Nền Thần Học Tại Đức
Ngày Nay Đi Xuống
Dư luận
Công Giáo tại nhiều nơi tỏ ra lo ngại vì trào lưu của nhiều người Công Giáo, kể
cả nhiều vị trong hàng Giáo Phẩm tại Đức, muốn đi con đường riêng, số người xin
ra khỏi Giáo Hội ngày càng gia tăng và cả chất lượng nền thần học tại nước này
cũng đi xuống.
G. Trần Đức Anh
OP – vaticannews.va/vi 30 tháng tám 2020
Ngày
20-7-2020, Bộ giáo sĩ đã công bố Huấn Thị dài 28 trang, gồm 11 chương, về các
giáo xứ với tựa đề: ”Hoán cải mục vụ cộng đoàn giáo xứ để phục vụ sứ mạng
truyền giáo của Giáo Hội”, nhắm mục đích khích lệ các xứ đạo đẩy mạnh sứ mạng
loan báo Tin Mừng của Giáo Hội, đồng thời điều chỉnh những sai trái hoặc cản
trở sứ mạng này. Đặc biệt trong 5 chương sau cùng, Huấn thị nhắc lại các qui
luật hiện hành của Giáo Hội, và nhắm điều chỉnh những áp dụng không đúng đắn
các qui luật đó làm cho việc chu toàn sứ mạng loan báo Tin Mừng bị trì trệ, ví
dụ việc gộp các giáo xứ tại những nơi thiếu linh mục.
Phản
ứng tiêu cực đối với Văn kiện Tòa Thánh
Tuy
Huấn Thị được ĐTC phê chuẩn, nhưng trong thời gian qua, nhiều GM tại Đức phê
bình Huấn thị của Bộ giáo sĩ, nhất là các điều khoản tái khẳng định chỉ có LM
mới có thể làm cha sở, giáo dân có thể cộng tác vào việc điều hành giáo xứ; để
giảng trong thánh lễ phải là LM hoặc là phó tế, giáo dân có thể diễn giải và
phát biểu trong các buổi phụng vụ khác.
Trước
những phản ứng đó, ĐHY Benjamin Stella, Tổng trưởng Bộ giáo sĩ, tuyên bố sẵn
sàng gặp các GM Đức, để giải thích và trao đổi về Huấn thị này. Hôm 24-8, sau
cuộc họp của Ban thường vụ, HĐGM Đức cho biết chấp nhận lời mời của Bộ giáo sĩ,
và sẽ đến Roma để đối thoại, nhưng sẽ có một số đại diện giáo dân đi theo.
Số
người Công giáo Đức rời bỏ Giáo Hội gia tăng
Tình
trạng khó khăn của Giáo Hội Công Giáo tại Đức trong thời gian gần đây được dư
luận Công Giáo thế giới đặc biệt quan tâm, như thống kê công bố ngày 26-6 năm
nay cho thấy: dân Đức ngày càng bỏ đạo Kitô: trong năm 2019, 27 giáo phận Công
Giáo tại Đức mất 272.771 tín hữu, tức là tăng 26% so với năm 2018 trước đó. 20
Giáo Hội Tin Lành ở Đức mất khoảng 270 ngàn tín hữu, tức là tăng khoảng 22,7%
so với năm trước đó.
Số tín
hữu Công Giáo hiện chiếm 27,2% dân Đức tức là 22 triệu 600 ngàn người, còn Tin
lành chiếm 25%, tức là 20 triệu 700 ngàn người.
Sa sút
về thần học
Cùng
với sự sa sút về số tín hữu, nhiều chuyên gia cũng nhận xét có sự giảm sút chất
lượng trong ngành thần học Công Giáo tại Đức: ”Thần học tại Đức đang bị khủng
hoảng, ngoại trừ một số ít trường hợp ngoại lệ!”. Đó là kết luận của một giáo
sư thần học người Đức, Ulrich Lehner, tại Đại học Notre Dame bang Indiana Hoa
Kỳ. Ông đã đậu tiến sĩ thần học tại Đại học Regensburg nam Đức và đậu thêm bằng
hậu tiến sĩ (Habilitation) về sử học tại Đại học Trung Âu. Ông cũng là tác giả
của nhiều cuốn sách.
Cách
hành động thiên vị
Trong
cuộc phỏng vấn dành cho hãng tin CNA tiếng Đức, Giáo sư Lehner không những phê
bình chất lượng suy kém của thần học Đức, nhưng còn phê bình cách hành động
thiên vị của một số giáo sư thần học tại nước này. Ông nói: ”Tôi đã theo dõi
nhiều bổ nhiệm giáo sư thần học tại Đức và chỉ có thể nói: trình độ tầm thường
thì luôn mướn những giáo sư tầm thường. Theo ông, một số giáo sư vận động bổ
nhiệm cựu sinh viên của mình vào các ghế giáo sư, dù khả năng yếu kém của những
người này. Điều đáng nói là đặc biệt những ứng viên trung thành với Giáo Hội,
thì chẳng bao giờ có cơ may được bổ nhiệm, vì họ đã bị gạt ra ngoài từ trước.”
Giáo sư
Ulrich Lehner trưng dẫn ví dụ: một nữ thần học gia có 3 người con, bị loại
trong tiến trình bổ nhiệm vì các giáo sư trong ban tuyển chọn khám phá thấy bà
đi dự lễ hằng ngày. Bà coi trọng đức tin của mình nhưng ban tuyển chọn quan
niệm bà ta quá nghiêm túc trong việc sống đạo, nên không thể làm giáo sư. Một
vụ khác: một ứng viên có 5 người con cũng bị loại. Có nhiều trường hợp, các ứng
viên giáo sư bị bác không phải theo tiêu chuẩn nghiên cứu giảng dạy, nhưng
thường theo các tiêu chuẩn khác của ban quản trị đại học.
Ông
Lehner nói: ”Giả sử những người ở ngoài giới đại học biết các giáo sư ở Đức
sáng chế ra những tiêu chuẩn hoặc lèo lái để việc thu nhận những người Công
Giáo sùng đạo không thể tiến hành, thì thần học sẽ mất luôn cả những tiếng tăm
ít ỏi còn lại.”
Chất
lượng nền thần học đi xuống
Trong
một bài đăng ngày 3-8-2020 trên trang mạng của HĐGM Đức (katholisch.de) một nhà
đạo đức xã hội Bernhard Emunds, thuộc Học viện thánh George về triết và thần
học của dòng Tên ở Frankfurt, được trích dẫn nói rằng thần học tại các nước nói
tiếng Đức ”có tiếng tăm và tầm quan trọng của họ được ca ngợi trên thế giới”!
Giáo Sư
Lehner không đồng ý với lời quả quyết đó và nói rằng: ”Thần học Đức ngày nay
không như cách đây 25 năm nữa. Khác với thời đó, thần học Đức hiện thời không
còn ảnh hưởng trên thế giới”.
Như một
bằng chứng, giáo sư Lehner trưng dẫn sự khan hiếm bản dịch các tác phẩm thần
học tiếng Đức sang các thứ tiếng Anh, Pháp, hoặc Tây Ban Nha. Ngược lại sự
nghiên cứu của thế giới thu hút rất ít sự chú ý của các giáo sư thần học ở Đức.
Điều này có nghĩa là họ bị tách rời khỏi sự nghiên cứu thế giới. ”Tuy người ta
còn học tiếng Đức trong chương trình tiến sĩ ở Mỹ, nhưng tôi nhận xét rằng.. các
sinh viên ban tiến sĩ ở Đức không thể đọc những văn bản dài bằng tiếng Anh. Các
nhà thần học Đức phần lớn chỉ trích dẫn nhau.”
Thiếu
thần học gia tại Đức
Theo
trang mạng katholisch.de, hiện nay chỉ có gần 200 đại chủng sinh ở Đức đang học
để chuẩn bị làm linh mục. Chưa bao giờ ít như vậy!
Trong
số tất cả các sinh viên thần học ở Đức - trong đó có 18.251 người thuộc niên
khoa 2018-2019, những người chọn học trọn giờ ở ban thần học là một tỷ lệ nhỏ,
chỉ có 2.549 người trong năm 2018. 15.700 người còn lại chỉ học thần học như
một phần trong học trình của họ để lấy bằng hầu có thể dạy môn tôn giáo ở các
trường trung học.
Tuy có
ít sinh viên thần học trọn giờ ở Đức, tại nước này vẫn còn nhiều nơi giảng dạy
thần học. Có tổng cộng 19 phân khoa thần học, hơn 30 ghế giáo sư thần học Công
Giáo, nhiều học viện nghiên cứu, 3 học viện cấp bằng về ”giáo dục tôn giáo và
hoạt động giáo dục của Giáo Hội” cũng như một bằng thần học trực tuyến, theo
Văn phòng Tổng thư ký HĐGM Đức.
Tuy
nhiên mức độ ”sản xuất” thần học vẫn ở mức độ thấp. Như văn phòng thống kê Đức
cho biết trong năm 2019 chỉ có 8 người đậu bằng hậu tiến sĩ (habilitation) là
văn bằng cần có để làm giáo sư thần học Công Giáo tại một đại học. Ông Lehner
nói: ”Xét vì nhiều phân khoa nhỏ, hầu như không có sinh viên, nhưng có nguồn
tài chánh nhiều, lẽ ra phải có những nghiên cứu thần học mới mẻ sâu rộng, nhưng
thực tế chỉ có một ít số xuất bản có chất lượng về thần học. Vì thế tôi không
hiểu các giáo sư thần học ở Đức làm gì cả ngày. (CNA 9-8-2020)