Nói chuyện với Đức Hồng y Christoph Schönborn về Thượng Hội Đồng
Gia đình
(phanxico.vn)
- 08/11/2015
parismatch.com, Caroline Pigozzi, 2015-11-01
Paris Match: Trọng kính Hồng y, xin Hồng y giải thích về
Thượng Hội Đồng Gia đình vừa được tổ chức ba tuần ở Vatican.
Đức Hồng y Christoph Schönborn: Thượng hội đồng là một danh từ Hy lạp
có nghĩa “con đường chung”. Họp thượng hội đồng có nghĩa là cùng đi chung, cùng
đến chung để bàn một vài chủ đề. Chúng tôi có 360 người tham dự – gồm hồng y,
giám mục, linh mục, thần học gia, chuyên gia và khoảng năm mươi cặp – cùng họp
với nhau để cùng suy tư về vấn đề gia đình và hôn nhân.
- Đức Hồng
y Christoph Schönborn, người rất có ảnh hưởng trong Thượng Hội Đồng 2015 ở
Vatican. © Eric Vandevill
Để đến một kết luận nào?
Không có một mạng lưới nào vững chắc, tốt đẹp và thiết yếu như mạng
lưới gia đình. Chính vì lẽ đó mà thượng hội đồng dứt khoát khẳng định, tương
lai của nhân loại là ở gia đình.
Nhưng làm thế nào, trong một cuộc họp
mà đa số là người đi tu lại phối hợp được kinh nghiệm với thần học?
Phối hợp thì hơi khó vì có một vài người sợ nếu nói quá nhiều về
kinh nghiệm thì quên giáo điều, quên thần học; có người thì lo nói nhiều về thần
học thì xa thực tế sống hàng ngày. Thực tế là tuyệt đối phải có cả hai để nhìn
sự việc được sát hơn.
Tôi nghĩ cha cũng đã nói về gia đình
mình…
Cũng như nhiều tham luận viên trong các hội đồng, tôi kể câu
chuyện của ông bà và cha mẹ tôi. Khi tôi 13 tuổi thì cha mẹ tôi ly dị, sau đó
cha tôi lập gia đình lại. Sự đau khổ ở tuổi vị thành niên không phải chỉ xảy ra
cho người khác… Trong các nhóm nhỏ chia theo từng ngôn ngữ, một vài người bắt đầu
công việc bằng cách kể kinh nghiệm riêng của họ. Một tiếp cận rất tích cực vì
đây không phải là nói đến các vấn đề trừu tượng, nhưng là suy tư để phản ảnh thực
tế. Các chứng từ cảm động nhất là các chứng từ của các cặp, họ nói về kinh nghiệm
gia đình của họ, những giây phút rất xúc động mà thượng hội đồng này sẽ còn nhớ
mãi.
“Đức Giáo hoàng xin chúng tôi hãy là
các nhà truyền giáo, hòa với giáo dân, đi ra khỏi phòng thánh”
Còn Đức Giáo hoàng?
Sự hiện diện của ngài rất quan trọng. Ngài ở đó, chăm chú và
thinh lặng nghe. Ngài chỉ can thiệp một lần và lần đó rất quan trọng. Nhưng tôi
không thể nói cho bà biết ngài can thiệp vào vấn đề gì, vì đó không thuộc phạm
vi chung. Như bà đã biết, sau thượng hội đồng, Đức Giáo hoàng sẽ quyết định và sẽ
công bố tài liệu dựa theo các đề nghị đáng kể nhất của thượng hội đồng, thượng
hội đồng là một tổ chức tham vấn. vậy phải kiên nhẫn…
Tất cả những người tham dự đều có thể
gặp Đức Giáo hoàng?
So với các vị tiền nhiệm của ngài thì Đức Phanxicô đã làm cho chúng
tôi ngạc nhiên thật sự. Trong các cuộc họp thượng hội đồng tôi tham dự trước
đây, lúc nào Giáo hoàng cũng là người đến sau hết, khi chúng tôi đã ở trong
phòng. Như bất cứ một vị vua, một nguyên thủ Quốc gia nào, mọi người đứng dậy
khi ngài vào. Vậy mà ngay ngày đầu, tôi đến trước năm phút và người ta đã báo
cho tôi: “Đức Giáo hoàng đến rồi.” Ồ, thật hốt hoảng! Đức Giáo hoàng đang ở giữa
những người đến đầu tiên, giữa các giám mục. Ngài nói chuyện với họ như người
cha gia đình đón bạn bè, anh em trong nhà. Buổi sáng và buổi sau trưa, trong giờ
nghỉ giải lao, mọi người uống cà phê, uống nước ngọt, ăn bánh nhẹ, Đức Giáo
hoàng đến gặp các nghị phụ, các giáo dân để nói chuyện với họ. Ban tổ chức có
xin chúng tôi nên kín đáo, không nên bủa vây ngài bằng máy hình; nhưng một vài
người đã không thể cưỡng được, họ đã dùng điện thoại cầm tay chụp hình, bởi vì
đây là cơ hội duy nhất.
Trong bài diễn văn quan trọng của mình, Đức
Giáo hoàng nói với thượng hội đồng về tinh thần làm việc chung. Nhưng không đơn
giản để áp dụng…
Đức Giáo hoàng kêu gọi tất cả các giám mục có tinh thần làm việc
đồng đội, ngài xem đây là chuyện đặc biệt nghiêm túc. Mỗi người trong địa phận
của mình, cùng đi tới chung với giáo dân, với linh mục, với các hội đồng cố vấn
của giám mục – cố vấn của các linh mục, cố vấn mục vụ – cùng thỏa thuận với
Hội đồng giám mục ở các nước của mình.
Còn về vấn đề tiêu hôn?
Vấn đề này cần phải chính xác. Tài liệu và các quyết định của Đức
Giáo hoàng về thủ tục pháp lý tiêu hôn phải được đơn giản hóa nhưng các tiêu
chuẩn khách quan thì vẫn giữ như cũ. Một hôn nhân theo bí tích là khi hai vợ chồng
có ý thức, họ nói “vâng” để ở với nhau suốt đời, họ không bị vấn đề tâm thần và
khi họ đồng ý có con với nhau, thì hôn nhân đó là một hôn nhân đích thực. Nhưng
khi những điều kiện này không được trọn vẹn, thì hôn nhân này không trọn vẹn về
mặt bí tích, thì có thể được công bố tiêu hôn.
Người ly dị và tái hôn có làm cho
cha thất vọng?
Chuyện này không phải là điểm trọng tâm. Phải nhìn vấn đề này
trong tổng thể vì cơn khủng hoảng thể chế gia đình là một thực tế. Bây giờ rất
nhiều người sống chung nhưng không làm đám cưới về mặt tôn giáo cũng như dân sự.
Và dĩ nhiên phải tìm một con đường để tháp tùng họ về mặt thiêng liêng, những
người có gia đình lần thứ hai, lần thứ ba, cũng như phải xem xét một cách khách
quan quan hệ trước của họ. Có thể nào có một đám cưới thật sự trong một trường
hợp bất thường không? Đồng hành cùng họ, làm sáng tỏ điểm này, cho họ thấy họ
có thể hay không có thể được rước lễ. Vì thế sự trợ giúp những người ly dị tái
hôn là nền tảng và phải xem xét kỹ từng trường hợp một. Không có công thức soạn
sẵn. Đức Giáo hoàng khuyến khích phải xem xét cẩn thận bối cảnh, sự khác nhau về
mặt văn hóa và xã hội của các Giáo hội địa phương, của vùng, của đất nước…
- Các đại diện Phi Châu thầm lặng…
Ở Phi Châu, gia đình đóng một vai trò rất quan trọng hơn ở xã hội
chúng ta. Một giám mục Phi Châu đã giải thích rõ điều này. Ngài nhấn mạnh, đối
với họ, “gia đình được định nghĩa chính yếu qua con cái”. Trong khi ở xã hội
chúng ta, gia đình chính yếu là vợ chồng. Một sự khác biệt rõ ràng! Mặt
khác, nhiều vụ hôn nhân lại do gia đình dàn xếp, giống như ngày xưa ở Âu Châu.
Thêm nữa, Phi Châu còn đối diện với một vấn đề tế nhị, đó là nạn đa thê, được
xem như hợp pháp ở đây. Về vấn đề này, một giám mục Phi Châu giải thích cho
chúng tôi : “Vấn đề đa thê có thể được giải quyết ở các thành phố lớn do
tình trạng bấp bênh của đời sống gia đình. Một cặp vợ chồng sống ở thành phố
Phi Châu không có phương tiện để có hai, ba, bốn vợ như trước. Ở nhà quê thì cần
nhiều người đàn bà để trồng trọt.”
Các linh mục Phi Châu thường có con…
Đó là một thực tế và phải chấp nhận. Ai làm được thì làm.
Gần chúng ta hơn, xin Hồng y giải
thích cho tôi về vụ tháp chuông của những người công giáo Pháp.
Tôi luôn xem nước Pháp là quê hương thiêng liêng của tôi vì tôi
được học ở đó và dạy ở vùng nói tiếng Pháp trong vòng hai mươi năm. như thế sự
gắn bó của tôi vào văn hóa và Giáo hội Pháp rất lớn. Tôi có thể nói người Pháp
có khuynh hướng rạch ròi kiểu Đề-cát. Vì thế mâu thuẫn lâu đời trong Giáo hội
Pháp thường được diễn tả qua ảnh hưởng của phái Giăng-xen (janséniste) khắc khổ,
nghiêm nhặt, chủ trương ưu tú mà đôi khi quên rằng Giáo hội đi bước thấp bước
cao trong lịch sử riêng của mình cũng như trong Lịch sử chung. Giáo hội cần
lòng mộ đạo bình dân, lòng mộ đạo mà bà thấy nhiều nhất trong các đền thờ lớn.
Đức Giáo hoàng thường nhấn mạnh đến lòng thương xót, đến lòng trắc ẩn, đến quan
tâm, đến lòng tốt… Những người nghiêm nhặt thường quên điều này, họ nghĩ tốt
hơn Giáo hội nên là một nhóm nhỏ tinh tuyền và nghiêm nhặt. Nhưng, Giáo hội luôn
là căn nhà mở rộng, căn nhà của người cha, người mẹ, căn nhà ấm áp có chỗ cho tất
cả mọi người.
Còn các trào lưu truyền thống chủ
nghĩa?
Tôi không chống ai, đúng hơn tôi nhìn các khía cạnh khác nhau,
mà chắc chắn ở Pháp thấy rõ hơn là ở Ý hay ở Áo, nơi các khác biệt này cùng sống
chung với nhau dễ dàng và đơn giản hơn.
“Không có việc phụ nữ không được làm
phó tế”
Phụ nữ có thể một ngày nào đó được
làm phó tế không, bước đầu tiên để đến chức linh mục?
Điều này không bị loại trừ, không có một lý do tuyệt đối nào để
ngăn cản bước đi này. Lúc nào cũng có các nữ phó tế trong Giáo hội nhất là vào
thiên niên kỷ đầu. Nhưng cẩn thận, phải phân biệt rõ ràng chức phó tế với chức
thánh! Đừng lẫn lộn.
Nhưng bây giờ xin hỏi cha, cha là tu
sĩ Dòng Đa Minh và làm việc với Giáo hoàng Dòng Tên…
Dù có các mâu thuẫn nhưng trong Lịch sử có một sự kết hợp sâu xa
giữa hai Dòng. Thánh I-Nhã, người sáng lập Dòng Tên rất yêu quý Thánh Đa Minh
và các tu sĩ Dòng Đa Minh. Còn tôi, tôi có người bác đi tu Dòng Tên và bác đã đề
nghị với tôi: “Đã đi tu thì ít nhất phải tu Dòng Tên.”
Là tu sĩ Dòng, cha cộng tác với Đức
Phanxicô dễ hơn các hồng y không tu Dòng không?
Tôi hoàn toàn hạnh phúc thấy Thần Khí đã thổi để mật nghị bầu Đức
Phanxicô làm giáo hoàng. Đối với tôi, trước hết Thần Khí hướng dẫn đã cho chúng
ta Đức Gioan-Phaolô II, nhân vật vĩ đại đã làm sụp đổ Đế quốc Xô-viết, chế độ cộng
sản, và trong 27 năm ngài đã thổi một sức sống phi thường cho Giáo hội. Sau Đức
Gioan-Phaolô II, chúng ta có Đức Bênêđictô XVI, ngài là giáo sư của tôi. Ngài
là giáo sư tài ba, là người thầy ngoại hạng, là tiến sĩ cao cả của Giáo hội.
Và trên nền tảng vững chắc của hai vị tiền nhiệm, chúng ta có
Giáo hoàng Phanxicô hiện nay, người đòi hỏi chúng ta: “Bây giờ anh em hãy đi ra
vùng ngoại vi của thế giới này, hãy là các nhà truyền giáo, hãy hòa với giáo
dân, đừng ở trong phòng thánh của mình.” Ngài có một ngôn ngữ rõ ràng, có cử chỉ
đi vào lòng người, những người cảm thấy mình bị Giáo hội bỏ rơi và có thể,
trong tận sâu tâm hồn họ, đã hối tiếc, đã hoài niệm về một Giáo hội đã bỏ mình.
Cha sinh
ra ở lâu đài Skalka, Bohemia, cha là hồng y cuối cùng thuộc dòng họ quý tộc đã
cống hiến nhiều giám mục, một dòng họ cai trị Trung Âu (Mitteleuropa) từ thế kỷ
13.
(Cha cười). Đúng, tôi là hồng y thứ ba và giám mục thứ tám của
gia đình, nhưng tôi vui nhất là sự năng động của triều giáo hoàng. Tôi được may
mắn gần được ba giáo hoàng. Tôi rất gần Đức Gioan-Phaolô II và hiện nay vẫn còn
gần với Đức Bênêđictô XVI, tôi biết ngài từ bốn mươi năm nay, ngài nói với tôi:
“Chúng ta cùng giữ tình bạn này.” Và bây giờ là Đức Phanxicô, một món quà rất lớn.
Đó là phép lạ của Thần Khí.
Cha là một hồng y tiến bộ?
Tôi vui được là hồng y của Hội thánh La Mã. Theo truyền thống
xưa, các hồng y thường là các cha xứ của địa phận Rôma. Tôi vui vì có tước hiệu
của một giáo xứ bình dân, Gesu Divin Lavoratore, Portuense nơi tôi thường đến mỗi
khi có dịp về Rôma. Như thế, bà có thể để tôi vào ô nào bà muốn. Tôi chỉ là một
linh mục thường, một tu sĩ, một giám mục. Và nhất là tôi hạnh phúc được vậy.
Marta An Nguyễn chuyển dịch