Lòng thương xót là gì?
(phanxico.vn)
11/04/2015
lacroix.com, Nicolas Senèze, 04-10-2015
Đức Phanxicô sẽ công bố Tông chiếu loan báo Năm Thánh của Lòng
Thương Xót sẽ mở ra vào tháng 12 này. Lòng thương xót là một trong các chủ đề
trọng tâm triều giáo hoàng của ngài.
Thứ bảy 17 tháng 3-2013, đối diện với Quảng trường Thánh Phêrô
đông nghịt, lần đầu tiên Đức Phanxicô xuất hiện ở cửa sổ trên Dinh giáo hoàng.
Đó là Kinh Truyền Tin đầu tiên của ngài bốn ngày sau khi ngài được bầu chọn,
tân giáo hoàng nói về bài Phúc Âm trong ngày, bài kể câu chuyện người phụ nữ
ngoại tình và ngài đã đặt lòng thương xót vào trọng tâm suy niệm của mình. Ngài
nói với đám đông, “những ngày vừa qua, tôi đọc quyển sách của một hồng y nói về
lòng thương xót. Quyển sách này đã mang lại cho tôi nhiều điều bổ ích.”
Quyển sách của hồng y người Đức, Walter Kasper đã đi theo ngài
trong suốt thời gian mật nghị. Đức giáo hoàng nói tiếp, “một chút lòng thương
xót sẽ làm cho thế giới ít lạnh lùng hơn và công chính hơn. Chúng ta cần hiểu
đúng lòng thương xót của Chúa, người Cha nhân hậu và giàu lòng kiên nhẫn…”
Thiên Chúa là tình yêu
Nhưng thế nào là lòng thương xót? “Chủ đề này là chủ đề trọng
tâm của Thánh Kinh và thật sự cần thiết cho thế giới ngày nay, nhưng lại vừa mới
nêu lên trong các từ điển và sách vở của thần học giáo điều”, hồng y Kasper lấy
làm tiếc. Vậy mà theo cựu giáo sư giáo luật ở Tübingen, chủ tịch Hội đồng Giáo
hoàng cho Hợp nhất tín hữu Kitô dưới triều Đức Gioan-Phaolô II thì lòng thương
xót là “thuộc tính thần thánh chiếm chỗ đầu tiên”, “thành ngữ diễn tả Thiên
Chúa là tình thương”, Đấng “biểu lộ Chúa đói thương đến con người và đến thế giới
qua lòng thương xót.”
Albert-Marie de Monléon, cựu giám mục địa phận Meaux giải thích,
“Thánh Âu Tinh đã định nghĩa lòng thương xót như quả tim trắc ẩn trước sự đau
khổ của người khác và cố gắng làm thoa dịu các đau khổ”. Từ năm 2008, giám mục
Monléon đã tổ chức các buổi hội thảo ở Pháp về lòng thương xót để giúp cho tín
hữu biết thêm về lòng thương xót.
Ngài nói tiếp, “khi dùng lại lời nói của nữ tu Faustine và của Đức
Gioan-Phaolô II, tôi thấy lòng thương xót là tình yêu qua hành động để chấm dứt
sự dữ. Không phải là lời nói an ủi để xoa dịu nhưng là một cái gì buộc chúng ta
phải dấn thân”. Giám mục Monléon lấy làm tiếc lâu nay lòng thương xót bị cho
như một cách biểu lộ lòng mộ đạo sốt sắng mà thôi. “Là những điều rất đẹp,
nhưng như thế thì chưa đủ,” ngài nhận xét.
Nuôi ăn, đón tiếp, loan báo
“Chữ misericordia trong tiếng La Tinh có nghĩa đen là có tâm hồn
gần người nghèo (miseri); có quả tim cùng đập một nhịp
với người nghèo,” hồng y Kasper nhắc lại.
Từ lâu Giáo hội đã nói nhiều đến “việc làm của lòng thương xót”:
chữ nghĩa có thể mòn nhưng lòng thương xót nói lên một cái gì rất cụ thể: cho
người đói ăn, cho người khát uống, cho người trần truồng có áo mặc, đón nhận
người khách lạ, người hành hương, người đang thiếu thốn, đi thăm người bệnh,
loan báo Tin Mừng cho người bị tù tội, chôn kẻ chết…
“Người Samaritanô nhân hậu này đã động lòng giúp người hoạn nạn”,
giám mục Monléon nhấn mạnh đến khía cạnh loan báo Lời Chúa: “Động lòng thương
đám đông, Chúa Giêsu bắt đầu rao giảng lâu dài cho họ trước khi cho họ ăn”.
Gần gũi
Để nói đến lòng thương xót, tiếng hêbrơ dùng chữ rahanim là lòng
dạ. Thiên Chúa động lòng thương, hồng y kasper giải thích, “Thiên Chúa là một
Thiên Chúa thấy con cái mình khốn cùng, Ngài nghe tiếng kêu của chúng. Thiên
Chúa không làm lơ, Ngài là Thiên Chúa quan tâm đến sự tuyệt vọng của loài người,
Thiên Chúa hành động, can thiệp, nói với, cứu giúp và giải thoát.”
Khổ thay, hình ảnh của lòng thương xót là một hình ảnh xa lạ. Hồng
y Kasper nhấn mạnh, “ngày nay các chữ trắc ẩn và thương xót gần như lỗi thời,
thực tế và thái độ ứng xử của người bây giờ không còn nói lên tinh thần này.
Bây giờ người ta gọi trắc ẩn là có thiện cảm, đây là danh từ dùng trong tâm lý
học, trong ngành tâm lý trị liệu hiện đại, trong giáo dục, trong xã hội học và
trong mục vụ theo kiểu biến hóa quan trọng này.”
Đức Phanxicô không ngừng nhắc đi nhắc lại, “Giáo hội là một bệnh
viện sau trận chiến”, đó là trọn ý nghĩa của Năm Lòng Thương Xót. Hồng y Kasper
nhấn mạnh, “nhìn bề ngoài, sự chỉ trích nặng nhất mà Giáo hội thường nghe, là
Giáo hội có ít hành động đi theo lời nói, Giáo hội nói đến lòng thương xót của
Chúa trong khi nhiều người thấy Giáo hội nghiêm nhặt, khắt khe và không có lòng
thương xót”.
Lòng tốt và sự thật
Không phải là ngẫu nhiên khi Năm Thánh trùng với năm kỷ niệm bế
mạc Công đồng Vatican II do Đức Gioan XXIII khai mở và nhấn mạnh “Giáo hội cầu
viện đến phương thuốc của lòng thương xót hơn là hù dọa với vũ khí là sự nghiêm
khắc”.
“Thực thi hạnh thương xót mà không có sự thật là thiếu ngay thẳng;
nó chỉ mang đến lời an ủi bâng quơ và cuối cùng chỉ là câu nói tầm phào”, hồng
y Kasper cảnh báo, ngài tiếc cho chữ lòng thương xót ngày nay được dùng “để nói
lên một loại mục vụ và một linh đạo “nhẹ-soft” hay thái độ theo chủ nghĩa khoan
hòa, không hiệu quả cũng không vững chắc”.
Dựa trên chủ trương của Thánh Tôma Đacanh “công chính mà không
có lòng thương xót chỉ là hung ác, thương xót mà không công chính là mẹ của bê
tha trụy lạc”, hồng y nhắc lại Giáo hội “không được nói quanh co ý nghĩa khách
quan của lề luật viện cớ đó là lòng tốt không được hiểu cho đúng”, nhưng phải
có một sự “đánh giá công minh, không hành xử như máy chém nhưng chừa một cánh cửa
cho lòng thương xót, có nghĩa là để cho người kia có được một bước khởi đầu mới
nếu họ có thiện tâm”.
Đó là một cách thoát ra, từ trên cao, các thảo luận hiện nay của
Giáo hội về các vấn đề gia đình.
Nguyễn Tùng Lâm chuyển dịch