Hành trình học hỏi Tin Mừng Gio-an

Hành trình 11

‘Thầy là cây nho, anh em là cành’

Đi trên đường phố Giê-ru-sa-lem, Giê-ri-khô và Ga-li-lê, người ta gặp hết vườn nho này tới vườn nho khác. Vườn nào cũng được chăm sóc kỹ lưỡng. Vào mùa thu hay mùa đông, thợ vườn cắt đi khỏi thân cây những cành đã chết khô, bó lại thành bó và đem đi đốt. Khi mùa xuân tới, thợ vườn trở lại cắt đi những chồi nhỏ vô dụng để cây nho tươi tốt hơn.

Trong Hành trình trước, bạn đã học hỏi về mối quan hệ thân thiết Đức Giê-su muốn có đối với các môn đệ Ngài ngay cả sau khi Ngài rời họ để trở về với Chúa Cha. Trong Hành trình này, Đức Giê-su dùng cách thức khác để mô tả sự hiệp nhất giữa chúng ta với Ngài.

Trong tỉ dụ cây nho và cành nho, Đức Giê-su diễn tả sống động sự thân mật giữa Ngài với chúng ta. Ngài quen thuộc với hình ảnh vườn nho tại Pha-lét-tin và công việc chăm sóc làm sao cho chúng sinh hoa trái tốt. Khi di chuyển nơi này qua nơi khác, chắc chắn Ngài đã nhiều lần quan sát việc cắt tỉa cây nho.

Khám phá

Bạn hãy đọc Gio-an 15:1-26.

Tỉ dụ là một so sánh để nói lên thực tại sâu xa hơn của một nhân vật hay một đối tượng. Trong khoảng trống dưới đây, bạn hãy viết xuống thực tại tương ứng (tức là ai hoặc điều gì được nói lên do những biểu tượng) với lời hay những lời trong tỉ dụ cây nho và cành nho thuộc đoạn Gio-an 15:1-26.

cây nho thật

...........................................................................................................

người trồng nho

...........................................................................................................

cành nho

...........................................................................................................

hoa trái

...........................................................................................................

Bạn hãy đọc I-sai-a 5:1-7. Bạn hãy đọc Giê-rê-mi-a 2:21. Bạn Hãy đọc Thánh Vịnh 80:8-13. Trong những đoạn Kinh Thánh Cựu Ước này, cây nho tượng trưng cho ai và điều gì?

...........................................................................................................

Hãy mô tả tình trạng của cây nho.

...........................................................................................................

Bạn hãy để ra khoảng mười lăm hoặc hai mươi phút hay nhiều hơn nữa để làm bài tập sau đây.

1) Tìm một nơi yên tĩnh và ngồi thoải mái, mắt nhắm lại, thở ra hít vào nhịp nhàng.

2) Nghĩ bạn đang kết hiệp với Chúa Giê-su mật thiết như cành liên kết với cây. Hãy vui hưởng sự thân mật này và cảm tạ Chúa Giê-su trước khi bạn sang bước kế tiếp.

3) Giờ đây, nhờ ơn biết cảm nhận mối quan hệ mật thiết bạn đang được hưởng với Chúa Phục sinh, bạn hãy nhìn Thiên Chúa là người trồng nho đang đứng trước mặt bạn và sẵn sàng tỉa sạch những gì làm cho bạn không kết hiệp mật thiết hơn với Chúa được. Người muốn nói gì với bạn?

Bạn hãy nhớ là sự kết hiệp với Chúa Giê-su giúp cho bạn và thúc đẩy bạn hãy bỏ đi những cành đã chết khô.

4) Trong khoảng trống dưới đây, bạn hãy kể ra những ân sủng bạn đã nhận được trong lúc nhận thức mối kết hiệp giữa bạn với Chúa Giê-su.

...........................................................................................................

Rồi bạn hãy viết một kinh nguyện ngắn, cảm tạ Chúa đã ban cho bạn những ân sủng ấy.

...........................................................................................................

Những điều khám phá

Thời dòng họ Ma-ca-bê vào thế kỷ thứ hai trước công nguyên, bắt đầu có việc sử dụng hình ảnh cây nho trên các đồng tiền Do-thái. Josephus, một sử gia nổi tiếng người Do-thái đã được trao nhiệm vụ viết sử Do-thái cho người Rô-ma, đã viết rằng vua Hê-rốt cho gắn một cây nho làm bằng vàng trên cửa vào Đền Thờ ông đã xây (Antiquities, 15.395). Từ bao thế kỷ, cây nho hoặc vườn nho đã là biểu tượng của Ít-ra-en trong văn chương Do-thái. Áp dụng vào mọi lãnh vực của Ít-ra-en, cây nho hoặc vườn nho nói lên một quốc gia bất trung với Thiên Chúa và không sinh hoa trái trong sứ mệnh làm Dân Chúa của họ. Thí dụ: “... Ta đã trồng ngươi như cây nho hảo hạng,/ cây nho thuần chủng./ Sao ngươi lại thoái hóa / thành những cây nho tạp chủng?” (Giê-rê-mi-a 2:21).

Ít-ra-en đã bị Thiên Chúa xét xử vì nó không sinh hoa trái. Vậy tại sao Đức Giê-su, rõ ràng trung thành với Chúa Cha trong mọi phương diện cuộc sống, lại sử dụng cây nho để biểu tượng cho mình? Có lẽ cây nho còn có một ý nghĩa khác nữa. Thứ nhất, hình ảnh cây nho đề cao lòng trung thành của Đức Giê-su đối với Chúa Cha trái ngược với sự bất trung của Ít-ra-en đối với Thiên Chúa. Vì thế, Đức Giê-su mới là cây nho thật và trung thành. Thứ hai, cây nho cũng nói lên sự khác biệt về Đức Giê-su là cây nho và Chúa Cha là người trồng nho ở điểm là nó cho chúng ta thấy rõ sự hiệp nhất giữa các Ngài – cũng như cây nho và cành nho thuộc về cùng một thực thể. Thứ ba, hình ảnh cây nho được áp dụng rộng hơn nữa: Đức Giê-su là cây nho và các môn đệ Ngài là cành nho. Do đó biểu tượng ấy nói lên mối quan hệ mật thiết giữa Đức Giê-su với các môn đệ Ngài.

Khám phá

Bạn hãy đọc Gio-an 6:51-58. Bạn hãy đọc lại Gio-an 15:7-17.

Chủ đề bí tích nào được nói lên qua hình ảnh cây nho? Bạn hãy giải thích.

...........................................................................................................

Những điều khám phá

Vì tỉ dụ cây nho và cành nho được đặt trong bối cảnh Bữa Tiệc ly là bối cảnh Gio-an không nhắc đến việc thiết lập Bí tích Thánh Thể, nên có lẽ thánh sử chủ ý cho chúng ta thấy một biểu tượng khác trong hình ảnh cây nho, tức là biểu tượng cho Bí tích Thánh Thể. Cây nho dễ dàng nhắc nhở chúng ta về chén Máu Thánh, nhất là vì trong Mác-cô 14:25 và Mát-thêu 26:29, câu “sản phẩm của cây nho” là nói về chất đựng trong chén khi thiết lập Bí tích Thánh Thể.

Trong sách Didache (đọc là Đi-đa-kê, một từ Hy-lạp có nghĩa là “huấn giáo”), một cuốn thủ bản của Ki-tô giáo thời sơ khai viết về luân lý và tổ chức của Giáo Hội, những lời sau đây được gặp thấy trong lời chúc lành khi cử hành Thánh Thể: “Lạy Cha, chúng con cảm tạ (eucharistein là từ Hy-lạp có nghĩa là “tạ ơn” và bởi đó chúng ta mới có từ Anh-ngữ Eucharist) Cha, vì Cha đã chọn cây nho thánh của Đa-vít tôi tớ Cha để tỏ ra cho chúng con biết nhờ Đức Giê-su là tôi tớ Cha.” Gio-an cũng sử dụng những lời tương tự trong trình thuật về phép lạ bánh hóa nhiều trong 6:11 (xem Hành trình 4 về đề tài Thánh Thể). Chắc chắn chủ đề về sự kết hiệp mật thiết trải dài suốt Gio-an chương 15 đến 17 giúp chúng ta hiểu rằng cây nho và cành gợi lên những ý tưởng về sự kết hiệp mật thiết chúng ta với Đức Giê-su trong Bí tích Thánh Thể.

Khám phá

Bạn hãy đọc 1 Cô-rin-tô 12:12-27.

Những điểm tương đồng nào bạn nhận thấy giữa hình ảnh được sử dụng trong thư thánh Phao-lô gửi tín hữu Cô-rin-tô với hình ảnh cây nho?

...........................................................................................................

Những điều khám phá

Làm sao người ta sinh hoa trái hoặc không sinh hoa trái? Trong Tin Mừng Gio-an, đức tin là một cam kết giữa cá nhân với Đức Giê-su và giáo lý của Ngài. Cam kết với giáo lý của Đức Giê-su có nghĩa là tuân giữ những lệnh truyền của Ngài, nhất là lệnh truyền hãy yêu thương nhau. Người nào sống đời sống đức tin như thế trong quan hệ mật thiết với Đức Giê-su thì sẽ có sự sống. Nói khác đi, ai tham dự vào những công việc của Đức Giê-su thì sẽ sinh hoa trái. Không chấp nhận lời mời gọi nên một với Đức Giê-su là chối từ sự sống của Ngài, và không có sự sống của Ngài người ta sẽ không thể sinh hoa trái trong Nước Thiên Chúa. Theo cách diễn tả song đối của Gio-an, không thể có tình trạng đứng giữa, nửa nạc nửa mỡ; chỉ có một điều là sinh hoa trái hay không sinh hoa trái.

Đức Giê-su nói đến việc tỉa sạch những cành không sinh hoa trái. Tuy nhiên các môn đệ Ngài không cần “được tỉa sạch” vì họ yêu mến và do đó là những cành sinh hoa trái (15:23). Họ sẽ tiếp tục là những cành được tỉa sạch khi ở lại trong sự kết hiệp mật thiết với Đức Giê-su để phục vụ tha nhân. Sự sống của Ngài trong các môn đệ giúp cho họ sinh hoa trái và như vậy sẽ làm vinh danh Chúa Cha (15:7-8). Sự kết hiệp với Đức Giê-su đem lại niềm vui cho người môn đệ, niềm vui là kết quả bởi sinh hoa trái, tức là yêu thương và phục vụ tha nhân (15:12). Nhìn theo quan điểm phục vụ, người môn đệ là một người tôi tớ; nhưng trên quan điểm tình yêu của Đức Giê-su, môn đệ là “người được Đức Giê-su thương mến” (15:15).

Khám phá

Bạn hãy đọc Gio-an 17:1-26.

Đức Giê-su cầu nguyện cho ai?

...........................................................................................................

Bạn hãy tóm tắt lại những điều Đức Giê-su cầu nguyện.

...........................................................................................................

Bạn móc nối thế nào giữa tỉ dụ cây nho và cành nho với lời nguyện này của Đức Giê-su?

...........................................................................................................

Những điều khám phá

Trong sách Tin Mừng này, ít khi thấy Gio-an đặc biệt nói cho chúng ta biết Đức Giê-su cầu nguyện, trong khi những sách Tin Mừng khác, nhất là Lu-ca, đã nhiều lần nhắc đến Đức Giê-su cầu nguyện và đến nơi thanh vắng cầu nguyện một mình. Tuy nhiên trong Tin Mừng Gio-an, khi khung cảnh Bữa Tiệc ly gần chấm dứt thì Đức Giê-su cầu nguyện với một kinh nguyện linh thiêng và say sưa nhất để cầu cho các môn đệ Ngài – tức là những người đồng bàn với Ngài – và cho hết thảy các môn đệ trong tương lai. Thánh Xi-ri-lô thành Alexandria đã nhận thấy trong kinh nguyện này lời nguyện chuyển cầu của vị Thượng Tế cầu cho dân chúng. Các môn đệ Ngài không cần đến một vị thượng tế trần gian để chuyển cầu cho họ nữa. Họ đã có một đấng trung gian tuyệt hảo sắp trở về với Chúa Cha trong vinh hiển.

Lời nguyện này của Đức Giê-su trong đêm trước khi Ngài chết xoay quanh ba đề tài hoặc ba mối ưu tư chính trước khi Đức Giê-su chịu cuộc Khổ nạn: (1) Sứ mệnh trên trần gian của Ngài giờ đây nhường chỗ cho việc Ngài được tôn vinh với Chúa Cha (17:1-5); (2) Ngài mong muốn các môn đệ làm thành một cộng đồng đức tin và yêu thương khi Ngài không còn ở với họ nữa (17:6-19); (3) Ngài mong ước những thế hệ mai sau cũng sẽ hiệp nhất với nhau trong yêu thương (17:20-26).

Giờ phải hy sinh mạng sống mình vì yêu mến bạn hữu đã đến với Đức Giê-su, để cho họ được “biết” Chúa Cha. “Biết” Chúa Cha, theo thánh sử Gio-an có nghĩa là được sống đời đời (17:3). Ý nghĩa sê-mít của động từ “biết” ám chỉ sự hiệp nhất mật thiết. Đức Giê-su đã che chở môn đệ Ngài, vì họ thuộc về Chúa Cha. Đức Giê-su cầu nguyện để họ được che chở sau này và biết dấn thân hơn vào công việc của Ngài, tức là làm cho người ta biết Chúa Cha (17:9-19). Ngài cũng cầu nguyện cho sự hiệp nhất của những môn đệ tương lai sẽ đi theo con đường của Ngài (17:20-26).

Khám phá

Bạn cần khoảng mười lăm phút để làm bài tập sau đây:

1) Bạn hãy ngồi thinh lặng, mắt nhắm lại và hít thở thật chậm trong ít phút.

2) Hãy nhận thức Chúa Giê-su đang kết hiệp mật thiết với bạn, sự kết hiệp gần gũi như cành nho với cây nho.

3) Bạn hãy nghĩ đến một cách thức có ý nghĩa đối với bạn, nhưng khác với cách Chúa Giê-su đã dùng để diễn tả sự kết hiệp ấy.

4) Hãy suy niệm về tình yêu Chúa dành cho bạn trong Bí tích Thánh Thể.

5) Bạn hãy cảm tạ Chúa Giê-su đã cho bạn được kết hiệp mật thiết với Người, rồi cầu xin Người giúp bạn càng nhận thức được sự kết hiệp ấy hơn nữa.

Ôn lại

Trong Hành trình 11, bạn đã khám phá những điều sau đây:

Trong một tỉ dụ, chẳng hạn như tỉ dụ cây nho và cành nho, mỗi người hoặc mỗi điều đều tương ứng với một thực tại khác.
Tỉ dụ cây nho và cành nho là một nhắc nhở sống động về sự kết hiệp mật thiết giữa chúng ta với Chúa Phục Sinh và về việc tình yêu của Chúa Cha “tỉa sạch” những gì làm cho chúng ta không kết hiệp được với Đức Giê-su.
Trong Cựu Ước, cây nho và vườn nho thường được dùng làm biểu tượng cho Ít-ra-en bất trung và bị Thiên Chúa xét xử.
Đức Giê-su là cây nho thật, vì không giống như Ít-ra-en, Ngài luôn trung tín trong sứ mệnh đối với Dân Chúa.
Sinh hoa trái có nghĩa là chúng ta ở lại trong Đức Giê-su và Ngài ở lại trong chúng ta; chỉ trong mối quan hệ của sự kết hiệp mật thiết ấy chúng ta mới có thể sinh hoa trái qua yêu thương và phục vụ tha nhân.
Sách Didache là một cuốn sách của Ki-tô giáo thời sơ khai, trong đó có nhắc đến cây nho liên hệ với Bí tích Thánh Thể.
Trong lời nguyện của Đức Giê-su cầu cho các môn đệ ở Bữa Tiệc ly, chúng ta được nhắc nhở về tình yêu Đức Giê-su yêu mến chúng ta, được biểu lộ qua cả hai biểu tượng, biểu tượng Mục Tử nhân lành và biểu tượng cây nho và cành nho.

Sách đọc thêm

Countryman, William. The Mystical Way in the Fourth Gospel. Revised edition.

Valley Forge, Pa.: Trinity Press, 1994.

Hanson, Richard Simon. Journey to Resurrection. Mahwah, N.J.: Paulist Press, 1986.