Phúc
Chiếu Mới Của ĐTC: Bãi Bỏ Đặc Ân Về Nhà Ở Cho Các Cấp Lãnh Đạo Toà Thánh
Tình
hình kinh tế tài chánh của Vatican vẫn chưa khả quan hơn: sau khi giảm lương
của các Hồng Y, các chức sắc cấp cao và các nhân viên linh mục, tu sĩ, Đức
Thánh Cha phải tiến thêm một bước là bãi bỏ đặc ân nhà ở miễn phí hoặc giá thuê
thấp của các Hồng Y và các cấp lãnh đạo khác của Tòa Thánh.
Giuse Trần Đức Anh O.P. – Vatican News 05 tháng ba 2023
Trên
đây là nội dung Phúc Chiếu (Rescriptum) được Đức Thánh Cha quyết định trong
buổi tiếp kiến ngày 13/2 vừa qua dành cho ông Maximino Caballero Ledo, người
Tây Ban Nha, Bộ trưởng Kinh tế của Tòa Thánh và được công bố hôm 28/2, trong
tuần lễ Đức Thánh Cha và các vị lãnh đạo tại Tòa Thánh tĩnh tâm riêng Mùa Chay,
từ chiều Chúa Nhật 27/2 đến trưa thứ Sáu 3/3 (2023).
Nội
dung Phúc Chiếu
Trong
Phúc chiếu, Đức Thánh Cha quyết định bãi bỏ tất cả các quy định, do bất kỳ ai
ban hành và bất cứ từ thời nào, về việc cấp nhà ở cho các Hồng Y, các Bộ
trưởng, các vị Chủ tịch, Tổng thư ký và Phó Tổng thư ký, hay là thứ trưởng, cấp
lãnh đạo và tương đương, kể cả các thẩm phán tòa Thượng Thẩm Rota ở Rôma: các
vị được hưởng nhà ở miễn phí hoặc giá thấp trong các bất động sản của Tòa
Thánh. Lý do là “vì những nhu cầu gia tăng trong việc chu toàn việc phục vụ
Giáo Hội hoàn vũ và những nhu cầu đòi hỏi trong bối cảnh kinh tế hiện nay, đặc
biệt trầm trọng. Vì thế, Đức Thánh Cha thấy tất cả mọi người đều phải thực hiện
một hy sinh đặc biệt để dành nhiều tài nguyên hơn cho sứ mạng của Tòa Thánh,
bằng cách gia tăng thu nhập trong việc quản trị tài sản bất động sản của Tòa
Thánh”.
Trong
Phúc Chiếu, Đức Thánh Cha cũng yêu cầu các cơ quan Tòa Thánh không được phụ cấp
nhà ở cho các vị lãnh đạo Tòa Thánh liệt kê bên trên. Vì thế các cơ quan Tòa
Thánh sở hữu các bất động sản phải áp dụng tiền thuê nhà cho các thành viên của
mình theo giá thuê bình thường vẫn được áp dụng cho những người không có trách
vụ nào tại Tòa Thánh và Quốc gia thành Vatican”.
“Các
biện pháp trên đây không có hiệu lực trên những cấp phát và điều kiện dễ dàng
đã được ban cấp trước ngày Phúc chiếu này có hiệu lực, vì thế những hợp đồng đã
ký kết trước thời điểm áp dụng quy định này vẫn tiếp tục cho đến khi hết hạn”.
Đức
Thánh Cha nhấn mạnh rằng “Bất kỳ sự chuẩn chước nào đối với quy luật trong Phúc
Chiếu này phải được chính ngài cho phép”.
Các quy
luật trong Phúc Chiếu này bắt đầu có hiệu lực tức khắc từ ngày được công bố
trong Công báo của Tòa Thánh (AAS) và khi được yết thị tại Sân Damaso trong Nội
thành Vatican.
Thực
trạng tại Vatican
Hiện
nay tại Vatican có khoảng gần 5 ngàn nhân sự các cấp, thuộc hai khối lớn là
Giáo triều Rôma và Quốc gia thành Vatican. Tất cả đều nhận lương, thường thì
thấp hơn so với chế độ tại Ý. Ngoài cấp lãnh đạo gồm 3 bậc: Bộ trưởng, Tổng thư
ký và Phó tổng thư ký, các nhân viên còn lại được chia thành 10 bậc lương căn
bản, từ mức thấp nhất 1.300 Euro mỗi tháng cho đến cấp 10 khoảng 2.400 Euro,
cộng thêm với tiền trợ cấp đắt đỏ và thâm niên, khoảng hơn kém 3 ngàn Euro. Ở
cấp 10, nhân viên giáo dân có thêm một khoản phụ trội.
Các
Hồng Y tại Giáo triều Rôma có mức lương từ 4.500 đến 5.500 Euro mỗi tháng, bao
gồm cả phụ cấp 1.500 Euro, gọi là “Đĩa Hồng Y” (piatto cardinalizio) cho mỗi
Hồng Y trên thế giới. Các vị Giám Mục và Tổng Giám Mục đứng đầu mỗi bộ nhận
lương tháng căn bản từ 3 đến 4 ngàn Euro. Tiền lương của các nhân viên các cấp
của Vatican không phải chịu thuế lợi tức. Họ cũng có thể mua các thực phẩm và
nhiều vật dụng khác ở siêu thị, các cửa hàng và xăng dầu ở Vatican với giá rẻ
hơn bên ngoài.
Các bất
động sản của Vatican
Cơ quan
quản trị của Tòa Thánh, gọi tắt là APSA, hiện quản lý 2.400 căn hộ và khoảng
600 nhà cửa, văn phòng và cơ sở thương mại. Giá trị tổng thể các bất động sản
của Tòa Thánh được ước lượng vào khoảng từ 2 đến 3 tỷ Euro. 70% nhà ở của APSA
được dành cho các nhân viên Tòa Thánh với giá thuê thường là thấp hơn 40% so
với giá thị trường trong cùng một khu vực. 30% phần còn lại cho những người
ngoài thuê hàng tháng thấp hơn 15% so với giá thị trường của căn hộ.
Một cơ
quan khác của Tòa Thánh cũng quản lý các bất động sản là Bộ loan báo Tin Mừng,
quen gọi là Bộ truyền giáo, Propagande Fide. Bộ này sở hữu chừng 500 căn hộ
trong khoảng 60 tòa nhà, và Bộ quản lý độc lập so với cơ quan APSA. Theo một
thông cáo công bố năm 2015, các căn hộ và nhà cửa này được cho thuê với giá thị
trường. Tuy nhiên, thông cáo cũng cho biết phí tổn bảo trì các nhà này là do
những người sống tại đó; và sau khi họ ngưng thuê thì các bất động sản này lại
thuộc quyền sử dụng của Tòa Thánh.
Các căn
hộ cho các vị Bộ trưởng hoặc Hồng Y ở Vatican thường là những căn hộ lớn. Ví dụ
Đức Hồng Y Joseph Ratzinger, khi còn làm Tổng trưởng Bộ Giáo lý đức tin, ngài
cư ngụ trong căn hộ có 11 phòng. Nhiều Hồng y khác cũng vậy. Nhiều vị có những
phòng dành cho thân nhân hoặc một vài nữ tu giúp việc.
“Thắt
lưng buộc bụng”
Biện
pháp “thắt lưng buộc bụng” qua Phúc chế mới công bố không phải là biện pháp đầu
tiên trước tình trạng kinh tế khó khăn.
Hồi năm
2021, Đức Thánh Cha đã ra lệnh rằng từ ngày 1/4 năm đó, lương bổng của các Hồng
Y bị cắt giảm 10% trong khi lương của các cấp lãnh đạo khác bị giảm 8%. Các
viên chức giáo sĩ và tu sĩ, thuộc 10 bậc lương, bị cắt lương 3%. Ngoài ra sự
tăng tiền thâm niên bị ngưng lại cho đến tháng 4 năm nay 2023.
Các
biện pháp trên đây không những chỉ áp dụng cho các cơ quan Tòa Thánh nhưng cho
cả Tòa Giám quản Rôma, các kinh sĩ đoàn 4 Đại vương cung thánh đường ở Rôma và
cơ quan bảo trì Đền Thờ Thánh Phêrô.
Ngoài
ra, hồi tháng 8 năm 2021, Đức Thánh Cha bãi bỏ tiền bổ xung cho các Kinh sĩ Đền
thờ Thánh Phêrô, nếu các vị này đã có lương bổng hoặc một lợi tức khác rồi.
Viễn
tượng tài chánh tương lai
Cho đến
nay ngân sách dự chi và kết toán thường niên của Vatican chưa được công bố,
thường được công bố vào cuối tháng 7 hoặc đầu tháng 8. Sự kiện Đức Thánh Cha
phải ra lệnh cắt giảm thêm các chi phí chứng tỏ có sự thiếu hụt trầm trọng. Một
số dự đoán cho rằng khoản nợ hay thiếu hụt có thể vượt quá 200 triệu Euro.
Ngoài
những chi phí của giáo triều Rôma, còn có cuộc khủng hoảng của Viện Giáo Vụ
(IOR) quen gọi là “Ngân hàng Vatican”.
Cả số
tiền lạc quyên do sự đóng góp của các tín hữu, quen gọi là “Đồng tiền Thánh
Phêrô” cũng không khả quan. Theo con số được công bố ngày 16/6 năm ngoái
(2022), trong năm 2021, 55,5 triệu Euro do Đồng tiền Thánh Phêrô được dành để
hỗ trợ các hoạt động của Tòa Thánh, và 9,8 triệu Euro dành cho việc trực tiếp
giúp đỡ người nghèo.
Vài
phản ứng
Về phía
các Hồng Y và các vị lãnh đạo khác tại Giáo triều, người ta không thấy có phản
ứng công khai nào được biểu lộ.
Trên
một số báo chí và trang mạng, có những ký giả ủng hộ Phúc Chiếu và gọi đây là
một bước tiến mới của Đức Thánh Cha Phanxicô trong việc chấm dứt những “đặc ân
giáo sĩ”.
Cũng có
những trang mạng vốn phê bình đường lối và hoạt động của Đức Giáo Hoàng đương
kim thì cho rằng Phúc Chiếu này, cũng như Tự Sắc ngày 20/2 trước đó xác định
quyền sở hữu của Tòa Thánh trên tất cả các bất động sản thuộc Vatican, thu tóm
mọi quyết định vào trong tay Đức Giáo Hoàng, và đó là điều trái ngược với
nguyên tắc phụ đới (sussidiarietà): Đức Giáo Hoàng không muốn tôn trọng nguyên
tắc này trong một số lãnh vực tổ chức và kinh tế, nhưng lại muốn áp dụng nó
trong những lãnh vực liên hệ nhiều hơn với bản chất sâu xa của Giáo Hội, như
lãnh vực luân lý.
- Cũng
có trang mạng thì cho rằng “giờ đây Đức Giáo Hoàng sẽ dùng vụ thuê nhà này để
nắm trong tay các Giám Chức và công chức các cấp, vì chính ngài sẽ đích thân
quyết định ai là người phải trả tiền thuê, ai là người không phải trả”.
- Một
trang mạng khác thì đặt câu hỏi: tại sao Đức Giáo Hoàng lại đợi 10 năm trời để
chấm dứt những đặc ân giáo sĩ này? Những đặc ân này chấm dứt, nhưng trong 10
năm qua có nảy sinh các đặc ân khác và những người khác được đặc ân không?
- Cũng
có người tò mò: Liệu vị Hồng Y Quốc vụ khanh tới đây có còn ở lầu I trong dinh
Tông Tòa dành cho ngài hay không? Hay ngài sẽ ở trong nhà trọ thánh Marta với
một căn hộ hai phòng như Đức Giáo Hoàng hiện nay? Với đồng lương, 4-5 ngàn Euro
một tháng, liệu một Hồng Y Bộ trưởng có khả năng tài chánh trả tiền thuê một
căn hộ 11 phòng như hiện thời hay không?