Giáo dục giúp chiến thắng sự bất
khoan nhượng và khuynh hướng hồi cuồng tín
radiovaticana 08/07/2010 – Phỏng
vấn ông Antoine Massara, chuyên viên xã hội chính trị người Libăng, về việc
giáo dục như phương thế chiến thắng sự bất khoan nhượng và khuynh hướng hồi
cuồng tín
Trong các ngày 16-23 tháng 6 năm 2010 “Ủy ban khoa học quốc tế
Oasis” đã tổ chức một đại hội về đề tài “Giáo dục giữa đức tin và văn hóa: đối
thoại giữa các kinh nghiệm kitô và hồi giáo”. Đại hội diễn ra tại Beirut thủ đô Libăng,
có 70 người tham dự kể cả một số vị lãnh đạo tôn giáo, các tu sĩ và giới trí
thức công giáo và hồi giáo thế giới. Trong số các tham dự viên cũng có Đức Hồng
Y Angelo
Scola, Thượng Phụ Venezia, và Đức Hồng Y Jean Louis Tauran,
Chủ tịch Hội Đồng Tòa Thánh đối thoại liên tôn.
Tổ chức Oasis do Đức Hồng Y Angelo Scola, Thượng Phụ Venezia, thành
lập hồi năm 2004 nhằm mục đích thăng tiến sự hiểu biết giữa các tín hữu kitô và
hồi giáo tại các nước có đa số dân theo Hồi giáo. Để đạt mục tiêu này Tổ chức
Oasis cho phát hành một nguyệt san hai lần mỗi năm, một bản tin hàng tháng, một
loạt sách và có một địa chỉ trên Mạng.
Đại hội thay đổi nơi họp một năm tại Venezia
bắc Italia, một năm tại nước ngoài. Việc lựa chọn Libăng làm nơi triệu tập đại hội
lần thứ V này hầu như bắt buộc, vì Libăng là quốc gia Trung Đông đã luôn luôn
đề cao tầm quan trọng của việc giáo dục chia sẻ và đối thoại giữa các tín hữu
kitô và hồi giáo. Libăng là quốc gia có tới 94% nam giới và 84% nữ giới được đi
học, nên tầm hiểu biết và tâm thức của người dân cũng khác người dân các nước A
rập khác.
Trong hai ngày đầu, Ủy ban khoa học quốc tế
Oasis đã viếng thăm vài vùng tại Libăng. Đức Hồng Y Nasrallah Sfeir, Thượng Phụ
Maronít Libăng và ông Tareq Mitri, Bộ trưởng giáo dục Libăng, đã chào mừng đại
hội.
Bộ trưởng Mitri đã cho mọi người biết chính phủ Libăng đã quyết
định biến ngày 25 tháng 3 lễ Truyền Tin thành quốc lễ. Mục đích là để củng cố
cuộc đối thoại giữa các tín hữu kitô và hồi giáo chung
quanh lòng sùng kính Trinh Nữ Maria. Theo ông, đối thoại là “ngoại
giao phòng ngừa” giúp bảo đảm hòa bình, nhưng nó cần có thời gian để trở thành
mạnh mẽ và đáng tin cậy.
Phát biểu trong đại hội Đức Hồng Y Angelo Scola nói: “Hôm nay tại
Đức Hồng Y Jean
Louis Tauran, Chủ tịch Hội Đồng Tòa Thánh đối thoại liên tôn, ghi
nhận rằng trong các xã hội Tây âu người trẻ thường sống Kitô giáo như một
khuynh hướng thần minh xa vắng, nhưng gần đây có các cộng đoàn mới làm nảy sinh
ra một nền tu đức được động viên hơn và có tinh thần truyền giáo nhiều hơn. Trong khi trong thế giới hồi giáo người ta ngạc nhiên nhận thấy
việc thực hành tôn giáo được biểu lộ ra trong mọi chiều kích cuộc sống cá nhân
cũng như cộng đoàn. Tuy nhiên, cần phải ghi nhận rằng
bầu khí thờ ơ với tôn giáo, đặc biệt tại Âu châu, có thể có hai hậu qủa đối với
người trẻ hồi. Trong trường hợp thứ nhất khuynh hướng tục hóa lan tràn khẳng định một căn tính hiếu chiến; trong các
trường hợp khác nó dẫn đưa tới chỗ không thực hành tôn giáo nào hết. Nhưng các
giới chức kitô và hồi giáo có thể gây ý thức cho các nhà làm luật và các giáo
chức để họ đề nghị các luật lệ hành xử chẳng hạn như: sự tôn trọng người kiếm
tìm sự thật trước các bí ẩn của con người; ý thức phê bình cho phép phân biệt
điều thật và điều giả; việc dậy dỗ một triết lý nhân bản có khả năng cống hiến
các câu trả lời liên quan tới các vấn đề về con người, thế giới và Thiên Chúa;
việc đánh giá cao và phổ biến các truyền thống văn hóa lớn rộng mở cho siêu
việt, diễn tả khát vọng tự do và sự thật của chúng ta.
Các thuyết trình viên hồi shiít cũng như sunnít đã lên án khuynh
hướng hồi cũng như kitô cuồng tín, thô bạo, nguy hại cho sự chung
sống tại Libăng. Giáo sư Riwan al-Sayyed, thuộc đại học
Trong thế giới hồi giáo có hiện tượng qúa khích ngày càng gia tăng
và xâm lấn cuộc sống cá nhân, không phải chỉ trong trường học nhưng cả trên các
phương tiện truyền thông và các chương trình xã hội nữa. Nhưng nó không có khả
năng đối thoại với các căn tính khác, cũng như với thế giới hồi giáo, và chỉ
thích áp đặt các luật lệ cho cuộc sống tư, chẳng hạn như: nữ giới phải ăn mặc như thế nào, phải cầu nguyện ra sao vv... hay chỉ trích các chính quyền nước ngoài, trong khi lại im
lặng không dám phê bình các chế độ độc tài mà họ đang phải chịu.
Sheik Hani Fahs, thành viên Cao ủy Shiít Libăng, đã nhấn mạnh kinh
nghiệm của lòng tin tách rời khỏi Nhà nước tôn giáo và đường lối chính trị tôn
giáo; trong khi nó tìm ra một cuộc sống khác và sự che chở của Nhà nước đời và
trong đường lối chính trị của quốc gia. Theo ông, cần phải thành lập các cơ cấu
giáo dục đi sát với cuộc sống thường ngày, và mở rộng tâm trí cho các tư tưởng
và giá trị, cho ký ức và mộng ước được chia sẻ, tạo điều kiện cho việc tôn
trọng các khác biệt của tha nhân.
Sau đây chúng tôi xin gửi tới qúy vị và các bạn bài phỏng vấn ông
Antoine Massara, chuyên viên xã hội chính trị người Libăng, về việc giáo dục
như phương thế chiến thắng sự bất khoan nhượng và qúa khích.
Hỏi: Thưa giáo sư, tại Libăng là một quốc gia đa văn hóa và đa tôn
giáo, người ta đã điều hợp sự đa nguyên trong nền giáo dục như thế nào?
Đáp: Khoản 10 của Hiến pháp Libăng bảo đảm việc tự do giáo dục, và thừa
nhận quyền của các cộng đoàn tôn giáo có các trường học. Hệ thống này tạo điều
kiện thuận lợi cho việc thăng tiến nền giáo dục tại Libăng, trái với các thói
quen quốc hữu hóa giáo dục như tại nhiều quốc gia A
rập khác. Sự phát triển tự phát của hệ thống giáo dục này đã tạo ra việc hội
nhập không cưỡng bách, và làm nảy sinh một nền văn hóa đặc biệt của Libăng,
đồng thời nó cũng có sắc thái a rập, tự do và đa
nguyên.
Hỏi: Một vài thuyết trình viên đã nói tới Libăng như là một quốc
gia giữ thế thủ, thu mình trong pháo đài, và có nền
văn hóa bị phân hóa tan tành, giáo sư nghĩ sao?
Đáp: Nơi đâu có một sự tan tành văn hóa nào đó, thì nó không phải là
hậu qủa của hệ thống giáo dục, nhưng là hậu qủa của sự kiện nó không được lương
tâm tập thể hợp thức hóa. Để thống nhất nền giáo dục cần phải
thừa nhận nó. Thực ra vấn đề các căn tính văn hóa trong hệ thống giáo
dục tại Libăng, nhất là đối với các cộng đoàn kitô, cũng có nỗi âu lo đối với
sự sống còn của mình trước các gia tăng lương bổng và sự phát triển của trường
công.
Hỏi: Có thể biện minh cho các sợ hãi này hay không thưa giáo sư?
Đáp: Có thể biện minh được một phần nào đó. Việc giáo dục chung trước kia do các cộng đoàn đặc trách, được trợ giúp
bởi các dòng tu và nhận được tài trợ từ nước ngoài, và từ các điều kiện kinh tế
ít ỏi của các trường học và các gia đình. Vấn đề sống còn
được đặt ra vì cuộc khủng hoảng kinh tế tài chánh, nhưng có thể đưa ra một vài
thích ứng. Thật ra chính quyền Libăng đã không bao giờ
là chính quyền độc tài. Ngoài ra các trường cộng đoàn
luôn luôn có lợi vì có sự cạnh tranh. Nhưng ngoài một quyền bính trung
ương có thể bảo đảm cho sự trung thực, một sự độc lập văn hóa bị cô lập hóa
không làm nảy sinh ra cái gì khác hơn, nếu không phải là tính cách bình dân và
vài kiểu diễn tả nghệ thuật.
Hỏi: Thế thì theo giáo sư, đâu là các yếu
tố tạo thành một nền văn hóa của sự chung sống trong một xã hội có nhiều nhóm
dân sống chung như vậy?
Đáp: Trước hết là không gian công cộng. Tra tấn kiểu
giáo dục đóng kín để cho nó thay đổi thái độ đối với người bên cạnh, không có
lợi gì hết. Vì nếu qúy vị đụng chạm tới thái độ văn hóa
của nó, nó sẽ nổi loạn. Thế rồi còn có ký ức tập thể, nền văn hóa được
chấp nhận, việc chính trị hóa các đụng chạm xung khắc, nền văn hóa cẩn trọng
trong các tương quan đối ngoại, và một niềm tin tôn giáo rộng mở nữa. Điều
nghiêm trọng nhất sẽ là một việc giáo dục tôn giáo không tập trung nơi niềm tin
đại đồng và rộng mở, nhưng như là hiện tượng căn tính, với hậu qủa là khiến cho
người ta dưỡng nuôi tinh thần phe nhóm và chính trị hóa tôn giáo. Ngày nay việc giáo dục tôn giáo phải coi chừng, đừng để cho tôn
giáo bị lèo lái.
(Avvenire 22-6-2010; ASIANEWS 17.21.23-6-2010)
Linh Tiến Khải