nhưng con hãy loại bỏ mọi
băn khoăn lo lắng ấy đi. Con biết rằng Don Bosco rất yêu thương con: bởi vậy,
nếu con phạm phải lỗi nhỏ thì đừng để ý đến nó, còn nếu con phạm phải lỗi lớn
thì cha tha thứ hết cho con”.
Sự tha thứ chiếm
một vị trí quan trọng trong hệ thống giáo dục của Don Bosco. Tiếc thay việc
giáo dục sự tha thứ trong gia đình đương thời được hiểu biết nông cạn cách nguy
hiểm. Ta đang sống trong bầu khí văn hoá không trân trọng khái niệm về sự tha
thứ và xem “lòng thương xót” là một đức tính xa lạ.
Tuy nhiên, sự
tha thứ trong gia đình là một trong những nguồn sinh lực ngăn ngừa sự suy thoái
các mối tương quan. Gia đình là nơi trổi vượt về sự tha thứ.
Ta có thể đưa ra
một vài xem xét đơn giản.
Người ta học tập khả năng tha thứ từ kinh
nghiệm. Người ta học biết tha thứ từ cha mẹ mình. Trong lĩnh vực này ta đều là
những người học nghề. Ta phải học cách tha thứ. Nếu khi con cái còn là trẻ nhỏ
mà cha mẹ đã biết xin thứ lỗi cho những sai trái của mình, thì hẳn trẻ sẽ biết
tha thứ như thế nào rồi. Nếu ta đã thấy cha mẹ tha thứ cho nhau, ta sẽ dễ dàng
biết làm thế nào để tha thứ. Nếu ta từng trải qua kinh nghiệm mình được tha thứ
nhiều lần, ta sẽ không chỉ biết thứ tha là gì, mà đích thân mình được sống cái
khả năng tuyệt vời của nó: sự tha thứ có sức biến đổi kẻ khác.
Tha thứ chân tình liên quan đến những điều
quan trọng. Ta thường liên tưởng sự tha thứ với những sai phạm nhỏ nhặt. Sự tha thứ
đích thật xảy đến khi có điều gì đó thật sự nghiêm trọng và gây bàng hoàng xảy
ra mà không có lý do chính đáng. Bỏ qua lỗi lầm nhỏ nhặt thì có thể dễ dàng. Sự
tha thứ có liên quan đến những điều nghiêm trọng. Nó là một hành động “anh
hùng”.
Tha thứ chân tình không che giấu sự thật. Sự tha thứ
đích thật thừa nhận rằng: thật ra người ta đã phạm sai lầm, nhưng khẳng định
rằng cá nhân người đã phạm lỗi dù sao đi nữa vẫn xứng đáng được yêu thương và
tôn trọng (“dù sao đi nữa tôi vẫn yêu em”). Tha thứ không phải là bào chữa cho
một cách hành xử: Sai lầm vẫn là một sai lầm.
Tha thứ không phải là yếu đuối. Sự tha thứ đòi
hỏi lỗi lầm đã phạm phải được sửa lỗi hoặc ít ra là không tái phạm. Một sự sửa
lỗi chẳng bao giờ là một hình thức che đậy các tỗi lỗi đã phạm, mà là ý muốn cụ
thể để xây dựng lại hoặc bắt đầu lại cuộc đời.
Tha thứ chân tình là chiến thắng. Khi người ta
hiểu ra việc đã tha thứ và bày tỏ sự tha thứ, người ta được giải thoát khỏi một
gánh nặng lớn lao. Nhờ cụm từ đơn giản, “người
ta tha thứ cho bạn”, bạn có thể giải quyết mọi tình cảnh rối ren, cứu vãn
các mối quan hệ đang có chiều hướng bị phá vỡ và rất nhiều phen đem lại bầu khí
thanh bình cho gia đình. Sự tha thứ luôn luôn là một phương dược của niềm hy
vọng.
Tha thứ chân tình quên thật sự. Đối với nhiều
người, tha thứ chỉ có nghĩa là chôn giấu lưỡi rìu chiến tranh dưới mặt đất
nhưng cái cán vẫn lộ ra ngoài. Hễ có dịp họ sẵn sàng để nắm lại cán rìu.
Cần rèn luyện tha thứ. Sức mạnh tha
thứ tiềm ẩn trong tất cả chúng ta, nhưng như mọi năng khiếu khác ta phải tập
luyện để lôi nó ra. Lúc đầu cần phải có thời gian và rất nhiều kiên nhẫn. Có
thể khởi đầu tập luyện với ý định của lòng khoan dung, rồi giảm thiểu những cáo
trạng gây xúc phạm bật dậy trong quá khứ, hiện tại và tương lai. Nên luôn nhớ
rằng “tiên trách kỷ, hậu trách nhân”, ai
chỉ một ngón tay vào lỗi người khác, thì họ cần chỉ ít nhất ba ngón vào lỗi
chính mình.
Tha thứ luôn luôn biểu hiện tình yêu đích
thật. Ai không yêu cách chân thành không có khả năng tha thứ. Tóm lại, vì lý do
này mà cha mẹ phải tha thứ rất nhiều cho con cái. Tiếc thay con cái tha thứ rất
ít. Oscar Wilde cho biết: “Con cái bắt
đầu với lòng yêu mến cha mẹ ; dần dà lớn khôn, trẻ xét đoán, phê bình và chỉ
trích cha mẹ ; thỉnh thoảng trẻ mới thông cảm và tha thứ cho họ”. Tha thứ
là hơi thở của tình yêu.
“Vì họ không biết việc họ làm”. Sứ điệp mà Chúa
Giêsu mang lại cho nhân loại là sứ điệp của sự tha thứ. Lời của Ngài trên thập
tự giá là “Lạy Cha, xin tha cho họ vì họ
không biết việc họ làm”. Lời cầu nguyện chân thành này chứa đựng bí quyết
để học cách tha thứ.
Đặc biệt khi đề
cập đến thanh thiếu niên, tính trẻ người non dạ và thiếu hiểu biết là nguyên
nhân của hầu hết mọi lỗi lầm của trẻ. Giận dữ và trừng phạt chỉ phá vỡ nhịp cầu
cảm thông, tha thứ như cánh tay dang ra để nâng đỡ và chấn chỉnh nhân cách.
Tha thứ chân tình nảy sinh từ trên cao. Một trong
những điểm tựa của hệ thống giáo dục Salêdiêng là Bí Tích Hòa Giải. Don Bosco biết rõ rằng ai cảm nếm mình được tha thứ thì người
đó dễ sẵn lòng để thứ tha hơn. Ngày nay, người ta ít biết xưng tội hơn; bởi vậy
người ta ít biết tha thứ hơn. Ta hãy luôn luôn nhớ đến dụ ngôn trong Tin Mừng
về hai người mắc nợ và lời Kinh Lạy Cha ta đọc hằng ngày: “Xin tha nợ chúng con, như chúng con cũng tha kẻ có nợ chúng con”.
Ta sẽ khép lại một ngày sống bằng vòng tay yêu thương tha thứ.